2425 3.2 Een onrustig gebied

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

3.2 Een onrustig gebied

Leerdoelen

• De ruimtelijke spreiding van aardbevingen en vulkanisme in het Middellandse Zeegebied beschrijven en verklaren aan de hand van de ligging van microplaten;
• Voorbeelden van hazard management bij aardbeveingen en vulkanisme in het Middellandse Zeegebied toelichten. 

Wat vertelt deze foto van een kerk in Italië je over de endogene krachten in het gebied?

Aardbevingen in het Middellandse Zeegebied kun je verwachten vanwege de actieve platentektoniek. ​
Toch worden de bewoners telkens weer verrast. Waar komt dit door?

​Toch worden de bewoners telkens weer verrast. Waar komt dit door?

• door de lage frequentie​
  

​

• door het plotselinge karakter​
  

​

• door de onvoorspelbaarheid van de plaats

Aardbevingen in Turkije zijn over het algemeen krachtig en ontstaan op geringe diepte. Wat voor plaatbeweging veroorzaakt die aardbevingen?

1. divergent
2. convergent
3. transform
4. subductie

Wat gebeurt er met de locatie waar
de druk tussen de Anatolische en
Euraziatische plaat wordt gebouwd?

Vulkanisme in het Middellandse Zeegebied wordt in het algemeen door subductie veroorzaakt.

Bij zowel de Griekse als de Italiaanse vulkanen is een vulkanische boog te herkennen parallel aan de subductiezone.

Toch zijn er grote verschillen tussen de vulkanen in beide landen:

• de Italiaanse vulkanen zijn actiever dan de Griekse vulkanen
  
• de Italiaanse vulkanen verschillen sterk van elkaar
  

Hoe verder van de trog, hoe dieper / ondieper het hypocentrum van de aardbeving.

De vulkaan Thira (Santorini) barstte in 1600 v.C. uit en vormt nu een caldera.

Stromboli: de vuurtoren van de Middellandse Zee.

Deze stratovulkaan is continu licht explosief actief.

Eens in de paar jaar worden de uitbarstingen zo explosief dat het gevaarlijk kan worden.

Welke van deze vulkanen is zowel wat betreft de vorm als de werking echt anders dan je zou verwachten in een subductiezone en waarom?

Antwoord:

Etna:in subductiezones tref je explosieve stratovulkanen aan, terwijl de Etna begon als zeer effusieve schildvulkaan en nog altijd weinig explosieve uitbarstingen kent.

 

Schoolvoorbeelden van explosieve vulkanen zoals je verwacht bij een subductiezone zijn de Vesuvius en Santorini.

Verklaring

Etna ligt dicht bij plaatgrens en daar kan door de rek diep magma naar boven komen dat minder stroperig is.

Felsisch	Veel silica	Hoge viscositeit (stroperig)	Veel gassen en water	Explosief	Stratovulkaan	Graniet, andesiet
Mafisch	Weinig silica	Lage viscositeit (vloeibaar)	Weinig gassen en water	Effusief	Schildvulkaan	Basalt

Hazard Management

De gevolgen van natuurrampen kunnen sterk worden verkleind door goed hazard management.

Beter geregeld in:

- welvarende landen

- landen met good governance

speciale voorschriften om gebouwen schokbestendig te maken

evacuatieplannen opgesteld

Betere voorlichting en training in wat zelf te doen in geval van nood

Waarom lastig in Italië?

Veel monumenten, niet makkelijk even versterken.

Welke voorwaarden om dit effectief te laten zijn?

Natuurramp moet wel goed voorspelbaar zijn, anders te weinig tijd.

Waarom gaat dit moeizaam in Napels?

Risicoperceptie is laag. Vesuvius barst weinig uit (1944 laatste keer). Mensen voelen niet de noodzaak omdat ze denken dat kans zo klein is dat het gebeurt.

Leerdoelen

• De ruimtelijke spreiding van aardbevingen en vulkanisme in het Middellandse Zeegebied beschrijven en verklaren aan de hand van de ligging van microplaten;
• Voorbeelden van hazard management bij aardbeveingen en vulkanisme in het Middellandse Zeegebied toelichten.