H/V3 Spelling H1 en H2 18-04-2023

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Spelling H1

trema, apostrof, accent, cedille

Wat gaan we doen?

• 1e uur:  planning p4 -> H1 Spelling: samen startopdracht
• uitleg theorie
• zelfstandig werken online of boek H1 Spelling "trema, apostrof, accent, cedille"
• 2de uur: H2 Spelling: samen startopdracht
• uitleg theorie
• zelfstandig werken online of boek H2 Spelling

doelen

• Ik weet wanneer ik trema's, apostrofs, accenten en cedilles moet gebruiken.

Trema

Een trema gebruik je om te voorkomen dat twee klinkers in één woord samen worden uitgesproken: 

- calorieën, poriën, reünie

Daarnaast gebruik je een trema in leenwoorden: 

patiënt, fröbelen

In het Duits heet een trema een Umlaut. 

Let op! 

Bij samenstellingen gebruik je geen trema, maar een koppelteken: mee-eter, zee-egel

Apostrof

Een apostrof gebruik je in de volgende gevallen: 

- om uitspraakproblemen te voorkomen --> jury's, zebra's (maar wel jockeys)

- als weglatingsteken: 's morgens, 's-Gravenhage, Thomas' pet 

- in meervouden en afleidingen van afkortingen: cd's, sms'en 

- in verkleinwoorden die eindigen op -y : baby'tje (maar wel cowboytje) 

Accenten

Er zijn drie accenten. De accenten komen alleen voor op de letter -e: 

- accent aigu: café

- accent grave: carrière

- accent circonflexe: enquête 

Het accent aigu wordt soms gebruikt om de klemtoon aan te geven: 

- Dat is dé manier om het goed te doen. 

- Zij heeft geen twéé dochters, maar drie. 

Cedille

Een cedille vind je soms onderaan de letter -c. Het zorgt ervoor dat de letter klinkt als een -s. 

- Curaçao, reçu 

Opdracht

Maak de opdrachten

Online of in je boek op blz. 34-35

Spelling H2 Met of zonder -n?

Wat gaan we doen?

1.  nog vragen over Spelling H1? 

2. Theorie Spelling H2 

3. Maken spelling H2 opdr 1 t/m 3 

Doel van de les

Aan het eind van deze les weet je: 

- wanneer zelfstandig gebruikte telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden op een -n eindigen. 

Wanneer hebben zelfstandig gebruikte telwoorden een -n?indigen. 

De algemene regel is dat woorden als andere, enkele, enige, meeste, sommige, vele, verscheidene en weinige, evenals overtreffende trappen als beste en grootste, in het meervoud een -n krijgen als ze zelfstandig gebruikt worden én naar personen verwijzen.

(1) In een oligarchie hebben slechts enkelen het voor het zeggen.

(2) Slechts weinigen zijn geschikt voor deze baan.

Wanneer hebben zelfstandig gebruikte telwoorden een -n?

Als enkele (enzovoort) echter aangevuld kan worden met een zelfstandig naamwoord uit de directe context (dezelfde zin of de zin die onmiddellijk voorafgaat), is er slechts schijnbaar sprake van zelfstandig gebruik.

(3) De meeste kinderen speelden buiten, maar enkele bleven in de klas. (= enkele kinderen)

Wanneer is iets zelfstandig gebruikt?

Velen houden van 'Wie is de mol?', maar enkelen kijken er nooit naar

Er staat nergens een znw dat je achter het telwoord kan denken.

Uitleg: Er moet dus GEEN zelfstandig naamwoord zijn, dat je achter het telwoord kan plakken. In dat geval is het bijvoeglijk gebruikt!

Vraag

Wat is correct: (De soldaten zijn klaar voor uitzending naar het conflictgebied.) Enkele van hen vertrekken morgen al of Enkelen van hen vertrekken morgen al?

Antwoord

Correct is: Enkelen van hen vertrekken morgen al. Als er een constructie met van ons/jullie/hen in de zin staat, krijgen woorden als andere, enkele, sommige en de meeste een -n.

Vb waar er wel een znw geplakt kan worden: 

Enkelen van die spelers behoren tot de beste van het team

Achter beste kan je nu het znw 'spelers' plakken, daarom beste zonder n.

Uitzondering

Telwoorden als tientallen, honderden, (tien)duizenden en miljoenen hebben ALTIJD een -n

Zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden

Voor zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden gelden dezelfde regels als bij telwoorden (zelfstandig gebruikt + personen aanduiden), alleen stellen we hierbij nog een derde vraag, namelijk: 

- Is het meervoud?

ja? dan -n (In Madrid kwamen ze een paar bekenden tegen)

nee? dan eindigt het op e

Aan de slag

Je gaat nu zelf oefenen:

1. Ga naar online NN H2 Spelling of het boek op blz. 66 en 67
2. Maken opdr 1 t/m 3
3. Klaar? Spelling H3 opdracht 1 en 2 (Lees zélf de theorie eerst door die onder het filmpje staat!)

Welke vorm is goed?

1. buiig
2. buiïg

Welke vorm is goed?

1. efficient
2. efficiënt

Welke vorm is goed?

1. egoist
2. egoïst

Welke vorm is goed?

1. financien
2. financiën

Welke vorm is goed?

1. gearriveerd
2. geärriveerd

Welke vorm is goed?

1. geirriteerd
2. geïrriteerd

Welke vorm is goed?

1. gelinieerd
2. geliniëerd

Welke vorm is goed?

1. knackebrod
2. knäckebröd

Welke vorm is goed?

1. poezie
2. poëzie

Welke vorm is goed?

1. varieren
2. variëren

Welke vorm is goed?

1. vergroeiing
2. vergroeïing

koppelteken (herhaling)

De meeste samenstellingen schrijf je aan elkaar:

kassameisje, wijkagent, politiebureau, schoolkantine

Bij een klinkerbotsing gebruik je een koppelteken:

auto-ongeluk, lente-ui, video-opname