16/2 H4 woordraadstrategie tegenstelling les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

woordenschat

Schrijf drie dingen op
die je van
de vorige les
onthouden hebt.

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• ken je vier woordraadstrategieën
• kun je uitleggen hoe je verschillende woordraadstrategieën moet gebruiken
• kun je bij voorbeelden herkennen en uitleggen welke woordraadstrategie je in moet zetten
• kun je bij het lezen van een tekst de betekenis van lastige woorden achterhalen door woordraadstrategieën te gebruiken

Lesplanning

• korte activiteit
• Wat weet je al?
  
• Instructie
• Werken
  
• Afsluiten
  

Mooie spreekwoorden

Spreekwoord - figuurlijk taalgebruik

Een spreekwoord is korte en krachtige vaste uitdrukking met een algemene waarheid , boodschap of wijsheid --> de woorden hebben een vaste volgorde.

' De laatste loodjes wegen het zwaarst' 

--> Het betekent dat het laatste gedeelte van iets het moeilijkst is en heeft niks met loodjes te maken, dus spreekwoord.

Tim lijkt op zijn vader. De appel valt niet ver van de boom.

'De appel valt niet ver van de boom.'

--> Tim valt niet ver van de boom-> kan niet, dus spreekwoord

Schrijf een spreekwoord of uitdrukking op die jij mooi of leuk vindt.

Wat moet je doen tijdens het lezen als je een woordraadstrategie wilt toepassen?
(dus niet de woordraadstrategie zelf, maar de handeling)

Wat wordt er bedoeld met 'synoniem'?

Wat wordt er bedoeld met
'zoek naar een omschrijving'?

Wat wordt er bedoeld met 'zoek een voorbeeld' ?

Woordraadstrategie

Een woordraadstrategie is een handige manier om achter de betekenis van een woord te komen:

• synoniem
• omschrijving
• voorbeeld

• tegenstelling

• bekend woorddeel
  

Woordraadstrategie synoniem

Zoek naar een synoniem: een ander woord met dezelfde betekenis.

• Exact - Precies
• vreemde snuiter - rare snijboon - zonderling

Vaak vind je als je even verder leest in de tekst een synoniem voor een moeilijk woord dat je niet weet.

Wat is een synoniem voor ontoereikend?

1. toereikend
2. Niet genoeg
3. onvoldoende
4. toerisme

Woordraadstrategie omschrijving:

De schrijver geeft al een omschrijving (definitie) van het woord.

• Mijn oma is geholpen aan staar, een aandoening waarbij de lens is vertroebeld.
• Misofonie, mensen die zich ergeren aan bepaalde, op zich onschuldige, geluiden, zoals luid ademen en harde muziek uit oordopjes.

Woordraadstrategie: een voorbeeld zoeken:

Soms staan er in een tekst voorbeelden om onbekende woorden uit te leggen. Je weet dan meteen wat de schrijver bedoelt.

• Bij een voorbeeld vind je vaak de volgende woorden: bijvoorbeeld, zo is er..., zoals, denk maar aan..., neem
• Ook een dubbele punt kan aangeven dat er voorbeelden volgen: 'zij houden van balsporten: voetbal, volleybal, korfbal.'
  

Wat het verschil tussen een omschrijving en een voorbeeld?

Welke zin heeft een voorbeeld?

1. Met kerst gaat de Tweede kamer met reces, omdat zij ook van de feestdagen willen genieten.
2. Met kerst gaat de Tweede kamer met reces, omdat zij ook van de feestdagen willen genieten. Zij hebben dan ook vakantie.
3. Met kerst gaat de Tweede kamer met reces, omdat zij ook van de feestdagen willen genieten en op het zomerreces na, al het hele jaar moeten werken.
4. Met kerst gaat de Tweede kamer met reces, omdat zij ook van de feestdagen willen genieten,, zoals de scholen ook kerstvakantie hebben

Nieuwe lesstof

Woordraadstrategie tegenstelling vinden:

• Tegenstellingen zijn woorden die elkaars tegenovergestelde zijn.

• Als je een onbekend woord tegenkomt, kun je soms de betekenis begrijpen doordat er in de tekst een tegenstelling staat.

• Zoek je een tegenstelling? Let dan op de volgende woorden: maar, echter, toch, daarentegen.

Bijvoorbeeld:
Goedkoop - duur
begrijpelijk - onbegrijpelijk

Tegenstelling

Toms ouders sliepen in een riante caravan, maar hij lag zelf in een klein tentje.

Het woord riant is een tegenstelling van klein. Riant betekent dus groot.

Tegenstelling

Let op signaalwoorden: maar, anderzijds, daarentegen, echter, evenwel, hoewel, aan de andere kant.

Aan deze woorden kan je dus zien dat er een tegenstelling in de zin staat.

Voorbeeld:  Meestal zijn keepers kolossaal, maar Vermeer is best klein.

(1,81 m, keepers zijn meestal groter dan 1.85 m) 

Wat is de betekenis van riante: Toms ouders sliepen in een *riante* caravan, maar hij lag zelf in een klein tentje.

1. klein
2. langzaam
3. snel
4. groot

Klik degene aan die alleen een tegenstelling aangeeft.

1. Bijvoorbeeld, echter, omdat
2. Daarentegen, echter, maar
3. Doordat, omdat, zodra
4. Nu, hoewel, ook

Welke zin heeft een tegenstelling?

1. Soms moet een school iets in het lesprogramma schrappen omdat er een activiteit gepland staat, maar meestal gaan alle lessen door.
2. Soms moet een school iets in het lesprogramma schrappen, iets laten vervallen, omdat er een activiteit gepland staat.
3. Soms moet een school iets in het lesprogramma schrappen omdat er een activiteit gepland staat, zoals met het schrijversbezoek.
4. Soms moet een school iets in het lesprogramma schrappen, verwijderen, omdat er een activiteit gepland staat.

Versterkte woorden en hun tegenstelling

Sommige woorden kun je versterken door er een woord voor te plaatsen

Jong en oud - piep en stok --> piepjong en stokoud

Noem de goede versterking en tegenstelling:
Een ...witte blouse

1. Sjiekwitte - donkerzwarte
2. Spierwitte - gitzwarte
3. peperwitte - megazwarte

Noem de goede versterking en tegenstelling:
een ...zware koffer

1. moeilijkzwaar- kapotlicht
2. hevigzwaar - bijzonderlicht
3. ijzerzwaar - vederlicht
4. loodzwaar - vederlicht

Werk voor deze les:

• blz. 102/104 opdracht 1, 2, 3 en 4

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk!

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• ken je vier woordraadstrategieën
• kun je uitleggen hoe je verschillende woordraadstrategieën moet gebruiken
• kun je bij voorbeelden herkennen en uitleggen welke woordraadstrategie je in moet zetten
• kun je bij het lezen van een tekst de betekenis van lastige woorden achterhalen door woordraadstrategieën te gebruiken

Ik ken vier woordraadstrategieën en
kan uitleggen hoe je verschillende woordraadstrategieën moet gebruiken.

😒🙁😐🙂😃

Schrijf drie dingen op
die je vandaag geleerd hebt.

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?

Uitdrukking - figuurlijk taalgebruik

• Een uitdrukking is een woordcombinatie met een vaste betekenis. Je kunt de uitdrukking een beetje aanpassen.
• Het is een combinatie van woorden die samen een eigen (figuurlijke) betekenis hebben

`'Je laatste adem uitblazen' is een uitdrukking die in veel talen wordt gebruikt in de betekenis van 'sterven'. --> Mijn opa heeft zijn laatste adem uitgeblazen. --> Mijn opa is gestorven.

Tranen met tuiten --> Kees huilt tranen met tuiten. --> Kees huilt overdreven/Kees stelt zich aan

 Uitdrukkingen - Figuurlijk en letterlijk taalgebruik

Ik raak nu de kluts kwijt.
Figuurlijke betekenis
(Werkwoordelijke uitdrukking)

Janine koos het hazepad.

Figuurlijke betekenis

(Werkwoordelijke uitdrukking)

Jesse raakt zijn sleutels kwijt.

Letterlijke betekenis
(geen werkwoordelijke uitdrukking)

Youssef koos een raketijsje.
Letterlijke betekenis
(geen werkwoordelijke uitdrukking)