H5.9 SPELLING

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom H3C

Stop je telefoon in de telefoontas en leg je spullen op tafel:

                                  Leesboek, Talentboek, schrift, agenda en pen 

Welkom H3D

Stop je telefoon in de telefoontas en leg je spullen op tafel:

Leesboek, Talentboek, schrift, agenda, pen 

spelling § 5.9

Lastige regels: voorzetsels aan elkaar

Regel: woorden die bestaan uit er, hier, daar en waar + voorzetsel schrijf je meestal aan elkaar: 

• ernaast, hierdoor, daarboven en waarin. 

Volgt er daarna nog een voorzetsel, dan schrijf je dat er ook aan vast: 

• ertussenin, hiertegenover, daarbovenop, waaroverheen.

• Ik schrok, waardoor ik mijn telefoon liet vallen.
• De snackbar hiertegenover verkoopt heerlijke ijsjes. 

Lastige regels: voorzetsels aan elkaar

Met deze combinaties wordt vaak naar iets of iemand verwezen in de zin.

Voorbeelden:

• Pascal kijkt naar de uitzending. Hij kijkt ernaar.
• Sophie leert van haar fouten. Zij leert ervan.
• De sloot, waaroverheen we moeten springen, ligt vol met kikkerdril. 

Lastige regels: voorzetsels niet aan elkaar

Maar... Dit geldt niet voor voorzetsels die horen bij een splitsbaar werkwoord:

• Dat hangt ervan af.  (afhangen)
  
• Pak je het cadeau daar in?  (inpakken)
  
• Ik ga ervan uit dat het zal lukken.  (uitgaan)

Lastige regels: voorzetsels niet aan elkaar

En... Als het voorzetsels tot een ander zinsdeel behoort:

• U / bevindt / zich / hier / op de kaart.
• Je / kan / daar / bij de kast / een antwoordenboek / pakken.
• Hij / gaat / er / voor de anderen / naar binnen. 

Lastige regels: voorzetsels wel of niet aan elkaar

WEL

Regel: woorden die bestaan uit er, hier, daar en waar + voorzetsel schrijf je meestal aan elkaar (als ze naar iets of iemand verwijzen).

NIET

Als de voorzetsels   ; horen bij een splitsbaar werkwoord. 

                                         ; tot een ander zinsdeel behoren.

Spelling: tussenletters in samenstellingen

spelling § 5.9

Deze les:

- Aftekenen H5

- Variavraag voorbereiden

- Toets voorbereiden (oefentoets maken)

Tussen-s

1. Je schrijft de tussen-s als je hem hoort.
   Snelheidslimiet, landschapsarchitect
2.  Als het tweede deel van de samenstelling met een s-klank begint, is de tussen-s lastig te horen: station + chef 
3. Vervang dan het tweede deel en schrijf de -s- als je die in vergelijkbare samenstellingen hoort: stationschef, want station + klok > stationsklok
4. Soms zijn twee manieren goed: tijd(s)verschil / voorbehoed(s)middel
   

Tussen-en of -e
(Zie het schema bij de theorie in de methode )

In deze gevallen schrijf je een tussen-e:

1. als het linkerdeel geen zelfstandig naamwoord is
   Wel een zn: gekkenhuis, beestenbende, spinnenweb
   Geen zn: spinnewiel (want linkerdeel=werkwoord) 
                   rodekool (want linkerdeel=bijvoeglijk naamwoord)
2. als het linkerdeel een meervoud op -s (of -s en -n) heeft
   Rijstevla (rijst heeft geen meervoud) secondewijzer (secondes) groentesoep (groentes)

Tussen-en of -e
(Zie het schema bij de theorie in de methode )

In deze gevallen schrijf je een tussen-e:

1. als er van het linkerdeel maar één in zijn soort is
   zon, maan, hel, koningin
   zonnebril, maneschijn, hellevuur, koninginnedag
2. als het linkerdeel een bijvoeglijk naamwoord versterkt
   beresterk, stekeblind, reuzeleuk
3. als de delen niet (meer) herkenbaar is als los woord
   elleboog, klerelijer, bolleboos, apegapen, dageraad, bakkebaard
   
   

VARIAVRAAG (bonus)

Welke vraag over de behandelde stof zijn wij vergeten te stellen? Geef ook het antwoord op je vraag.