Steden met eigen bestuur, gingen steeds meer samenwerken met andere steden. Zo verliep de handel beter. Een belangrijk verbond tussen steden was de
Hanze. In Nederland handelden steden met Hanzesteden in Duitsland, Polen, Litouwen, Letland en Estland. De Hanze was een machtig verbond, machtiger dan vorsten.
Soms besloot de Hanze daarom zelf om oorlogsschepen te sturen, wanneer vorsten handelsroutes blokkeerden.