H 3: paragraaf 4 sovjet unie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

wat gaan we doen?

terug koppeling

uitleg paragraaf 3

video the way back

Terugkoppeling

- Wat bedoelen we met de Anschluss en Lebensraum?

- Wat wilden de facisten in Italië?

- Wat is de aanpassingspolitiek?

- Hoe was het leven voor werklozen in die tijd?

- waar gaat de volgende video over

 

               De Sovjet-Unie

De Sovjet-Unie is de naam voor Rusland (met een aantal andere landen) tussen 1922 en 1991, toen het land een communistische dictatuur was.

Een sovjet is een raad van boeren, arbeiders en soldaten.

Het bestuur van Sovjet-Unie zou in handen van deze sovjets moeten zijn...

Wat is communisme? (1)

• Arbeiders aan de macht

• Alle rijkdommen (ook de fabrieken en de machines) naar de arbeiders

• Omdat 'rijken' en fabrikanten dit niet zomaar zullen laten gebeuren zal er een revolutie van arbeiders komen, mét geweld.

Wat is communisme? (2)

• Einde aan de klassenmaatschappij (indeling van de maatschappij naar economische positie)
  

• Tegen kapitalisme (ergens geld in stoppen met als doel meer geld te verdienen: winst maken). 

• Marx: "Mensen zonder kapitaal moeten leven van hun arbeid."

Rusland voor 1917

• Keizerrijk (Russische keizer is een tsaar)

• Grote verschillen tussen arm en rijk

• Bondgenoot van Engeland en Frankrijk vóór en tijdens de Eerste Wereldoorlog (tot 1917)

Let op: 

nieuwe naam/nieuw begrip voor dit schooljaar! 

Dit betekent vrijwel zeker dat hierover een vraag komt in het eindexamen!

!

Russische Revolutie

1917

Oorzaken

• Volk heeft het slecht: gebrek aan alles

• Grote verliezen in de Eerste Wereldoorlog

Februari 1917

• Voedselrellen en stakingen

• Demonstraties tegen de tsaar

• Er komt een voorlopige (democratische) regering

• Tsaar treedt af en wordt gearresteerd

stellingen van Lenin

alle grond aan de boeren

alle macht aan de sovjets

alle fabrieken aan de arbeiders

vrede met Duitsland

Oktober 1917

• Onrust in Rusland blijft
  

• Duitsland(!) helpt Lenin, Rusland binnen te smokkelen (april 1917)

• Communisten o.l.v. Lenin grijpen de macht en de voorlopige regering wordt afgezet

Vrede van Brest-Litovsk

maart 1918

Het communistische Sovjet-Rusland (later: Sovjet-Unie) sluit vrede met Duitsland en laat zijn oude bondgenoten, Engeland en Frankrijk, in de steek

In juli 1918 worden tsaar Nicolaas II en zijn gezin

op brute wijze vermoord door de communisten

De Sovjet-Unie 

onder Lenin

1917-1924

Vladimir Iljitsj Oeljanov werd fel tegenstander van de tsaar nadat zijn broer Aleksander ter dood was veroordeeld voor moordcomplot op de tsaar.

Vladimir gebruikte de schuilnaam Lenin (naar de rivier Lena), maar dat voorkwam niet dat hij 1895 werd opgepakt en verbannen naar Siberië.

Hoe zag de Sovjet-Unie onder Lenin er uit?

• Eén partij heeft de macht: de Communistische Partij. Dit heet ook wel: eenpartijdictatuur

• Geheime politie (NKVD) rekent af met ‘vijanden’ van de Revolutie

• Alle productie gaat naar de staat

• Geen privé-bezit

...en sterft in 1924 zonder een duidelijke 

opvolger aan te kunnen stellen.

Het lichaam van Lenin is sindsdien opgebaard

en te bekijken op het Rode Plein in Moskou

Langzaam begint een jongeman, genaamd Iosif Dzjoegasjvili (bijnaam: Stalin), steeds belangrijker binnen de Communistische Partij te worden.

Lenin moet niets van Stalin hebben: hij vindt hem te grof en ongeschikt als leider (op opvolger). Maar Lenin krijgt een aantal beroertes...

De Sovjet-Unie 

onder Stalin

1924-1953

Stalin zal het economisch achtergebleven land snel industrialiseren

en de Sovjet-Unie laten uitgroeien tot een wereldmacht.

Maar dit had een erg hoge prijs..

Het land werd een totalitaire staat met Stalin als dictator

Stalin gebruikte alles om zijn macht in het land te vergroten en te behouden, zoals censuur.

Stalin bepaalde wat er in de kranten én de geschiedenisboeken kwam te staan: vroegere medestanders werden 'er uit geschreven'

Persoonsverheerlijking

Om het volk te laten zien dat hij de beste leider 

voor het beste volk, in het beste land was, 

liet Stalin zich graag afbeelden als een geweldige leider:

een vader voor het volk.

Dit heet persoonsverheerlijking

De Grote Terreur

Showprocessen

Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd

en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast 

voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

...en ze waren zeer effectief! 

De angst onder de bevolking was groot. 

Zelfs zó groot dat mensen niet meer op een familiefoto 

met deze 'verraders' wilden worden vertoond.

Goelag

Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.

In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

Veel van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden

Goelag

Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.

In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

Veel van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden

Exacte aantallen zijn onbekend, maar tussen 1936 en 1950 

zijn vermoedelijk 12 miljoen mensen om het leven gekomen

in de goelags.

Meestal als gevolg van de vreselijke omstandigheden,

een combinatie van: honger, kou en zware lichamelijke inspanning

De Grote Zuivering

Stalin zag overal tegenstanders, vooral in mensen die

een belangrijke rol in het bestuur of leger hadden.

Tussen 1934 en 1938 laat Stalin rond de 1 miljoen 

'tegenstanders' oppakken en veroordelen.

De Sovjet-Unie wordt zo 'gezuiverd'.

video the way back

wat gaan we doen?

herhaling

verder met paragraaf 3

aan het werk

Verheerlijking van

arbeiders en boeren

De Sovjet-Unie is een land van arbeiders en boeren,

dit zijn de helden van het land!

Overigens leek dit in propaganda veel mooier dan de realiteit was...

Verheerlijking van

arbeiders en boeren

De Sovjet-Unie is een land van arbeiders en boeren,

dit zijn de helden van het land!

Overigens leek dit in propaganda veel mooier dan de realiteit was...

Collectivisatie

De landbouw moest veranderen om alle monden te voeden. 

Tientallen kleine zelfstandige boerderijen werden samengevoegd (collectivisatie) tot één groot boerenbedrijf, een kolchoz. 

De boerengezinnen werkten en woonden daar met elkaar. 

De grond, het vee, de gereedschappen, de oogst: alles was van iedereen. 

De collectivisatie moest zorgen voor een hogere opbrengst, maar dat viel vaak tegen en er ontstonden hongersnoden. Overigens meestal door eigen schuld: boeren slachtten hun vee uit protest tegen de collectivisatie. 

Boeren die zich op deze manier verzetten tegen de collectivisatie, omdat ze hun eigen boerderijtje niet wilden opgeven, werden gezien als vijanden van het communisme. Miljoenen boeren zijn om die reden vermoord.

Planeconomie

Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.

Dit betekende dat de staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd.

Hiermee wilde Stalin laten zien dat de Sovjet-Unie een machtiger land 

was dan de kapitalistische landen met hun vrije markt-economie.

Zo waren er vijfjarenplannen: hierin was vastgelegd wat er in de komende vijf jaar moest worden geproduceerd.

Dát het werd geproduceerd was meestal belangrijker dan hoe het was geproduceerd: de kwaliteit en de keuze was beperkt.

Kenmerken extreemlinkse totalitaire staat onder Stalin (I)

• Planeconomie, de staat bepaald wat en hoe er wordt geproduceerd.
  
  
• Dictatuur, de communistische partij maar vooral Stalin had alle macht.

• Sprake van persoonsverheerlijking (van Stalin).

Kenmerken extreemlinkse totalitaire staat onder Stalin (II)

• Terreur, tegenstanders worden opgepakt door de geheime politie en uitgeschakeld of verbannen.
  
  
• Indoctrinatie, de communistische partij probeerde gedachten en het gedrag van de bevolking te controleren en aan te passen.
  Hoe: 
           

- Propaganda en censuur
- Pers in handen van de staat

 - Alleen com. jeugdverenigingen

 - Aansporing om ouders aan te geven

De rol van de Sovjet-Unie in de geschiedenis (1)

• Tussen 1917-1939 De Sovjet-Unie wordt vrijwel genegeerd: het communisme is een verkeerd systeem

• Tussen 1939-1941: De Sovjet-Unie is onze vijand: ze hebben een verdrag met Hitler gesloten!

Stalins wantrouwen

Wantrouwen Stalin tov Engeland en Frankrijk:

• Engeland en Frankrijk hadden in de burgeroorlog na Russische Revolutie tegenstanders van de communisten gesteund met wapens en geld.
  
  
• In 1938 werd Sovjet Unie niet uitgenodigd bij conferentie van München.

In 1938 werd de Sovjet-Unie niet uitgenodigd voor de Conferentie van München en stonden Engeland en Frankrijk toe dat Duitsland Sudetenland inlijfde.

Niet-aanvalsverdrag 

De rol van de Sovjet-Unie in de geschiedenis (2)

• Tussen 1941-1947: De Sovjet-Unie is onze bondgenoot: ze helpen Hitler te verslaan!

• Tussen 1947-1989: De Sovjet-Unie is onze vijand: ze willen het communisme verspreiden over de wereld!

Huiswerk

maak paragraaf 4

leer voor de toets van volgende week