V1-5.4 Zenuwstelsel BVJmax 23_24

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

5.4. zenuwstelsel - leerdoelen

- Weten wat een prikkel, gedrag, respons

- Opbouw zenuwstelsel kennen 

Weten hoe een zenuwcel/zenuw is opgebouwd.

-Weten de weg impuls (bewust/onbewust gedrag/reflex)

- Welke type zenuwen er zijn en waar ze liggen in het Zenuwstelsel

prikkel

impuls

bewustworden

De functies van zintuigen zijn......

1. Prikkels opvangen
2. Impulsen opvangen
3. Prikkels maken
4. Impulsen maken

Wat is hier de response?

Response

waarnemen

1. Zintuigen pikken iets op.
   
2. Seintje naar de hersenen.
   
3. Verwerking.
   
4. Seintje naar de spieren.
   
5. Pakken patatje (response)

Response reactie op een 

bepaalde prikkels

Prikkel versus impuls

• Prikkel = een invloed van de omgeving waar een zintuig op regeert
  
• Impuls = het elektrisch stroompje dat een zintuig via je zenuwen door geven aan je hersenen als reactie op een prikkel.
  

Bewuste reactie

- Prikkel wordt waargenomen door een zintuig en omgezet naar een impuls

- Impuls wordt via zenuwen vervoerd naar de hersenen

- In de hersenen wordt de impuls verwerkt

- De hersenen geven een impuls door aan  (bewegings-) zenuwcel en die activeert  een spier of klier

- Je reageert, de respons

Zenuwstelsel  bestaat uit

1. centraal zenuwstelsel bestaande uit: ruggemerg, hersenstam, hersenen

2. zenuwen

Gebundelde uitlopers van zenuwcellen samen

zenuwcel

Het zenuwstelsel bestaat uit zenuwcellen.

zenuwcellen bestaan uit:

- cellichaam

-  uitlopers (axonen en dendrieten)

Zenuwcellen

Een zenuwcel heeft een cellichaam en uitlopers

Door de uitlopers wordt een signaal doorgegeven

De uitloper die die impuls van het cellichaam afstuur geleid heet het axon.

Dendriet geleid het impuls naar het cellichaam van de zenuw toe.

Centraal Zenuw Stelsel

Wervelkolom

Perifeer zenuwstelsel

Zenuw= gebundelde uitlopers van zenuwcellen.

3 soorten zenuwcellen

Gevoelszenuwcel (c)

geeft een impuls door van een zintuig naar het centraal zenuwstelsel

Schakelcel (a)

Geleid een impuls binnen het centraal zenuwstelsel

Bewegingszenuwcel (b)

Geleid een impuls van het centraal zenuwstelsel naar een spier of klier

afbeelding 27

Schakelcel

Reflex

Een vaste, snelle, onbewuste reactie op een bepaalde prikkel. 

Reflexen verlopen via een vaste reflexboog van zintuigcel (receptor), sensorische zenuw, schakelcel, motorische zenuw en effector (spier of klier).

Bij reflexbewegingen zijn niet de grote hersenen betrokken.

Reflexen

Voorbeeld:

Pupilreflex

Kniepeesreflex

Pupil reflex: Adequate prikkel: licht

Pupil reflex = automatisch regelen van de van de pupil. 

De pupil grote wordt bepaald door de hoeveel licht dat op  het netvlies valt.

Drie type zenuwcellen betrokken

Bewuste reactie:

• Via de hersenen
• Denk je bij na
• Doe je bewust/extra
• Kan heel snel gaan, maar je hebt er over nagedacht.
  

Reflex:

• NIET via de hersenen
• Denk je NIET bij na
• Doe je onbewust
• Is altijd dezelfde snelle reactie
• Beschermt je lichaam en voorkomt schade
  

samengevat.

Schakelcel

route van de reflexboog

- Een prikkel wordt waargenomen door een zintuig en omgezet impuls

- De impuls wordt via de gevoelszenuwcel doorgegeven naar het ruggenmerg

- Via een schakelcel wordt de impuls direct doorgegeven via een bewegingscenuwcel naar een spier of klier

- Je reageert op de prikkel onbewust. Je hersenen zijn niet betrokken

Wat is een pupilreflex?

1. De pupil die stuitert in je oog
2. De pupil die verdwijnt
3. De pupil schuift naar voren
4. De spieren rondom de pupil trekken samen en wijden uit

Zenuwcel 1 is verbonden met een spier, zenuwcel 2 met een zintuig. 

In welke richting verlopen in
  zenuwcel 1 impulsen?  En in welke richting verlopen in zenuwcel 2 impulsen? 

1. 1: in richting P 2: in richting R
2. 1: in richting P 2: in richting S
3. 1: in richting Q 2: in richting R.
4. 1: in richting Q 2: in richting S

Welke zenuwcel is dit?

1. Bewegingszenuwcel
2. Gevoelszenuwcel
3. Schakelcel
4. Zenuw

Aan de slag

Tekenen inzien, klaar tekening inleveren en huiswerk maken:

Vul je vogelschema aan met nog 4 vogels (wilde eend / meerkoet / fuut / blauwe reiger) en leer die.

Leren en maken basisstof 5.4

Hersenen

Hersenen

1. Grote Hersenen
2. Kleine Hersenen
3. Hersenstam
4. Ruggenmerg

Grote hersenen

Ruggenmerg

Hersenstam

Kleine hersenen

Les inhoud

Huiswerk inhalen (+diagnostische toets maken)

Practicum thuis: regeling  (+0,5 alleen als hw op orde is!!)

Formatieve toets (afspreken over hele stof of niet?)

Vragen /huiswerk bespreken

Aan de slag

formatieve toets