§3.7 Grammatica Zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

§3.7 Grammatica Zinsdelen

Bedrijvende en lijdende vorm

Doelen van de presentatie

-Weten wat de bedrijvende vorm is

-Weten wat de lijdende vorm is

-Weten wat de door-bepaling is

-De lijdende en bedrijvende vorm kunnen gebruiken

Bedrijvende vorm

Als het onderwerp de handeling uit het werkwoordelijk gezegde verricht dan noem je de zin bedrijvend. 

Bijvoorbeeld: Jan zet de lamp aan. 

Jan voert dan de handeling uit, dus het is een bedrijvende zin.

Lijdende vorm

In een lijdende zin ondergaat het onderwerp de handeling. Bijvoorbeeld: De hond wordt uitgelaten. De hond ondergaat dus de actie: hij wordt uitgelaten. 

Je kan de lijdende vorm het beste gebruiken als:

-Je niet weet wie de handelende persoon is, of het is al duidelijk 

-Je de handelende persoon niet wil noemen 

-Je voor afwisseling wil zorgen

Door-bepaling

Vaak staat er een door-bepaling in een lijdende zin. 

Bijvoorbeeld: De hond wordt uitgelaten door zijn baasje. 

'Door zijn baasje' is dan de door-bepaling.

Van bedrijvende naar lijdende vorm

Stap 1: Maak het lv een onderwerp

Stap 2: Voor het (oude) onderwerp zet je 'door'

Stap 3: In de onvoltooide tijd voeg je het woord ‘worden’ aan het wwg toe, in de voltooide tijd het woord ‘zijn’. Gebruik voor deze woorden wel de goede vorm.

Stap 4: Maak van het zww een voltooid deelwoord

Van lijdende naar bedrijvende vorm

Stap 1: Van het onderwerp maak je een lv

Stap 2: Laat het woordje ‘door’ weg, de rest van dat zinsdeel wordt een onderwerp

Stap 3: ‘worden’ of ‘zijn’ laat je weg

Zorg altijd dat je de tijden hetzelfde laat als in de andere zin.

De opdracht

1. De hond wordt door ons uitgelaten in het park.

2. De oefeningen worden door mij gemaakt.

---

3. De docent vertelt een verhaal over Berlijn.

4. Veel leerlingen hebben de toets goed gemaakt.

De antwoorden

1. Wij laten de hond uit in het park.

2. Ik maak de oefeningen.

---

3. Er wordt een verhaal over Berlijn verteld door de docent.

4. De toets is door veel leerlingen goed gemaakt.

Waarom moeten we dit leren?

-Grammatica beter kunnen begrijpen

-Handig voor school

-Betere zinnen kunnen maken

-Teksten beter begrijpen

De stad wordt bezocht door Phileine.
Welke vorm is dit?

1. De bedrijvende vorm
2. De lijdende vorm

De zon schijnt fel op het terras.
Welke vorm is dit?

1. De bedrijvende vorm
2. De lijdende vorm

Wanneer gebruik je de lijdende vorm?

De kat wordt vaak verzorgt door Taylor.
Wat is hier de door-bepaling?

1. De kat
2. Vaak
3. Door Taylor
4. Wordt verzorgd

Het boek wordt gelezen door de leerlingen.
Wat is hier de door-bepaling?

1. De leerlingen
2. Het boek
3. Wordt gelezen
4. Door de leerlingen

Het einde

Zijn er nog vragen?