§5.3 Nederland na 1945

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

§5.3 Nederland na 1945

• Hoe ontwikkelde de economie in Nederland zich in de tweede helft van de 20ste eeuw?
• Wat veranderde er in de Nederlandse samenleving in de jaren 60 van de 20ste eeuw
• Hoe ontstond de multiculturele samenleving en welke gevolgen had dit?

3.1 De Nederlandse economie in de tweede helft van de 20ste eeuw

 De wederopbouw was niet eenvoudig door:

• Tekort aan voedsel (vlak na WOII)
• Grootste Nederlandse afzetmarkt was in puin --> Duitsland

 Vanaf 1947: Marshallplan ( economisch herstelplan waarbij Nederland en andere West-Europese landen geld, goederen, grondstoffen en levensmiddelen kregen van de Amerikanen)

• Kwam goed van pas om groei van industrie te stimuleren.

 Jaren ‘50 waren toonbeeld van zuinigheid en vlijt

• Opkomst van de verzorgingsstaat
• Veel werken, weinig vakantie
• Ook het rollenpatroon was nog duidelijk aanwezig
• --> Tweede helft jaren ‘50 stijgende welvaart.

3.1 De Nederlandse economie in de tweede helft van de 20ste eeuw

Nederland is verzorgingsstaat --> Gebaseerd op solidariteit

• Mensen die werken, moeten met belasting en premies het geld opbrengen voor degene die niet kunnen werken.
• Werkgevers en vakbonden minder conflicten door de sociale zekerheid

Jaren 50/60 economische groei

• Bijna iedereen had werk
• Uit opbrengst van belastingen en sociale premies werd de dure verzorgingsstaat betaald.
  

Jaren '80 slechte economie

• Groeiende werkeloosheid
• Meer uitkeringstrekkers

3.1 De Nederlandse economie in de tweede helft van de 20ste eeuw

Afspraken poldermodel:

• Lonen zouden niet te veel stijgen --> NL kan concurreren met buitenland
• Overheid verhoogd belastingen en premies niet
• bezuiniging op verzorgingsstaat: regels voor uitkering werden strenger.

3.2 Verandering in de jaren 60

 Amerikanisering: Nederlandse cultuur lijkt steeds meer op Amerika, oa door opkomende Amerikaanse films in Nederland

Jongerencultuur:

Verschillende groepen met eigen cultuur

•  Eind jaren ‘50 nozems
•  Halverwege jaren ‘60 provo’s
•  Eind jaren ‘60 hippies

.

3.2 Veranderingen in de jaren 60

Hoe was het voor de jaren 1960?

• Begin jaren 50 ==>  Sociale controle ==> Mensen controleerden elkaar op normen en waarden.
  
• Eind jaren 50 ==>  Sociale controle verdwijnt langzaam ==> Trek naar de steden waar deze controle minder is.
  
• Door hogere lonen en kortere werkweken gingen jongeren meer hun eigen ding doen.
  

Amerikanisering

De invloed van Amerika in Europa neemt niet alleen politiek toe:

na de oorlog komen ook bedrijven als Coca Cola en Levi Strauss naar Nederland. Hierdoor nemen ook in het dagelijks leven, zoals bijvoorbeeld in de kleding of de muziek, veel Nederlanders Amerikaanse gebruiken over.

Dit heeft amerikanisering.

De Amerikaanse acteur James Dean wordt vaak genoemd als rolmodel voor de opstandige tiener: vetkuif, spijkerbroek en roken. Niet alleen de Amerikaanse jeugd nam zijn uiterlijk (en gedrag) over. Ook de Nederlandse jongeren, die zijn films in kleur in de bioscoop konden bekijken, vonden hem 'stoer'. De ouders spraken er, uiteraard, schande van! Lang heeft James Dean niet van zijn succes kunnen genieten: op 24-jarige leeftijd kwam hij bij een auto-ongeluk om het leven.

Jeugdculturen

Vanaf de jaren 50 gaan jongeren steeds langer naar school, waardoor ze vaak een hogere opleiding dan hun ouders volgen én in contact kwamen met andere ideeën.

Door de stijgende welvaart kunnen (en gaan) jongeren zich steeds meer onderscheiden door hun kleding, kapsel, muziek en manier van omgaan met elkaar. Ze vormden een eigen jeugdcultuur.

Elvis Presley (1935-1977) was een Amerikaans zanger en acteur. Hij wordt vaak The King of Rock and Roll of kortweg The King genoemd. Veel ouders spraken schande van de bewegingen die Elvis met zijn heupen maakt: "Het had alleen maar te maken met seks!"

Jeugdculturen

Nozems: Eind jaren 50. Dit waren vooral werkende jongeren uit de steden

• Kochten brommers, droegen leren jacks, spijkerbroeken en hadden vetkuiven. De meisjes hadden wijde rokken, met petticoats en hoog opgestoken kapsels. 

Jeugdculturen

Provo's : hoger opgeleide jongeren die midden in de jaren '60 actief waren, vooral in Amsterdam .

• Ze "provoceerde" het gezag. 

Provo

Halverwege de jaren zestig ontstaat in Amsterdam de provobeweging. 

Provo komt van het woord ‘provoceren’, dat ‘uitdagen’ of ‘uitlokken’ betekent. Dat is ook precies wat de provo’s willen: iets doen of zeggen om een reactie uit te lokken. 

Met ludieke acties, grappig en zonder geweld, wilden zij de ouderen aan het denken zetten. 

Jeugdculturen

Hippies:  Hippie beweging ontstond in Amerika en kwam eind jaren '60 naar Europa. 

• Ze geloofden in 'flower power' en 'love and peace'.
• Ze waren tegen milieuvervuiling, tegen wapenwedloop en tegen de oorlog in Vietnam, verzetten zich tegen de consumptiemaatschappij.

Hippies

Amerikaanse jongeren komen in protest tegen de oorlog die hun regering voert in Vietnam. Hieruit ontstaat de hippie- of flowerpowercultuur. 

Eind jaren zestig komt deze jeugdcultuur ook naar Nederland. De hippies hebben lange haren en vrolijke, kleurrijke kleding. Ze willen zo eenvoudig mogelijk en zonder luxe leven. 

De slogan van de hippies is: ‘Make love, not war’. 

Het Woodstock-festival (1969) wordt wel gezien als hét hippie-festival. Bijna alle grote bands uit die tijd waren aanwezig bij '3 Days of Peace & Music'. Hoewel het wereldberoemd is geworden, was het bijzonder slecht georganiseerd (slechte sanitaire voorzieningen) en kwamen er veel te veel mensen binnen (zonder te betalen). De organisatie maakte dan ook geen winst.

Veranderingen in de jaren '60

gezinsleven

• Tot in de jaren 1950 hadden Nederlanders vaste ideeën over hoe het gezin eruit moest zien
• Alles verliep volgens vast rollenpatroon ==> Vrouwen zorgen voor het huishouden en mannen werken.
• Ongelijke betaling en ongelijke kansen op gelijk onderwijs. ==> meeste meisjes gingen naar de huishoudschool

3.2 Veranderingen in de jaren 1960

Gezinsleven

Ongelijke positie van vrouwen lag ook vast in wetten en regels

• Ten eerste: Gezinspolitiek --> Als alleen man werkt krijgt gezin voordelen.
  
• Ten tweede: getrouwde vrouwen waren volgens de wet handelingsonbekwaam --> Zij waren volgens de overheid niet in staat om zelfstandig belangrijke beslissingen te nemen 
• Tot slot: Vrouwen (ambtenaren en onderwijzeressen) werden ontslagen nadat ze trouwden 

3.2 Veranderingen in de jaren 1960

De rollen veranderen

• Vanaf 1955 werden gehuwde vrouwen niet meer ontslagen
• In 1957 kwam einde aan handelingsonbekwaamheid van vrouwen
• Vanaf jaren 1960 gaan vrouwen strijden voor meer gelijkheid op elk front.  

3.2 Veranderingen in de jaren 1960

De tweede feministische golf

• Rond 1900 eerste feministische golf ==> vrouwen streden voor kiesrecht ==> vanaf 1919 kiesrecht voor vrouwen. 
• In de jaren '60 was er een stijgende welvaart --> hierdoor meer vraag naar arbeid --> steeds meer vrouwen gaan werken. Ontstaan van feminisme.
• Tweede feministische golf : jaren '60: Doelen:

1. Gelijke kansen in opleiding en werk. Gelijke beloning bij gelijk werk. 
2. Verandering van vaste rollenpatroon.
3. Meer keuzevrijheid bij gezinsplanning
4. Het recht op abortus

https:

3.2 veranderingen in de jaren 1960

Hoe was het eerst?

• In de 19de eeuw was de Nederlandse samenleving verdeeld geraakt in 4 groepen ==> verzuiling

3.2 veranderingen in de jaren 1960

Hoe was het eerst?

Rond 1880 ontstond in Nederland de verzuiling

• Een verdeling van de samenleving in groepen met een eigen politieke of godsdienstige overtuiging
• Elke zuil had eigen krant, politieke partij, vakbond, sportclub, radiozender

3.2 Veranderingen in de jaren 1960

Ontzuiling

• Na WOII raakte Nederland weer verzuild ==> geen tijd voor vernieuwing, maar voor wederopbouw
  
• Vanaf eind jaren '50: Door groeiende welvaart, beter onderwijs en verzorgingsstaat werden zuilen minder belangrijk.
  
• Jongeren hadden hun eigen leven, droeg bij aan ontzuiling. Jongeren voelden zich niet thuis bij de verzuilde samenleving

3.2 Veranderingen in de jaren 1960

Het individu centraal

Mensen maakten steeds meer hun eigen keuzes en lieten  zich steeds minder beïnvloeden door de mening van anderen. Twee oorzaken

• Secularisatie
• minder sociale controle

Deze veranderingen leidden tot meer individualisering.

3.3 Nederland wordt een multiculturele samenleving

Nederland werd een multiculturele samenleving. Belangrijke migrantengroepen:

• Migranten uit de Nederlandse koloniën, toen die zelfstandig werden. Migranten uit Indonesië, bijvoorbeeld Molukkers(1949) en Suriname (1975). Vanaf jaren 1960 Antillianen.
• Mensen uit Nederlands-Indië/ Indonesië
  
• Gastarbeiders: Eerst Italianen en Spanjaarden, later Turken en Marokkanen.
• Vluchtelingen. bv Vluchtelingen uit voormalig Joegoslavië
• Arbeiders uit Oost-Europa

Pluriforme samenleving

Door de stijgende welvaart is er in Nederland zoveel werk dat mensen uit andere landen worden gehaald om hier te werken. Deze gastarbeiders (uit Marokko, Turkije, Spanje en Italië) doen hier ongeschoold werk. Kennis van de Nederlandse taal of cultuur was niet nodig om het werk te kunnen doen: 

de mensen waren te gast en zouden weer teruggaan.

quiz.ntr.nl

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen