Les 6: C2 Exogene krachten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom terug bij Aardrijkskunde! 

Startklaar:

• Jas uit, tas op de grond
• telefoon in het zakkie
• Map en  flashcards op tafel

Reminder:

4 extra flashcards!

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7
Toets nabespreken C1	C1 + C2	C3 + C4	SO D1	D2 + D3	Examen-training SO	Herhalings-week

Weekplanner

Hoofd

Programma

• Terugblik examenvraag vulkanisme
• Uitleg + flashcards schrijven
• Oefening
• Afsluiting les

Terugblik

C1 & C2 Aarde
C3 & C4 Landschap
D1 & D2 Brazilië
D3 Toekomst

Terugblik: Hoe is deze vulkaan ontstaan?

Terugblik

- De vulkanen in de keten zijn ontstaan doordat  er voor de kust van Java een oceanische plaat onder een continentale plaat duikt / subductie optreedt (1p) 

- waarbij de onderduikende plaat smelt en er omhoog gerichte magmastromen ontstaan (1p)

- De twee betrokken platen zijn de Euraziatische plaat en de Indisch-Australische plaat (1p)

Retrieval grid 

C1 & C2 Aarde
C3 & C4 Landschap
D1 & D2 Brazilië
D3 Toekomst

C2: Exogene krachten

Endogene krachten = vormen het aardoppervlak van binnenuit

Exogene krachten = veranderen de aardkorst van buitenaf 

Endogene krachten = vormen het aardoppervlak van binnenuit

Exogene krachten = veranderen de aardkorst van buitenaf 

Jong plooiingsgebergte, gevormd door convergentie

Oud gebergte, afgevlakt door verwering en erosie

Leerdoelen C2: Exogene processen

Hoofdvragen:

• Welke groepen gesteenten zijn er en hoe ontstaan ze?
• Hoe werken de exogene krachten verwering, erosie en sedimentatie?
  
• Hoe kunnen deze exogene krachten het landschap veranderen? 

Systeem Aarde

C2: Exogene krachten

Typen gesteente

Theorie 1

Stollings-/dieptegesteenten

Sedimentgesteenten

Metamorfe gesteenten

Gesteente kringloop

Wat is de Gesteente kringloop en welke typen gesteente kennen we?

Gesteentekringloop = hoe gesteente steeds wordt afgebroken en opnieuw gevormd

1) Stollings-/dieptegesteenten

- ontstaan door stollen van magma/lava
- graniet en basalt

2) Sedimentgesteenten

-ontstaan door laagjes op elkaar, daar ontstaat druk
- zand(steen) en kalksteen

3) Metamorfe gesteenten

- door hoge druk / temperatuur wordt gesteente omgevormd
- marmer en leisteen

Systeem Aarde

C2: Exogene krachten

Verwering

Theorie tekening 2

Verwering = afbraak van gesteenten door temperatuur, water of wind. 

• Mechanische verwering
  
  
  
  
  
• Chemische verwering

1. Aanraking met zuur (in water) 

1. vorstverwering
2. groot verschil dag en nacht temperatuur
3. plantenwortels

Wat is verwering en welke typen kennen we?

Verwering = afbraak van gesteenten door temperatuur, water of wind. 

Mechanische verwering

• Vorstverwering, groot verschil dag en nacht temperatuur, plantenwortels
• Koude klimaten, droge klimaten
  
  

Chemische verwering

• Aanraking met zuur (in water)
• Warme en vochtige klimaten

Leerdoelen Check

Schrijf nummer 1, 2 en 3 onder elkaar op de blad

Gebruik je aantekeningen.

Welke begrippen uit de aantekeningen die je net gemaakt hebt moet je gebruiken bij het beantwoorden van de leerdoelvragen? 

Schrijf de begrippen achter het vraagnummer. 

Leerdoelen check

Hoofdvragen:

• Welke groepen gesteenten zijn er en hoe ontstaan ze?
• Hoe werken de exogene krachten verwering, erosie en sedimentatie?
  
• Hoe kunnen deze exogene krachten het landschap veranderen? 

Welke begrippen uit de aantekeningen die je net gemaakt hebt moet je gebruiken bij het beantwoorden van de leerdoelvragen?

Schrijf de begrippen achter het vraagnummer. 

Welkom terug bij Aardrijkskunde! 

Startklaar:

• Jas uit, tas op de grond
• telefoon in het zakkie
• Map en  flashcards op tafel

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7
Toets nabespreken C1	C1 + C2	Les uitval :(	C3 C4	SO D1 + D2	D3 SO	Herhalings-week

Weekplanner

Hoofd

Programma

• Terugblik C1 + C2
• Uitleg C2 afmaken + flashcards schrijven
• Oefening
• Uitleg C3 + flascards schrijven
  
• Lesafsluiting 

Overzicht

C1 & C2 Aarde
C3 & C4 Landschap
D1 & D2 Brazilië
D3 Toekomst

Leerdoelen C1 + C2: Exogene processen

Hoofdvragen:

• Hoe ziet de binnenkant van de aarde eruit?
  
• Hoe en waarom bewegen aardplaten?
  
• Hoe ontstaan vulkanen, gebergten en aardbevingen? 
• Welke groepen gesteenten zijn er en hoe ontstaan ze?
• Hoe werken de exogene krachten verwering, erosie en sedimentatie?
  
• Hoe kunnen deze exogene krachten het landschap veranderen? 

Hoofd

Terugblik

Doe je aantekeningen dicht / flashcards weg
Probeer zo veel mogelijk in te vullen

Hoofd

Terugblik

• convergentie
• slab-pull
• convectiestromen
• divergentie
• aardbeving
• vulkaan
• tsunami
• stratovulkaan 
• verwering

• chemische verwering
• transform
• subductie
• gebergten
• plooiingsgebergte
• caldera
• sedimentatie
• wind
• water

• ridge push
• erosie
• schildvulkaan
  
• breukgebergte
  
• mechanische verwering
• ijs
• zwaartekracht

Hoofd

Hoofd

Hoofd

Programma

• Terugblik C1 + C2
• Uitleg C2 afmaken + flashcards schrijven
• Oefening
• Uitleg C3 + Flashcards schrijven
  
• Lesafsluiting 

Pak je aantekeningen en flashcards voor je!

Systeem Aarde

C2: Exogene krachten

Typen gesteenten

Verwering

Systeem Aarde

C2: Exogene krachten

Erosie

Theorie tekening 3

Erosie = slijtage waarbij stukken gesteente worden verwijderd en vervoerd

Transport

- wind

- water: rivier / zee

- ijs

- zwaartekracht

Hoe meer kracht de transport heeft, hoe groter de stukjes steen die hij kan dragen

Wat is erosie?

Erosie = slijtage waarbij stukken gesteente worden verwijderd en vervoerd

Transport: wind, water, ijs of zwaartekracht

Hoe meer kracht de transport heeft, hoe groter de stukjes materiaal die hij kan dragen

Systeem Aarde

C2: Exogene krachten

Sedimentatie

Theorie tekening 4

Sedimentatie = neerleggen van materiaal door water, ijs of wind.

Voorbeelden: 

delta: afgezet door rivier

morene: afgezet door gletsjer

Theorie tekening 4

Sediment kan ook neergelegd worden zonder water, ijs of wind, maar door andere oorzaken (zoals ontbossing, te veel neerslag, etc.)

Voorbeelden: 

Puinwaaier

Wat is sedimentatie? 

Sedimentatie = neerleggen van materiaal door water, ijs of wind.
(ander woord voor sedimentatie = afzetting) 

voorbeelden: morene, delta 

Hoofd

Oefenen

3 oefeningen klassikaal.
Heeft iedereen kladpapier voor zich?

Leerschema: 

Exogene krachten

Gesteentevorming

Gesteente/landschap afbraak

Oorzaken

Gevolgen

Stollingsgesteente

Metamorfe gesteente

Sedimentgesteente

Verwering

Erosie

Water

Temperatuur

Wind

Puinwaaier

Morene

Aardverschuiving

Stelling	Juist / Onjuist
Exogene krachten zijn verantwoordelijk voor het opbouwen van reliëf, terwijl endogene krachten het afbreken ervan stimuleren
Verwering wordt bepaald door de transportmechanismen en de korrelgrootteverdeling van sediment
Sedimentgesteenten worden gevormd door stolling van magma.

Aandachtspunten	Uitleg
Door verwering en erosie worden gesteenten afgebroken.	omdat, ...
De verweringsvorm die overheerst in een gebied wordt hoofdzakelijk bepaald door de klimaatomstandigheden.	omdat, ...
Endogene krachten bouwen het reliëf voornamelijk op en exogene krachten breken het voornamelijk af.	omdat, ...
Onder invloed van de gesteentekringloop ontstaan er nieuwe gesteenten en nieuw reliëf.	omdat, ...

Hoofd

Programma

• Terugblik C1 + C2
• Uitleg C2 afmaken + flashcards schrijven
• Oefening
• Uitleg C3 + Flashcards schrijven
  
• Lesafsluiting 

Extra oefenen

Op de volgende slides kan je extra oefenen met examenvragen

Examenvraag

Kwaliteitsbesef

Kwaliteitsbesef

Antwoord 1

Op de lagere hellingen van de vulkanen komt vooral chemische verwering voor. Dit gebeurt vanwege de warmere omstandigheden en hogere neerslag. De warmte en vochtigheid zorgen ervoor dat gesteenten langzaam afbrokkelen door chemische reacties.

Antwoord 2

De lagere hellingen hebben chemische verwering. Dit komt door hogere temperaturen en meer regen, wat het gesteente afbreekt.

 

Antwoord 3

Lagere hellingen: chemische verwering door hogere temperatuur en neerslag. Vulkanen: koudere temperaturen, onregelmatige neerslag, minder bevorderlijk voor chemische processen.

Flashcards maken

Wat is de Gesteente kringloop?

Wat is Verwering en welke typen kennen we?

Wat is Erosie/Transport?

Wat is Sedimentatie?