3.4 De economische wereldcrisis

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Herhaling §3.3

Klassikale uitleg laatste stukje §3.3 + §3.4 

Zelfstandig werken

Afsluiten

Planning

Maak een proeftoets

par 1 t/m 5

• Combinatievragen
• chronologische volgorde
• vul de ontbrekende woorden in
• juist/onjuist zinnen
• werk in groepjes
• vul ook het antwoordblad in
  

• Je kunt vier maatregelen noemen waarmee Duitsland na de Eerste Wereldoorlog gestraft werd.
• Je kunt vier kenmerken van het fascisme noemen.
• Je kunt uitleggen dat de Verenigde Staten in de jaren 1920 een consumptiemaatschappij en een vrijemarkteconomie waren.

Vrede van Versailles (1919)

Afspraken:

• Duitsland kreeg de schuld van de oorlog
• Duitsland moest 132 miljard goudmark betalen
• Duitsland raakte grondgebied en zijn koloniën kwijt
• Het Duitse leger mocht niet groter zijn dan 100.000 soldaten
• Duitse soldaten mochten niet in het grensgebied met Frankrijk en België komen

Je kunt drie maatregelen noemen waarmee Duitsland na de Eerste Wereldoorlog gestraft werd

3.3 Vrede

Verdrag van Versailles

• Duitsland kreeg de schuld van de oorlog.

• Duitsland moest 132 miljard mark in goud aan de geallieerden betalen. 

• Duitsland raakte grondgebied en zijn koloniën kwijt.

• Het Duitse leger mocht niet groter zijn dan 100.000 soldaten

• Duitse soldaten mochten niet in het grensgebied met Frankrijk en België komen.

Fascisme 

Ontstaan in Italië, onder de leider Benito Mussolini. 

Hij kwam in 1922 aan de macht.

Kenmerken fascisme:

• één sterke leider die alle macht heeft;

• een sterke eenheid maken van het volk;

• extreem nationalisme. Fascisten vinden hun volk beter dan andere volken en willen van hun land een groot en machtig land maken;

• gebruiken geweld om je doel te bereiken.

Je kunt vier kenmerken van het fascisme noemen.

Voorspoed in de VS

• Economische grootmacht
• Consumptiemaatschappij: een maatschappij waarin mensen geld hebben voor luxeproducten, zoals radio’s, koelkasten en stofzuigers.
• Geld lenen voor nog meer spullen
• Bedrijven verkochten aandelen om aan geld te komen

Je kunt uitleggen dat de Verenigde Staten in de jaren 1920 een consumptiemaatschappij waren.

Voorspoed in de VS

Amerikanen geloofden dat de welvaart het gevolg was van de vrijemarkteconomie:

een economie waarin vraag en aanbod de prijzen en lonen bepalen. 

De vrijemarkteconomie hoort bij het kapitalisme: ondernemers gaan vanzelf maken wat nodig is, omdat ze daar geld mee kunnen verdienen.

Je kunt uitleggen dat de Verenigde Staten in de jaren 1920 een consumptiemaatschappij waren.

§3.4 De economische wereldcrisis

De tijd van wereldoorlogen

Leerdoel

• Je kunt twee gevolgen noemen van de economische crisis in de Verenigde Staten.
  
• Je kunt uitleggen dat de crisis in de Verenigde Staten ook gevolgen had voor mensen in Europa.
  
• Je kunt uitleggen waarom na 1929 de populariteit van het fascisme en het communisme in Europa groeide.

§3.3

Vrede

Voorspoed in de VS

Vorige les hebben we besproken...

Na de Eerste Wereldoorlog groeide de economie van de VS hard:

• in Europa kon lange tijd minder voedsel verbouwd worden
• in Europa waren fabrieken kapot geschoten
• de VS kon veel goederen verhandelen met Europa

Reactie van de Amerikaanse burgers:

• steeds minder geld nodig voor hun basisbehoeften
  
• - woning                                                                                     - eten
•  Dit kwam omdat lonen stegen en prijzen omlaag gingen

 

• Zo wordt Amerika een consumptiemaatschappij.
  
• = Een maatschappij waarin mensen geld hebben voor luxeproducten: radio, koelkast, stofzuigers

§3.3

Vrede

A

Voorspoed in de VS

Amerikaanse burgers willen steeds meer 

• zij lenen geld van de bank en kopen meer luxeproducten zoals een auto

Amerikaanse bedrijven willen steeds meer:

• zij lenen geld van de bank en kopen betere machines of bouwen nieuwe fabrieken

Bedrijven verkopen aandelen:

• een aandeel is een stukje eigendom van het bedrijf
• gaat het goed met het bedrijf, dan is je aandeel veel geld waard
• de waardes van de aandelen stijgen jarenlang tot enorme hoogten 

§3.4

De economische wereldcrisis

A

De crisis breekt uit

Maar dan!

Crisis!

In 1929 komt er een einde aan de groei van de Amerikaanse economie:

• Bedrijven verkochten minder, maakten minder winst
• Veel Amerikanen waren bang dat aandelen minder waard werden. Ze gingen ze te koop aanbieden
• Op 1 dag werden miljoenen aandelen te koop aangeboden
• Aandelen waren in 1 klap niets meer waard

Begrip:

Economische crisis

§3.4

De economische wereldcrisis

A

De crisis breekt uit

Dit had grote gevolgen:

• Veel banken, bedrijven, burgers raakten hun geld kwijt  banken gingen failliet
  

1. - bedrijven gingen failliet
   
2. - mensen raakten werkloos
3. - zij konden leningen niet terugbetalen aan de bank
4. - zij kochten minder
5. - nog meer banken gingen failliet
6. - nog meer bedrijven gingen failliet 
   

• miljoenen mensen raken werkloos
  
• De Verenigde Staten belandt in economische crisis. 
• = Een periode waarin het slecht gaat met de economie.

§3.4

De economische wereldcrisis

A

De crisis breekt uit

Reactie Amerikaanse regering:

• In eerste instantie: zij doen niks. Denken dat de crisis wel vanzelf wordt opgelost. 
  
• Dit gebeurde niet:
  - 1929: 1 1/2 miljoen werklozen 
  - 1932: 12 miljoen werklozen

• 1933: een nieuwe president: Franklin Roosevelt. 
  Plan om de crisis op te lossen:
  - grote bouwprojecten zoals wegen, stuwdammen.
  - 100.000den mensen kwamen zo weer aan het werk

Beetje herhalen

Klassikale uitleg §3.4 

Zelfstandig werken

Afsluiten

Planning

§3.3

Vrede

Voorspoed in de VS

Vorige les hebben we besproken...

Na de Eerste Wereldoorlog groeide de economie van de VS hard:

• in Europa kon lange tijd minder voedsel verbouwd worden
• in Europa waren fabrieken kapot geschoten
• de VS kon veel goederen verhandelen met Europa

Reactie van de Amerikaanse burgers:

• steeds minder geld nodig voor hun basisbehoeften
  
• - woning                                                                                     - eten
•  Dit kwam omdat lonen stegen en prijzen omlaag gingen

 

• Zo wordt Amerika een consumptiemaatschappij.
  
• = Een maatschappij waarin mensen geld hebben voor luxeproducten: radio, koelkast, stofzuigers

§3.3

Vrede

A

Voorspoed in de VS

Amerikaanse burgers willen steeds meer 

• zij lenen geld van de bank en kopen meer luxeproducten zoals een auto

Amerikaanse bedrijven willen steeds meer:

• zij lenen geld van de bank en kopen betere machines of bouwen nieuwe fabrieken

Bedrijven verkopen aandelen:

• een aandeel is een stukje eigendom van het bedrijf
• gaat het goed met het bedrijf, dan is je aandeel veel geld waard
• de waardes van de aandelen stijgen jarenlang tot enorme hoogten 

§3.4

De economische wereldcrisis

A

De crisis breekt uit

Maar dan!

Crisis!

In 1929 komt er een einde aan de groei van de Amerikaanse economie:

• Bedrijven verkochten minder, maakten minder winst
• Veel Amerikanen waren bang dat aandelen minder waard werden. Ze gingen ze te koop aanbieden
• Op 1 dag werden miljoenen aandelen te koop aangeboden
• Aandelen waren in 1 klap niets meer waard

Begrip:

Economische crisis

§3.4

De economische wereldcrisis

A

De crisis breekt uit

Dit had grote gevolgen:

• Veel banken, bedrijven, burgers raakten hun geld kwijt  banken gingen failliet
  

1. - bedrijven gingen failliet
   
2. - mensen raakten werkloos
3. - zij konden leningen niet terugbetalen aan de bank
4. - zij kochten minder
5. - nog meer banken gingen failliet
6. - nog meer bedrijven gingen failliet 
   

• miljoenen mensen raken werkloos
  
• De Verenigde Staten belandt in economische crisis. 
• = Een periode waarin het slecht gaat met de economie.

§3.4

De economische wereldcrisis

A

De crisis breekt uit

Reactie Amerikaanse regering:

• In eerste instantie: zij doen niks. Denken dat de crisis wel vanzelf wordt opgelost. 
  
• Dit gebeurde niet:
  - 1929: 1 1/2 miljoen werklozen 
  - 1932: 12 miljoen werklozen

• 1933: een nieuwe president: Franklin Roosevelt. 
  Plan om de crisis op te lossen:
  - grote bouwprojecten zoals wegen, stuwdammen.
  - 100.000den mensen kwamen zo weer aan het werk

§3.4

De economische wereldcrisis

B

Wereldcrisis

Amerikaanse economische crisis

werd economische wereldcrisis 

De economische crisis was merkbaar over de hele wereld:

• bedrijven verkochten minder en maakten minder winst
• werkloosheid nam toe
• handel tussen verschillende landen nam af.

• Vanaf 1930:  wereldwijde economische crisis.

Ook in Nederland:

• Minder handel, dus minder werk in scheepvaart en havens.
  
• Bedrijven verkochten minder producten
  
• Bedrijven ontsloegen personeel of gingen failliet
  
• 1936: 25% werkloos

En in Duitsland:

• De economie stort compleet in
  
• 1932: 33% werkloos
  
• Mensen verloren alle hoop in de toekomst en in de democratisch gekozen regering. 

§3.3

Vrede

Het fascisme

Kenmerken van het fascisme:

• Eén sterke leider die alle macht heeft en problemen snel kan oplossen
  - iedereen moet hem gehoorzamen, want hij weet wat het beste is voor het land
• Eén sterke eenheid van het volk maken:
  - burgers zetten zich massaal in voor het land
  - voor mensen met een andere mening is geen ruimte
• Extreem nationalisme
  - hun volk is beter dan andere volken
  - willen hun land groot en machtig maken
• Geweld gebruiken om je doel te behalen is normaal
  - door te vechten laat je zien hoe sterk je bent
  - fascisten dragen vaak uniformen en marcheren door de straten

Even terugkijken!!!

§3.4

De economische wereldcrisis

Het fascisme groeit

Door de economische crisis, groeit de populariteit van partijen met radicale ideeën. (Fascisme / Communisme)    

Zo ook in Duitsland.

Daar verloren veel mensen het geloof in de democratisch gekozen regering. Hun stemmen gingen naar een nieuwe partij: Nationaal Socialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) van Adolf Hitler

Begrippen:

NSDAP

nationaalsocialisme

NSB

§3.4

De economische wereldcrisis

Het fascisme groeit

De ideeën van Hitler spraken mensen erg aan:

• Duitsland had een machtige leider nodig om problemen op te lossen
• Het volk moet een eenheid zijn en luisteren naar zijn leider
• De overheid mag geweld gebruiken om voor elkaar te krijgen wat ze willen
• Duitsland moest weer sterk worden, het Verdrag van Versailles moest verdwijnen
• De Joden kregen de schuld van alle economische problemen

• De ideeën van Hitler lijken veel op die van Mussolini.
• 1 groot verschil: Hitler had grote haat tegen de Joden.
• De ideeën van Hitler noemen we nationaalsocialisme

§3.4

De economische wereldcrisis

C

Het fascisme groeit

Nederland kreeg ook een fascistische partij: de NSB.

(Nationaalsocialistische Beweging) 

Leider: Anton Mussert.

Veel ideeën gekopieerd van Adolf Hitler.

De crisis zorgt ervoor dat de NSB gaat groeien, maar nooit groter dan 8%

Bespreken opdr. 4 & 5 (3.3)

Maken deze les

3.3 Vrede

opdr. 9, 11, 12, 13

3.4 De economische wereldcrisis

 7, 8, 10, 11, 13

Klaar? Werken aan posteropdracht

Huiswerk

3.4

Opdr. 7 t/m 12 +13c

blz. 174-176