Prehistorie - KA 2: Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

KA 2: Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

Planning

Les 1: Uitleg Landbouwrevolutie

Les 2: Eerste boeren in Nederland

Jagers-verzamelaars

Landbouwsamenleving

Neolithische/ Agrarische/ Landbouw revolutie 

Landbouwrevolutie

• Revolutie betekent verandering

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer. 

ca. 11.000 v. Chr. landbouw ontstond in het Midden-Oosten. 

ca. 5000 v. Chr. in West-Europa.

Oorzaken landbouwrevolutie

Klimaatverandering is de oorzaak van de landbouwrevolutie.

 

Na de laatste ijstijd warmde de aarde op. In sommige gebieden was er een overvloed aan planten en dieren, waardoor jagers en verzamelaars niet meer hoefden rond te trekken. In andere gebieden werd het droog, waardoor men landbouwgewassen (graan, peulvruchten) ging verbouwen en dieren ging houden (veeteelt) voor consumptie.

Gevolgen landbouwrevolutie

• Boeren kozen een vaste woonplaats (in plaats van nomadisch nu een sedentair bestaan). 
• Door de hogere opbrengsten van de landbouw groeide de bevolking.
• De landbouw stimuleerde de uitvinding van nieuwe technieken (pottenbakken, weven, wiel, ploeg).
• In plaats van steen en hout werd nu ook metaal gebruikt voor het maken van gereedschappen en wapens (IJzertijd).
• Als de oogst genoeg opleverde hoefde niet iedereen meer in de landbouw te werken. In grotere dorpen konden mensen dan andere beroepen uit gaan oefenen. Met de komst van de timmerman en de smid ontstonden de eerste ambachten.
• Doordat de landbouw niet alle boeren dezelfde opbrengsten leverde, namen de sociale verschillen tussen dorpelingen toe.

Kenmerken landbouwsamenleving

• Landbouw is het belangrijkste middel van bestaan
• Het overgrote deel van de bevolking woont en werkt op het platteland, slechts een klein deel leeft in steden (zie voor het ontstaan van de eerste steden het volgende kenmerkend aspect).
• De boeren zijn in hoge mate zelfvoorzienend (autarkie)
• Er is slechts in beperkte mate sprake van arbeidsverdeling (het splitsen van taken) en specialisatie (het ontstaan van beroepen).

Eerste boeren in Nederland

• Grafgiften
• Aardewerk (bandkeramiek + trechterbeker)
• Hunnebedden
• Steentijd/Bronstijd/IJzertijd
• Magische voorbeelden 

Bandkeramiek

Trechterbeker

Wat heb je geleerd?

• Hoe de overgang van jagers-verzamelaars- naar boerensamenlevingen zich heeft voltrokken.
• De gevolgen van de landbouwrevolutie
• De kenmerken van een landbouwsamenleving.
• Hoe de eerste boeren in Nederland leefden.

Begrippen: landbouwrevolutie, landbouw/agrarisch, sedentair, IJzertijd, ambachten, sociale verschillen, zelfvoorzienend, arbeidsverdeling.

Maken:

FORUM

Blz. 32: 1/2/3/4/5

Blz. 26 1/2/3/4/5/6