Geschiedenis examentraining - B2 Het interbellum (herstel en crisis) (1918-1939)

Geschiedenis examentraining 

 B2. Het interbellum - herstel en crisis (1918-1939)

B. Historische overzicht vanaf 1900

• B1. De Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
• B2. Het interbellum/herstel en crisis (1918-1939)
• B3. De Tweede Wereldoorlog (1939-1945)
• B4. Europa en de wereld (1945-1989)
• B5. Een nieuwe wereldorde (vanaf 1990) 

Weimarrepubliek

Interbellum = periode tussen WOI en WOII

• 1918 - Duitsland geeft zich over aan de geallieerden
• Duitse Keizerrijk hield op met bestaan (keizer Wilhelm II wordt afgezet)

Weimarrepubliek = Duitsland van 1919-1933

• Vernoemd naar de stad Weimar (grondwet)

Verdrag van Versailles

Verdrag van Versailles (1919) = vredesverdrag met Duitsland. Duitsland moest de schuld voor de oorlog bekennen. Er werden afspraken gemaakt. 

Verdrag van Versailles

Afspraken, Duitsland moest:

• koloniën en grondgebied afstaan (aan Frankrijk en Polen)
• een kleiner leger hebben (max. 100.000)
• enorme schadevergoeding en herstelbetaling betalen
• keizer Wilhelm II uitleveren voor berechting

Verdrag van Versailles

Guillotine

Verdrag van Versailles

Duitsland:

• woedend
• veel onvrede, protesten, stakingen en moordaanslagen op politici

Ander verdrag: Oostenrijk-Hongarije opgesplitst

Volkenbond

Volkendbond 1919 = opgericht als onderdeel van VVV 

• voorkomen nieuwe oorlog (onderhandelen)
• Duitsland trad in 1926 toe, stapte er in 1933 weer uit

Volkenbond was geen succes

• VS trad niet toe
• Niet sterk genoeg
• Geen eigen leger
• Bestond tot 1946 (voorloper VN)

Economische situatie Weimerrepubliek

Duitsland raakte in enorme economische crisis door herstelbetalingen

• Hoogte betalingen afhankelijk van hoe het met de economie ging 
• Duitsland drukte geld bij -> hyperinflatie (Duitse mark was nauwelijks iets waar)

Economische situatie Weimerrepubliek

Voor het redden van de Duitse economie:

• Amerika leende geld
• Rijksmark als nieuwe munt

De economie in de VS ging uitstekend

Beurskrach 1929

• Sterke economische groei in de VS: bedrijven maakten hoge winsten, aandelenkoersen stegen.
• Speculatie met aandelen: veel mensen kochten aandelen met geleend geld.
• Overwaardering: prijzen van aandelen stegen boven hun werkelijke waarde.
• Paniekerige verkoop: in 1929 begonnen mensen massaal aandelen te verkopen.

Beurskrach 1929

• Beurs stort in: aandelenkoersen daalden snel, waardoor beleggers grote verliezen leden.
• Schuldencrisis: veel mensen konden leningen niet terugbetalen.
• Grote werkloosheid: bedrijven verkochten minder, moesten sluiten en werknemers ontslaan.
• Wereldwijde crisis: de Amerikaanse crisis sloeg over naar Europa, vooral Duitsland werd zwaar getroffen.

Opkomst NSDAP

Groot wantrouwen tegen politieke leiders van Duitsland -> opkomst extreemrechtse bewegingen

• Sovjet-Unie: Jozef Stalin
• Duitsland: nationaalsocialisme (nazisme)

Nationaalsocialisme: één leider (Führerprincipe), eigen ras superieur

Opkomst NSDAP

Nationaalsocialistische arbeiderspartij (Adolf Hitler)

• Duitsland moest hersteld worden
• Duitse (Arische) ras superieur
• Geweld mag
• Recht op leefruimte (lebensraum)
• Sterke leider, charismatisch

Opkomst NSDAP

Rijksdagbrand 1933 = Rijksdag (Duitse parlement) in brand gestoken. 

• communisten kregen de schuld
• Hitler verbood alle andere partijen

Machtsovername Hitler

1933 won NSDAP de verkiezingen

• Hitler rijkskanselier (soort minister-president)
• Hitler kreeg volle zeggenschap
• Opbouw totalitaire staat
• Einde Weimarrepubliek, begin nazi-Duitsland 
• Alleenheerser (Führer)

Propaganda en terreur

• Totalitaire staat: Iedereen moest de ideeën van Hitler aanhangen om opstanden te voorkomen.
• Gelijkschakeling:
            Alle politieke partijen (behalve NSDAP) verboden.

               Leiders moesten nazi’s zijn.

               Schoolboeken en media aangepast aan nazi-ideologie.

               Strenge censuur op pers en boeken.

Indoctrinatie: Propaganda en censuur zorgden voor manipulatie van de bevolking.

Strenge straffen: Verzetsstrijders werden zwaar bestraft.

Concentratiekampen: Politieke tegenstanders werden opgesloten in kampen

Propaganda en terreur

• Indoctrinatie: Propaganda en censuur zorgden voor manipulatie van de bevolking.
• Strenge straffen: Verzetsstrijders werden zwaar bestraft.
• Concentratiekampen: Politieke tegenstanders werden opgesloten in kampen

Jodenvervolging

Rassenwetten van Neurenberg (1935)

• Joden werden niet als Duitsers erkend.
• Verbod op huwelijken tussen Duitsers en Joden.
• Joden verloren hun burgerrechten.

Geen toegang tot bepaalde verenigingen, opleidingen en winkels.

Sommige stadsdelen verboden voor Joden.

Toenemend geweld

Joden werden slachtoffer van antisemitisme (haat en geweld).

Kristallnacht (9-10 november 1938):

Joodse winkels en synagogen werden verwoest.

Jodenvervolging

Discriminatie en uitsluiting

• Joden mochten niet samenwerken met Duitsers.
• Geen toegang tot bepaalde verenigingen, opleidingen en winkels.
• Sommige stadsdelen verboden voor Joden.

Toenemend geweld

Joden werden slachtoffer van antisemitisme (haat en geweld).

Kristallnacht (9-10 november 1938):

Joodse winkels en synagogen werden verwoest.

Jodenvervolging

Toenemend geweld

• Joden werden slachtoffer van antisemitisme (haat en geweld).
• Kristallnacht (9-10 november 1938): Joodse winkels en synagogen werden verwoest.

Aanloop naar WOII

• Herbezetting van het Rijnland (1936)
• Banden met Italië (bondgenootschap)
• Anschluss (1938) met Oostenrijk
• Uitbreiding naar Tsjecho-Slowakije
• Oorlogsdreiging nam toe

Nederland in jaren 30

NSB en Anton Mussert

• Nederlandse nationaal-socialistische beweging.
• Van 1941-1945 de enige toegestane partij.
• Geen grote aanhang zoals in Duitsland en Italië.

Nederland in jaren 30

Neutraliteitspolitiek

• Minister-president Colijn wilde neutraal blijven.
• Reageerde nauwelijks op Duitse dreiging.

Nederland in jaren 30

Economische crisis in Nederland

• Werkloosheid steeg, bedrijven gingen failliet.
• Werkverschaffingsprojecten: lage lonen in ruil voor werk (bijv. wegenbouw, Amsterdamse Bos).

Nederland in jaren 30

Aanpassingspolitiek van Colijn

• Bezuinigingen: lagere lonen en uitkeringen.
• Minder geld in omloop → crisis hield langer aan.

In de jaren na WOI kwam de filmindustrie tot stand. Geef een verklaring waarom er in Duitsland bijna geen speelfilms ove de WOI werden gemaakt

Noem naast de herstelbetalingen, nog twee bepalingen uit het verdag van Versailles, die veel Duitsers als zware straf hebben ervaren

Noem een reden waarom de Volkenbond werd opgericht na WOI

Noem een reden waarom de Volkenbond niet succesvol was

In 1929 stortte de beurs op Wall Street in. Het gevolg was een wereldwijde economische crisis. Waarom werd Duitsland hier extra zwaar door getroffen?

1. VS had de financiële hulp stop gezet
2. Duitsland had geld geleend aan andere landen
3. Hitler had enorme schulden gemaakt om het leger op te bouwen
4. Roosevelt had opdracht gegeven om alle Duitse producten uit de winkel te halen

Noem een reden waarom de Volkenbond niet succesvol was

Zet de gebeurtenissen in juiste volgorde:
1. De rassenwetten werden ingevoerd
2. NSDAP wint verkiezingen
3. Duitsland wordt een totalitaire dictatuur

Noem twee voorbeelden waaruit blijkt dat Joden in Duitsland in de periode 1933-1939 in het dagelijks leven te maken kregen met antisemitisme

Tijdens de Duitse bezetting tussen 1941 en 1945 was er in Nederland maar één politieke partij toegestaan. Welke was dat?