Mediawijsheid oplichting

• Informatiekunde
• Mediawijsheid
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1,2

Mediawijsheid oplichting

Verstandig delen

Trap er niet in

Thema 2

Les 1: Pas op voor online oplichters

Doel van deze les

Ik weet

- wat online oplichting is

- op welke manieren je online opgelicht kan worden

Ik kan

- online oplichting herkennen

Kijken

Denken

Doen

Deze les gaat over internetcriminelen die zich voordoen als een bekende of een vriend, en met trucjes proberen om geld van jou te stelen.

Bekijk samen deze Jeugdjournaal video (2:41 minuten) over oplichting via Roblox.

Wie weet wat ‘oplichting’ betekent?

oplichting

Oplichting is een vorm van bedrog, een misdrijf waarbij de dader een ander ontdoet van geld of van waardevolle goederen.

synoniem: zwendel, afzetterij, fraude, bedriegerij, bedrog, flessentrekkerij

Wie van jullie is er wel eens opgelicht?

• Wat gebeurde er toen?

• Wat heb je toen gedaan?

• Als iets ‘te mooi is om waar te zijn’ snappen   jullie dan wat dat betekent?

€30,00

Waar moet je voor uitkijken?

• oplichting
• privacy
• hacking

• Vinden jullie dat de   vader het geld moet   storten?

Wat gebeurt hier?

Klik op de afbeelding om de foto beeldvullend te vergroten

Waarom is het misschien toch niet 

echt?

De vader wordt dus voor de gek gehouden, want hij denkt dat zijn dochter een berichtje stuurt.

• Wat vinden jullie   daarvan?

Wat kan de vader het beste doen volgens jullie?

• Geef de vader een     aantal keuzes.

Tips voor de docent:

Veel leerlingen kennen het idee van Whatsappfraude. Ze willen hier vast iets

over vertellen. Vraag door over hoe de oplichter te werk gaat: de naam Marije

heeft de oplichter waarschijnlijk via sociale media gevonden. 

Dus: alles wat je online zet, kan ook door iemand gebruikt worden. 

Laat de leerlingen hardop nadenken over hoe je hiermee kunt omgaan.

Whatsappfraude. Een gemene manier van mensen oplichten

Mensen zijn vaak goed van vertrouwen. Het is eigenlijk heel gemeen om daar misbruik van te maken. 

Whatsappfraude. Een gemene manier van mensen oplichten

Geld stelen door te zeggen dat je iemands dochter of zoon bent is niet oké. Veel mensen trappen hierin, omdat je je kind nu eenmaal wilt helpen.

Op alle sociale media vind je oplichters

Criminelen zijn op elk sociale-mediaplatform actief. Ze proberen zo online jouw persoonlijke gegevens of geld te stelen. Dat gebeurt dus bijvoorbeeld via Instagram, TikTok, Marktplaats of andere verkoopsites.

Op alle sociale media vind je oplichters

Criminelen doen zich voor als een bekende, of 

ze proberen je met hele goedkope aanbiedingen te verleiden om op onbetrouwbare linkjes te klikken.

Hoe herken je online oplichting?

Hoe herken je online oplichting?

Zo kun je zien dat iemand je probeert op te lichten:

• Een berichtje van een bekende, maar met   een ander telefoonnummer.

• Als iemand al snel om geld vraagt.

• Een berichtje van een bekende, maar met   een ander telefoonnummer.

• De persoon die je kent gebruikt ineens   andere woorden of emoji's.

• Als iemand al snel om geld vraagt.

• Een berichtje van een bekende, maar met   een ander telefoonnummer.

• Een aanbieding die te mooi is om waar te zijn   (een iphone voor €30!).

• De persoon die je kent gebruikt ineens   andere woorden of emoji's.

• Als iemand al snel om geld vraagt.

• Een berichtje van een bekende, maar met   een ander telefoonnummer.

Zelfs als je al één van deze voorbeelden ziet, is het verstandig om direct naar een volwassene 

te gaan. 

Online oplichters zijn vaak heel overtuigend, waardoor je het al snel gelooft.

Als je een vreemd betaalverzoek krijgt.  Nooit geld overmaken.  

Trap er niet in

Als je een onbetrouwbaar linkje in een  berichtje ziet, klik dan nooit.

Trap er niet in

Vertrouw je een bekende niet helemaal?  Stel diegene altijd een persoonlijke vraag  die alleen de echte persoon zelf kan  beantwoorden.

Trap er niet in

Zegt een bekende dat hij een nieuw nummer heeft? Bel dan eerst het oude nummer dat je kent van die persoon. Wordt er gewoon opgenomen door de bekende? Dan is het verhaal over een nieuw nummer dus nep.

Trap er niet in

Klik op de afbeelding om de strip schermvullend te vergroten.

Op welk moment had Daan al moeten zien dat het waarschijnlijk om oplichting ging?

Instructie:

Klik op de hotspot (het vraagteken) om de vraag bij deze strip zichtbaar te maken.

• Op welk moment had Daan al moeten zien dat het waarschijnlijk om oplichting ging? 
• De prijs van de sportschoenen

Op welk moment had Daan al moeten zien dat het waarschijnlijk om oplichting ging?

Instructie:

Klik op de hotspot (het vraagteken) om de vraag bij deze strip zichtbaar te maken.

• Op welk moment had Daan al moeten zien dat het waarschijnlijk om oplichting ging? 
• De prijs van de sportschoenen

Waarom wil de verkoper de betaling via ‘Tikkie’ laten gaan?

Instructie:

• Waarom wil de verkoper de betaling via 'Tikkie' laten gaan? 
• Om zijn bankgegevens te krijgen

Wat had Daan eigenlijk moeten doen toen er stond ‘log in op uw

bankrekening’?

Instructie:

• Wat had Daan eigenlijk moeten doen toen er stond 'log in op uw bankrekening'? 
• Niks invullen, naar een volwassene gaan

Wat had Daan allemaal kunnen doen zodat hij zijn geld niet zou

kwijtraken?

Instructie:

• Wat had Daan allemaal kunnen doen zodat hij zijn geld niet zou kwijtraken?
• Vul aan: Hij had zich moeten bedenken bij de prijs, moeten stoppen toen de verkoper het via Tikkie wilde doen, niet op de link moeten klikken, niet zijn gegevens invullen

Wat hebben we geleerd deze les?

We hebben veel geleerd over online oplichting en hoe we het kunnen herkennen en voorkomen.

Thema 2: Trap er niet in

Bescherm jezelf

Als ik denk of voel dat ik online oplichting zie, vertel ik dit aan een volwassene.

Ik klik nooit op verdachte of vreemde 

linkjes in berichtjes op sociale media.

Ik maak nooit zomaar geld over aan een onbekend persoon.

De InternetHelden Basis