Les 4: wortels

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Les 4: wortels

Inhoud

-Herhalingsopgaven

-Extra uitleg

-Opgave wortels

-Filmpjes

Leerdoelen

• Je kunt in een afbeelding van een wortelstel de delen kunnen benoemen.
• Je kunt de functies van de wortels van planten benoemen. 

Wat is fotosynthese?

Wat heeft een plant nodig voor fotosynthese?

Wat maakt een plant bij fotosynthese?

In de afbeelding zijn chrysanten getekend.

Kan bij chrysanten in de bladeren fotosynthese plaatsvinden? En in de stengels? En in de wortels? En in de bloemen?

wel fotosynthese

geen fotosynthese

bladeren

stengels

wortels

bloemen

Hoe komt een plant die op het land groeit aan water? En hoe komt die plant aan koolstofdioxide?

1. Water wordt opgenomen uit de bodem, koolstofdioxide uit de lucht.
2. Water wordt opgenomen uit de lucht, koolstofdioxide uit de bodem.
3. Water en koolstofdioxide worden beide opgenomen uit de bodem.
4. Water en koolstofdioxide worden beide opgenomen uit de lucht.

Veganisten zijn mensen die geen dierlijke producten gebruiken. Ze eten bijvoorbeeld geen vlees en kopen geen schoenen van leer. Het is dus mogelijk voor een mens om zonder dieren in leven te blijven.

Is het ook mogelijk om zonder planten in leven te blijven?

1. Ja
2. Nee

Wereldwijd vindt er ontbossing plaats. Dat betekent dat er bos wordt weggehaald zodat de grond gebruikt kan worden voor andere activiteiten (bijvoorbeeld voor woningen).

Wat is daar het gevolg van?
Door ontbossing kan er (1)meer/minder fotosynthese plaatsvinden.
Daardoor is er (2)meer/minder voedsel beschikbaar voor dieren en neemt de zuurstof in de lucht (3)toe/af.

1. 1. meer, 2. meer, 3. toe
2. 1. minder, 2. meer, 3. toe
3. 1. meer, 2. minder, 3. af
4. 1. minder, 2. minder, 3. af

Is een plant voor voedingsstoffen afhankelijk van dieren?

1. Ja
2. Nee

Wortels

In kassen kan het hele jaar door gezaaid worden. Vaak worden tomaten eerst in bakken gezaaid. De kiemplantjes staan dan dicht op elkaar. Als de planten groter worden, hebben ze meer ruimte nodig. Het is dan nodig om de planten uit de bakken te halen en apart in een potje te plaatsen. Dit wordt verspenen genoemd. Bij het verspenen moet er goed op worden gelet dat de worteltjes niet beschadigen. Meestal wordt dan ook het plantje met de grond er nog omheen verspeend. Aan het uiteinden van wortels zitten wortelharen. Wortelharen zijn hele dunnen uitstulpingen. 

Wortelstelsel

Wanneer een kiemplantje uitgroeit tot een plant, groeit de wortel ook. De hoofdwortel word langer en dikker en er ontstaan zijwortels. De wortelharen zitten aan de uiteinden van de zijwortels. Alle wortels van een plant samen noemen we het wortelstelsel van de plant. Wortelstelsels van verschillende planten zien er vaak heel verschillend uit. Bij bollen, zoals tulpen en uien, zie je geen hoofdwortel met zijwortels. De wortels zijn allemaal ongeveer even dik. 

Deze wortels noemen we de bijwortels. Bomen kunnen heel grote wortelstelsels hebben, 

waarbij grote zijwortels over de bodem

lijken te kronkelen.

Functies van wortels

Het wortelstelsel van een plant heeft drie functies:

• water en mineralen opnemen uit de bodem

• de plant stevig vastzetten in de grond

• reservestoffen opslaan

Planten hebben water en mineralen nodig om in leven te blijven. De mineralen 

(zouten) zijn voedingsstoffen voor een plant. Ze zijn opgelost in het water in 

de bodem. Met de wortelharen neemt de plant water met mineralen op uit de

bodem. Doordat de wortels zich sterk vertakken, zorgen ze er ook voor dat de

plant stevig vaststaat in de grond. Een derde functie van de wortels is het opslaan van reservestoffen. Dat zijn stoffen die de plant niet meteen nodig heeft. Hij slaat ze op om ze later te gebruiken. Bijvoorbeeld om in de lente snel te kunnen groeien, zoals de paardenbloem.

Een paardenbloem sterft af in de herfst, maar onder de grond blijft de wortel leven. In de lente groeit uit de wortel dan snel weer een paardenbloemplant (zie afbeelding). Om te groeien worden de reservestoffen in de wortel verbruikt. Ook bomen, struiken en andere planten slaan reservestoffen op in hun wortels.

Verder lezen

Lees nog eens over de wortels via deze link:

https://maken.wikiwijs.nl/140705#!page-5087721

Waaruit bestaat een wortelstelsel?

Via welk deel van de wortels neemt een plant water met opgeloste mineralen op uit de bodem?

1. hoofdwortel
2. zijwortels
3. wortelharen
4. bijwortels

Welke drie functies hebben wortels?

Als je een tuinplant wilt verplaatsen moet je hem heel voorzichtig uitgraven. Welke delen van de wortels worden gemakkelijk beschadigd als je een tuinplant niet voorzichtig uitgraaft.

Deze vraag hoort bij slide 18.
Waarom is dit slecht voor de plant?

Door welke eigenschap van wortels blijft een plant stevig in de bodem staan?

Wortels kunnen dik zijn. Met welke functie van wortels heeft dit te maken?

Leg uit wanneer een plant reservestoffen verbruikt.

Niet alle wortels kunnen gemakkelijk met hun wortels water opnemen. Sommige planten groeien in een vochtige omgeving, andere planten in een droge omgeving.
In de afbeelding staan twee planten met verschillende wortelstelsels. Welke van de deze planten groeit in een droge omgeving?

In de afbeelding zie je een wijfjesvaren. Het grootste deel van deze plant sterft in de winter bovengronds af. Waardoor kan deze plant in de lente weer snel bladeren maken?

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Schrijf 2 dingen op die je deze les geleerd hebt.