Teams les 2.5 (2023)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

2.5. Oorlogen om vrijheid en macht

Leerdoelen 2.5

1. Ik kan de gebeurtenissen uit de eerste en tweede Perzische Oorlog op chronologische wijze ordenen.

2. Ik kan de oorzaken en gevolgen uit paragraaf 2.5 van elkaar scheiden.

Oorzaak en gevolg

Oorzaak: de reden dat iets gebeurt.

Gevolg: wat erna komt.

Voorbeeld:

• De Grieken hebben weinig landbouwgrond.
• De Grieken gaan koloniseren in bijvoorbeeld Noord-Afrika.

Perzische rijk rond 500 v.Chr.

Eerste Perzische Oorlog

• In 499 v.Chr. kwamen Griekse koloniën in Ionië in opstand tegen het Perzische rijk.
• Oorzaak 1: hoge belastingen.
• Oorzaak 2: de Griekse handel over zee werd belemmerd door de Perzen.

• De Ionische steden ontvingen hulp van de stadstaat Athene, met succes.
• Gevolg: koning Darius I viel Griekenland aan. Dit is het begin van de eerste Perzische Oorlog.

Slag bij Marathon (490 v.Chr.)

Een Griekse boodschapper zou 40km hebben gerend om de overwinning door te geven.

https://inloggen.learnbeat.nl/activities/show/19033308/1189773

We kijken de video twee keer.

Vraag: welke gebeurtenissen worden er genoemd?

Tweede Perzische Oorlog

• Koning Darius I wilde wraak na Marathon. 
• Zoon Xerxes volgde Darius I op.

• Athene bereidde zich voor op de oorlog:

1. Athene bouwde een oorlogsvloot van 200 schepen.
2. Athene sloot bondgenootschappen (= vriendschappelijk verdrag) met andere stadstaten zoals Sparta.

• 480 v.Chr.: slag bij Thermopylae (300).

Slag bij Thermopylae 

Het gevolg van de verloren slag is dat Athene wordt geplunderd.

Falanx = traditionele Griekse opstelling van het leger.

Slag bij Salamis (480 v.Chr.)

De Perzen worden verslagen.

Ionische opstand

Slag bij Marathon

Slag bij Salamis

Slag bij Thermopylae

Eerste Perzische Oorlog breekt uit

Tweede Perzische Oorlog breekt uit

Aan de slag

Maak 2.4 opdracht 1 t/m 9.

Maak ook de kaartopdrachten.

Wat gaan we doen

• Werkstuk
• Nabespreken opdrachten 2.4
• Afronden uitleg 2.4
• Planning maken

Athene

• Athene groeide na de Perzische oorlogen flink (vanaf ong. 450 v.Chr.).

• Ca. 300.000 inwoners.
• Athene was daarmee de grootste stadstaat geworden.
• Ook de wetenschap, kunst en filosofie bloeiden op.
  

Sparta

• Sparta vonden de Atheners maar opschepperig en vooral zwak.
• Sterk landleger (Spartaanse opvoeding).

• Sparta sloot een bondgenootschap met omliggende gebieden.

Athene

• Leger: sterke zeevloot
• Bestuursvorm: directe democratie
• Bondgenootschap met bijna alle eilanden en overzeese gebieden (Delische Bond).

Sparta

• Leger: sterk landleger
• Bestuursvorm: monarchie/aristocratie/ democratie
• Bondgenootschap met vooral omliggende gebieden op het land (Peloponnesische Bond).

Paars: Peloponnesische Bond (van Sparta)

Oranje: Delische Bond (van Athene)

Peloponnesische oorlogen

• 431 v.Chr. - 404 v.Chr.
• Sparta vs. Athene.
  

• Oorzaken:

1. Competitie tussen Sparta en Athene.
2. Verschillen tussen de twee poleis.

• Athene verloor de oorlogen
• Gevolg: Athene was vanaf nu zijn machtige positie in het oude Griekenland kwijt.