6.1 en 6.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

De Koude Oorlog

§6.1 Het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog

Koude oorlog 

• 'Ideologische vijandigheid en een wapenwedloop tussen de Sovjet-Unie (en haar bondgenoten) en de Verenigde Staten (en haar bondgenoten)'

KOUDE oorlog

NOOIT opschrijven:

We noemen de Koude oorlog 'koud' omdat het daadwerkelijk koud was. Dit antwoord is altijd fout, dus nooit invullen!

KOUDE oorlog

WEL opschrijven

Ken je de uitdrukking 'in het heetst van de strijd'? Een oorlog wordt vaak vergeleken met woede, hitte en vlammen. 

Tijdens de Koude oorlog hebben de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten nooit (direct) tegen elkaar gevochten. De oorlog was dus 'koud'...

Kernwapens en afschrikking

• In aug. 1945 liet de VS 2 atoombommen  vallen op Japan. (Einde WO II)
• Hierdoor angst bij USSR --> de atoombom van de VS (sterker)
• USSR ging eigen atoomwapens maken.
• Ontstaan een wedstrijd (wapenwedloop) wie de meeste en sterkste wapens had.

Machtsevenwicht

Let op! 

• De VS en de USSR waren zich beiden bewust van het feit dat een oorlog zou leiden tot het vergaan van de wereld.
• Dus... de wapenwedloop had altijd als doel dat de een niet sterker zou worden dan de ander. Zodat de een de ander niet zou gaan aanvalen. Dit noemen we het machtsevenwicht.
• Er heerste dus angst. Deze angst was terecht. Door deze afschrikking zou er juist een vijandelijke aanval worden voorkomen.

Kapitalisme en communisme botsen in Europa

• Europa was verdeeld in twee invloedsferen; De Amerikaanse invloedssfeer en de Russische invloedssfeer.
• In de Amerikaanse invloedssfeer leefde mensen in een kapitalistische maatschappij. Onder Russische invloed leefde mensen in een communistische wereld.

	Verenigde Staten	Sovjet Unie
Ideologie	Kapitalisme	Communisme
Economie	Vrijemarkteconomie	Planeconomie
Politiek	Democratie	Dictatuur
Geloof	Christelijk	Geen

Invloedssfeer

Na de Tweede Wereldoorlog raakt Europa verdeeld. Er ontstaan twee invloedssferen. Een invloedssfeer is een gebied waar een land invloed heeft.

In deze invloedssferen lagen satellietstaten. 

Het "ijzeren gordijn"

IJZEREN gordijn

Lezen

Blz. 182

Leerdoelen + tekst Tegenstelling tussen Oost en West

De Berlijnse Muur

• Duitsland (en Berlijn) was officieel verdeeld in 4 invloedssferen. Maar al snel staan alleen de VS en de USSR tegenover elkaar. 
• Het conflict loopt zo hoog op dat vanaf 1949 Duitsland gesplitst is in twee verschillende staten. Maar ook in Berlijn valt het conflict niet te vermijden.

Ook de hoofdstad werd in invloedsferen verdeeld

Oost-Berlijn werd dus communistisch en West-Berlijn kapitalistisch

De Berlijnse Muur- 1961

Berlijn is de plaats waar inwoners van Oost naar West Duitsland konden vluchten. Vooral hoog opgeleidde en jonge mensen vluchtten naar het kapitalistische West Duitsland.

In 1961 werd om West Berlijn een muur geplaatst om de vluchtelingenstroom te stoppen.

Indamming

Containmentpolitiek. 

Containment = indammen. 

Bij de containmentpolitiek proberen de Amerikanen om de verspreiding van het communisme te voorkomen. Als je de communistische landen isoleert dan zal het communisme vanzelf instorten. 

Economische

indamming

Na de Tweede Wereldoorlog werd in sommige landen het communisme steeds populairder en het kapitalisme juist niet. 

Daarom bood de VS vanaf 1947 economische steun aan Europese landen, ook aan Oost-Europa. De hulp heet de Marshallplan. 

Landen in het oostblok mochten van Stalin de hulp niet aannemen. De landen in het westblok deden dit wel en werden steeds welvarender. 

Militaire indamming

In 1949 wordt de NAVO opgericht. 

Dit is een militair bondgenootschap tussen de VS, Canada en West-Europese landen. Er werd afgesproken dat de landen erlkaar zouden helpen bij een (communistische aanval).

In 1955 richten de S-U als reactie ook en militair bondgenootschap op, het Warschaupact. Hierin zaten Oost-Europese landen onder leiding van de Sovjet-Unie. 

De Cubacrisis - 1962

Op Cuba was een communistische regering aan de macht gekomen. 

In 1962 werd met opnames vanuit de lucht geconstateerd dat er kernraketten op Cuba geplaatst waren. De Amerikanen eisten dat de Russen de kernwapens daar weg zou halen, maar ze weigerden

De reden dat de Amerikanen zich zo zorgen maakten om de kernrakketen op Cuba was dat het voor hen zo dicht bij huis was

Fidel Castro, de leider van Cuba. Had hulp gezocht bij de Sovjet-Unie. Heeft van Cuba een communistisch land gemaakt. Is erg anti Amerika.

John F. Kennedy, president van de Ver.- Staten,

roept dat hij een ultimatum heeft gesteld. Als Rusland de raketten niet verwijderd zal hij de nucleaire oorlog starten.

Nikita Chroesjtsjov, president van de Sovjet Unie,

zegt dat hij contact heeft opgenomen met de VS om een oorlog te vermijden.

Gevolgen van de Cubacrisis

Iedereen beseft dat de wereld heel dicht bij een nieuwe wereldoorlog had gezeten
Betere communicatie tussen de VS en de SU: directe telefoonverbinding (Hotline). Wapens weg van Cuba + Turkije.
Na de Cubacrisis brak er een tijd van rust aan in de Koude Oorlog.

§6.2 Het einde van de Koude Oorlog

De Hongaarse Opstand- 1956

Sommige landen in het Oostblok gaan protesteren tegen het communistische bewind om meer vrijheid te krijgen. Het leidt tot een gewapende opstand in Hongarije. 
Maar de mening van het volk was niet gewenst; de Hongaarse opstand (1956) werd keihard door de Sovjet-Unie neergeslagen.

Gorbatsjov komt aan de macht - 1985

Rusland kan de wapenwedloop niet bijbenen. Het verkoopt graan aan China om wapens te kunnen kopen en er heerst honger. Gorbatsjov wil het systeem hervormen (niet stoppen).

Glasnost: openheid / Perestrojka: economische hervormingen

Bezuinigen op militaire activiteiten: minder wapens, minder soldaten. 

Dus ook minder Sovjet-soldaten buiten de Sovjet-Unie

Gorbatsjov...

greep niet in bij de revoluties in Oost - Europese landen in 1989:

Hij had genoeg problemen in eigen land.

Ging in gesprek met Reagan, minister van de Ver. Staten over het afbouwen van de wapenwedloop.

Van vijand naar vriend

Leiders VS en USSR ontmoeten elkaar in 1986 in Reykjavik en in 1987 in Washington. 

1987: INF akkoorden --> beide landen ruimen grote hoeveelheden kernwapens op. 

Het Russische leger trok zich terug uit Oost- Europa en dus ook Duitsland.
Hierdoor kwamen er steeds meer protesten in Oost-Europese landen, waardoor communistische regeringen moesten aftreden

In 1989 werd de Berlijnse Muur afgebroken en in 1991 kwam er ook in de Sovjet-Unie een einde aan de communistische regering

Gorbatsjov werd geliefd in het westen, omdat hij toenadering zocht en vrijheid van meninguiting toeliet.

In de Sovjet-Unie is hij afgezet, omdat door hem de grote staat uiteen viel en minder macht had.

Leervragen

1. Wat houdt het begrip wapenwedloop in?

2.  Waaruit blijkt de spanning tussen communisme en kapitalisme in Europa?

3. Wat was het doel van de Hongaarse opstand?

4. Waarom was de Cubacrisis het meest gevaarlijke moment uit de Koude Oorlog?

5. Waaruit bestond de politiek van Gorbatsjov en wat was het gevolg?