LES 7: Hofcultuur - Barok - Bouwkunst

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Bouwkunst Barok

pag. 50 t/m 53

Doelen:

Je kent de verschillende kenmerken van de noordelijke en de zuidelijke barokke bouwkunst. 

Je kunt de barokke bouwkunst plaatsen in haar tijd.

Huiswerkbespreken

In Rome en Parijs komt de barok in de zeventiende eeuw tot volle bloei.

1. Leg uit waarom dat juist in die steden gebeurd.

antwoord

Rome: De katholieke kerk heeft door de reformatie aan aanzien en leden verloren. Om

de macht van de kerk en de paus te herstellen, wordt een tegenoffensief ingezet, de

contrareformatie. De paus zetelt in Rome en zet de kunsten in om haar status te

propageren.

- Parijs: In Frankijk komt Lodewijk XIV aan de macht. Het feodale stelsel verdwijnt

grotendeels in Frankrijk en Lodewijk XIV groeit uit tot een absoluut heerser. Om zijn

macht en status te benadrukken bouwt hij een enorm paleis in de buurt van Frankrijk.

Huiswerkbespreken

Bekijk afbeeldingen 1 en 2.

In de barok worden de verschillende kunstvormen ingezet om tot een zo indrukwekkend

geheel te komen. Barokke kunst wordt daarom ook wel totaalkunst genoemd.

2. Leg dit uit. Betrek in je antwoord een van de twee belangrijkste hoven van die tijd.

Pauselijk hof in Rome:

- Om de macht van de kerk te herstellen laat de paus de Sint-Pieter nogmaals verbouwen.

Daarbij moet de kerk een overweldigende grootsheid uitstralen. Zowel het interieur als

het exterieur wordt aangepakt. Bernini werkt aan de inrichting van de Sint-

Pieter (baldakijn) en aan het plein.

- De hele stad doet mee, kerken worden gebouwd of verbouwd en ingericht met

barokkunst. In de stad zelf verschijnen indrukwekkende fonteinen en gebouwen: de

hele stad ademt de grandeur van de kerk en de contrareformatie.

Versailles:

- Lodewijk XIV laat dit paleis verbouwen en uitbreiden. De inrichting van het paleis en het

gebouw zelf stralen de grandeur van de nieuwe vorst uit. Zelfs de tuinen benadrukken

de macht van de koning. Lange zichtlijnen kijken allemaal uit op de vertrekken van de

vorst, het middelpunt van de macht. Standbeelden van Apollo (de zonnegod waarmee

Lodewijk zich graag vergelijkt) en andere mythologische figuren zijn overal te vinden. In

de verschillende zalen in het paleis worden de daden en verrichtingen van de koning

verheerlijkt (bijvoorbeeld in de Salon de Guerre).

Sint Pieter 1600-heden

Barocco: Grillig gevormde parel

In de 18e eeuw wordt barok beschreven als:

Absurde en overdreven vorm van de Renaissance waarbij vormen van klassieke oudheid ‘verkeerd’ worden toegepast.

Bron: Giacomo della Porta – il Gesu 1575

Zuidelijke barok

De oude Sint Pietersbasiliek

gebouwd rond 400 NC door Keizer Constantijn de grote.Plaatje rond 1450

Bekijk de kenmerken van de barokke bouwkunst in je boek op pag. 50-51. Welke zie je terug?

Optisch bedrog (trompe L'oeil)

Als je de sint pieter nadert, zie je dit beeld. Teken een bovenaanzicht van het plein met de kerk. Vergeet de colonnades van Bernini niet.

Ben je gefopt door de ovaal en de trapeze?

Oefenen met kenmerken bij de Sant Agnese

Nog een keer bij Chiesa el Gesu

Wat is GEEN stijlkenmerk van de barokke bouwkunst?

1. Verticale geleding
2. beeldhouwwerk, guirlandes en voluten.
3. Harmonieuze verhoudingen
4. Totaalkunst

Noordelijke barok: Versailles

1682 verhuist Lodewijk XIV naar het van zijn vader georven Versailles.

Verbouwing zorgt voor ruim 700 kamers.

Mogelijkheid tot afzondering van belangrijke adel.

Publiek toegankelijk

Symbool voor het universum met L als heerser.

Onworpen door Charles LeBrun in 'eigen' barokstijl.

Versailles

Het symmetrische paleis heeft haar hoofdas naar het Oosten gericht. De entree, de koninklijke slaapkamer + de fontein die Apollo verbeeld liggen in deze hoofdas.

De spiegelzaal

Openbaar Toegankelijk

De burgerij was welkom op Versailles. Hoe meer aanzien je had, hoe groter de kans dat je bij de koning in de buurt mocht komen. Het opstaan en avondritueel van Lodewijk was er een in de vorm van een toneelstuk met toeschouwers. Als je geluk hebt, mag je tijdens een diner zijn servet vasthouden...

Op maandag, woensdag en vrijdag is er 'bonte avond' (L noemt het appartements) in het paleis, wanneer er gekaart, gegeten, gebiljart en gedanst wordt.

Huiswerk

Maak vragenblok 5.6 over Versailles.

Lees pagina 54 - 59 van je boek over de beeldende kunst van de barok

Extra materiaal

filmrondleiding in de Sint Pieter

Bouwkunst: Barok overzicht.

Versailles + achtergrondinfo