1. KA Het ontstaan van landbouw en eerste steden /jagers en boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Waar denk je aan bij de prehistorie?

Leerdoelen (1.1)

Aan het einde van deze paragraaf kun je:

• Je kunt kenmerken noemen van de levenswijze van jagers- verzamelaars.
• Je kunt uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie ontstond.
• Je kunt uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde naar Europa.
• Je kunt de gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren

Kenmerkende Aspecten

Het ontstaan van landbouwsamenlevingen 

Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

De eerste mensen

• Ongeveer 5 miljoen jaar geleden ontstond de mens in Afrika.
• Mensapen evolueerden van mensapen in mensen.
• Mensen gingen rechtop lopen en gebruik maken van gereedschappen.
• Mensen trokken weg uit Oost- Afrika en verspreiden zich over de wereld.
• De homo sapiens trok zo'n 43.000 jaar geleden naar Europa.

Levenswijze jagers- verzamelaars

• De jagers- verzamelaars waren nomaden.
• Het klimaat had grote invloed op de leefwijze van de nomaden.
• Homo Sapiens woonde in gebieden die leefbaar waren. Ze jaagden op dieren, en gebruikten alles van deze dieren.
• Jagers- verzamelaars hadden geen schrift, deze periode noemen we de prehistorie.
• Doordat we geen geschreven bronnen hebben weten we weinig over hun cultuur.

Archeologen proberen om met voorwerpen te bedenken wat de mensen dachten.

Grafgiften kunnen aanwijzingen vormen voor sociale verschillen/ gelaagde samenleving

Overgang naar de landbouw

• Klimaatverandering, hierdoor nam de overvloed aan dieren en planten af.
  
• Mensen zijn waarschijnlijk zelf gaan proberen om granen te gaan verbouwen. (=landbouw)
• Landbouwrevolutie (Neolitische revolutie), ook ontstond de veeteelt.
• Mensen gingen proberen om dieren te temmen.

Maken opdracht oriëntatie en opdracht 1

Landbouw in Europa

• Rond 5000vC ontstaat landbouw in West- Europa.
• Archeologen denken door migranten uit het Midden- Oosten.
• Bevolking was gegroeid in het Midden- Oosten.  Hierdoor ontstond er overbevolking en vertrokken er mensen naar Europa.
• Deze migranten namen de landbouw mee richting Europa.

De landbouwsamenleving

• Mensen ging op een vaste plek wonen, sedentair.
• Nieuwe werktuigen en gebruiksvoorwerpen.
• Mensen gaan gebruik maken van aardewerk.
• Sedentairen hebben meer bezittingen dan nomaden.
• Toename sociale verschillen door bezittingen.
• Overgang naar een landbouwsamenleving.

Leerdoelen checken

• Je kan kenmerken noemen van de levenswijze van jagers- verzamelaars.
  
• Je kan uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie ontstond.
  
• Je kan uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde naar Europa.
  
• Je kan de gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren.
  

Jagers en verzamelaars zijn sedentairen.

1. Waar
2. Niet waar

De eerste mensachtigen woonden in?

1. Europa
2. Midden- Oosten
3. Afrika
4. Azië

Landbouw ontstond omdat ...

1. Gewoon
2. Ontdekt door een uitvinder
3. Klimaatsverandering
4. Er veeteelt kwam

De landbouwrevolutie ontstond in?

1. Afrika
2. Midden- Oosten
3. West- Europa
4. Amerika

Landbouwers zijn?

1. Nomaden
2. Stadsbewoners
3. Sedentairen
4. Domesticeren

Huiswerk 

Lezen blz 6 -7   /  blz 13 t/m 16  (maak meteen een samenvatting)

Maken blz 17  opdr 1, 3 4 en 9

     

Kenmerkend Aspect

De eerste stedelijke gemeenschappen

Leerdoelen (1.2) 

1 Je kunt kenmerken van de eerste landbouwsamenlevingen benoemen.

2 Je kunt uitleggen waardoor in Mesopotamië stedelijke gemeenschappen ontstonden.

3 Je kunt kenmerken van de eerste stedelijke gemeenschappen uit de Tijd van jagers en boeren noemen, verklaren en herkennen.

KA De eerste stedelijke gemeenschappen

Dankzij de succesvolle irrigatielandbouw (oorzaak) groeide het voedselaanbod (gevolg) en daardoor de  bevolkingsomvang (gevolg). 

Enkele tientallen dorpen in Mesopotamië en Egypte waren rond 3500 v.Chr. uitgegroeid tot steden met tienduizenden inwoners. Enkele daarvan gingen het omringende platteland en kleinere nederzettingen overheersen. = stadstaat

Stadstaten

Mesopotamië (Midden Oosten)

Yangze delta (china) 

Indusvallei (India) 

--> altijd dichtbij rivieren 

kenmerken van stedelijke gemeenschappen

• Het schrift wordt gebruikt 
• Meeste mensen in de stad zijn (nog) boer
• voedseloverschot is aanwezig 
• Beroepen ontstaan (ambachten, ambtenaren) 
• Een heerser (hierarchie, verschil tussen arm en rijk)
• Godsdienst, meestal polytheisme 

Stedelijke gemeenschappen maken dus de overgang van prehistorie naar historie, want het schrift ontstaat 

Leerdoelen (1.2) 

1 Je kunt kenmerken van de eerste landbouwsamenlevingen benoemen.

2 Je kunt uitleggen waardoor in Mesopotamië stedelijke gemeenschappen ontstonden.

3 Je kunt kenmerken van de eerste stedelijke gemeenschappen uit de Tijd van jagers en boeren noemen, verklaren en herkennen.