W15 1M GS hst 5 les 3 (5.2)

• Geschiedenis
• Middelbare school

5.2 De Nederlandse Opstand

We gaan het in deze les hebben over de Nederlandse Opstand.  

Katholieken

Protestanten

Bijbel is in het Latijn

Geen beelden in de kerk

Kerkdienst is in eigen taal

Kerk is Rijk

Hierarchische indeling

Sobere handelingen

De Nederlandse Opstand

Fillips II

Fillips II volgt zijn vader Karel V op in 1555. Omdat hij maar één keer in de Nederlanden is benoemd hij een stadhouder Willem van Oranje. Hij en andere hoge edelen hebben veel macht. Fillips II gebruikt ook ambtenaren die hij betaald en dus kan ontstlaan. Dit doet Fillips II omdat hij meer centralisatie (regeren vanuit één punt) en staatsvorming wilt. Dit zorgde ervoor dat de hogere edelen steeds minder te zeggen hadden. Dit met de hoge belastingen zorgde voor veel ontevredenheid.

De edelen wilden Koning Fillips II om hulp vragen via Margaretha van Parma, zij was de landvoogdes. Ze deden dit door het aanbieden van het smeekschrift. 

Dit smeekschrift hielp niet. Mensen gingen nu openlijk het protestantisme preken. Na een preek op 10 augustus 1566 ontstaat er zoveel woede dat de mensen een klooster plunderen en verwoesten. Daarna verspreidt de beeldenstorm zich.

Op 15 augustus sloeg ook in Den Haag de vlam in de pan. In de kerk van het dominicanerklooster aan het Lange Voorhout (nu de Kloosterkerk) werden de meeste vernielingen aangericht. Heel actief daarbij was ene Adriaen Lievens, die even was vergeten dat hij als knecht van de schout de orde moest bewaken. Hij sloeg met een hamer allerlei beelden en kostbaarheden kapot.

Op 23 augustus 1566 werd de Oude Kerk geteisterd door de Beeldenstorm. Een woedende menigte was verantwoordelijk voor ernstige vernielingen aan beelden, schilderijen, altaren en andere delen van het interieur van de kerk, die toen nog rooms-katholiek was. Onder de beeldenstormers was Weyn Ockers – ook bekend als Lange Weyn- en zij werd er later van beschuldigd dat ze haar muil of pantoffel naar een Mariabeeld had gegooid. Ze werd op basis van deze en andere beschuldigingen samen met haar dienstmaagd Trijn Hendricksdochter ter dood veroordeeld.

Op 20 augustus bereikt de Beeldenstorm de stad Antwerpen. Zo'n 200 protestanten bezetten er de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. In de stad worden veel heiligenbeelden vernield. Het bestuur van de stad doet er niet zo veel tegen.

Fillips II is zo boos dat hij Alva naar de Nederlanden stuurt. Alva moet Margaretha vervangen als landvoogd. Alva stelt de Raad van Beroerten aan. Deze raad moet alle ketters oppakken en vervolgen. De raad krijgt als bijnaam de Bloedraad omdat ze heel makkelijk mensen ophangen of hoofden afhakken. In vijf jaar tijd worden ruim 1000 mensen veroordeeld.

Willem van Oranje

Willem van Oranje vindt dat iederen recht moet hebben op zijn of haar eigen geloof. Nadat hij gevlucht is voor Alva verzamelt hij een leger waarmee hij de Nederlanden aanvalt om Fillips II te verslaan. Dit is het begin van de Nederlandse opstand.

De oorlog verloopt heel slecht. Pas als de watergeuzen op 1 april 1572 Den Brielle innemen gaat het beter. Vanaf dan kiezen steeds meer steden de kant van Willem van Oranje. Omdat het leger dan ook nieuwe technieken gaat gebruiken hebben de Nederlanden de winnende hand in de oorlog.

De naam geuzen wordt gebruikt al erenaam. Dit komt omdat bij het aanbieden van het smeekschrift aan Margaretha van Parma gezegt werd dat ze toch niet naar deze bedelaars zou luisteren. Dit werd in het frans gedaan vandaar de naam geuzen.

Hoewel Willem van Oranje en Fillips II samen zijn opgegroeid zijn ze nu elkaars vijanden. Willem van Oranje wordt vogelvrij verklaard. Dit betekend dat iedereen hem zonder straf mag doden. Hij wordt dan op 10 juli 1584 neergeschoten door Balthasar Gerards in Delft.

Tot 1588 was Koning Fillips II nog gewoon koning van de Nederlandse gewesten. Pas als verschillende edelen samen het Plakkaat van Verlatinghe opstellen en versturen wordt Nederland officieel onafhankelijk. Ze heten vanaf dat moment:
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Het zal uiteindelijk nog tot 1648 duren voordat de oorlog werkelijk ten einde is. Bij de Vrede van Münster wordt ook de vrede tussen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en Spanje gesloten. 

Wanneer begon de Nederlandse Opstand?

1. 1568
2. 1648
3. 1576
4. 1579

Wat is een andere naam voor de Nederlandse Opstand?

1. De Nederlandse oorlog.
2. De 80 jarige oorlog.
3. De grote oorlog.
4. De Spaans-Nederlandse oorlog.

Wat is geen oorzaak van de Nederlandse opstand?

1. Nederlandse burgers willen stemrecht.
2. Er is honger in de Nederlanden.
3. De adel heeft minder macht.
4. Ketter vervolgingen.

Hoe heette de leider van de Nederlandse opstand?

1. Willem van Oranje
2. Fillips II
3. Christoffel Columbus
4. Willem-Alexander

Welke gebeurtenis wordt vaak gezien als het begin van de Nederlandse Opstand?

1. De inname van Brielle
2. De Beeldenstorm
3. De oprichting van de Unie van Utrecht
4. Het tekenen van de Akte van Verlatinghe

Kies een gebeurtenis uit de Nederlandse opstand. Je gaat een brief schrijven aan een familielid alsof je bij de gebeurtenis was. Gebruik je fantasie maar zorg dat het historisch wel klopt.

Bijvoorbeeld de Beeldenstorm, het ondertekenen van het Plakkaat van Verlatinghe, de inname van Den Briel.

Schrijf hier twee dingen op die je geleerd hebt in deze les.

Schrijf hier één ding op wat je nog niet helemaal begrijpt en hoe je ervoor gaat zorgen dat je het wel gaat begrijpen.

De filmpjes

Wil je nou graag meer weten over de nederlandse opstand? Er zijn filmpjes gemaakt die alles vertellen over de Nederlandse opstand op een leuke manier. De meeste van de clipjes die je in deze les hebt gezien komen daar ook uit. Je kan alle afleveringen hier vinden.Je zult zien dat er nog veel meer te leren valt over de Nederlandse opstand dan je nu in de les hebt gehad.