Inspo: Jeugdculturen, muziek en LB

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4 Havo

Jeugdculturen,

(pop-)muziek &

levensbeschouwing

Uitleg P.O.

Keuze A: keuze uit één van de verschillende  jeugdsubculturen

(zie later in het boek).

Keuze B: bedenken nieuwe jeugdsubcultuur.

Keuze C: schrijven eigen muziekstuk. 

Hoofdstuk 1. Ontzuiling, secularisatie, ontkerkelijking

Veel mensen voelen zich niet meer thuis in hun zuil. Waarom zouden ze nog luisteren naar een dominee of priester? Ze hadden immers geld en hersenen genoeg om zelf over hun leven te beslissen. 

Hierdoor ontstaat ontzuiling, secularisatie (kerk en geloof worden minder belangrijk) en ontkerkelijking (minder mensen zijn en worden lid van de kerk).

Een jeugdsubcultuur is het geheel van culturele uitingen en belevingen dat specifiek leeft in jongerengroepen. Denk hierbij aan taal, kledingstijl en waarden en normen.

Een jeugdsubcultuur maakt deel uit van een (dominante) hoofdcultuur. Daarom spreken we ook over een subcultuur. 

Jongeren zijn op zoek naar een eigen identiteit en die bestaat uit:

Een jeugdsubcultuur is het geheel van culturele uitingen en belevingen dat specifiek leeft in jongerengroepen. Denk hierbij aan taal, kledingstijl en waarden en normen.

Een jeugdsubcultuur maakt deel uit van een (dominante) hoofdcultuur. Daarom spreken we ook over een subcultuur. 

Door secularisatie gingen jongeren op zoek naar een eigen identiteit. Die bestaat uit:

Binnenkant

- Denken

- Innerlijk

- Karakter

- Idealen

Buitenkant

- Uiterlijk

- Uitingsvormen

- Gedragingen

Kenmerken jeugdcultuur:

1) Ze veranderen snel.                                                          9) Experimenteren.

2) Je houdt je aan bepaalde regels.                          10) Gaat de hele wereld over.

3) Verering van idolen.

4) Reactie op maatschappelijke gebeurtenissen.

5) Uiterlijk en opvattingen kunnen extreem zijn.

6) Paradoxaal: lijken vernieuwend, maar zijn vaak conservatief.

7) Idealen zijn vaak niet realistisch.

8) Op zoek naar zingeving.                                              NB) Zie pagina 10!

Hoofdstuk 2

Een levensbeschouwing gaat over wat je belangrijk vindt. Het is een visie op waarheid en op samenleven. Grofweg kun je onderscheiden:

- Godsdienstige levensbeschouwingen (theïstisch).

- Niet-godsdienstige levensbeschouwingen (atheïstisch).

- Twijfel aan het bestaan van God (agnostisch).

 Daarnaast is een LB gemeenschappelijk of persoonlijk.

Een persoonlijke levensbeschouwing ontwikkelt zich door:

- Opvoeding

- Levenservaring

- Verstand

- Sociale identificatie

- Ethisch handelen

- Toekomstverwachtingen 

Functies LB:

- Zin ervaren (doel)

- Zorgen voor structuur en veiligheid 

- Steun en troost

- Bron van inspiratie

Functies muziek:

- Genieten

- Ontspannen

- Boodschap overbrengen

- Emoties oproepen

- Mensen bij elkaar brengen (verbinding)

Hoofdstuk 3: wat is muziek?

Muziek is een vorm van geluid. Geluid is een trilling in de lucht.

Muziek is een combinatie van tonen. Tonen kunnen hoog of laag gespeeld worden. Ook het type instrument en het materiaal spelen een rol. Zo heb je blaasinstrumenten, strijkinstrumenten (en snaarinstrumenten), slaginstrumenten, elektrische instrumenten. 

Net zoals taal, heeft iedereen met muziek zijn persoonlijke voorkeuren. Wat we met elkaar delen, is een liefde voor muziek. We vinden het bijna allemaal mooi en belangrijk (zingeving!).

Baby's hebben meteen na de geboorte al gevoel voor ritme. Vanaf het tweede levensjaar ontwikkelt zich een voorliefde voor de muziek uit de eigen cultuur. Complexiteit is ook belangrijk. Te eenvoudige muziek houdt onze interesse niet vast en vice versa. 

3.4 t/m 3.6

Muziek is een drager van emoties. Sommige aspecten van muziek dragen beter dan anderen (hooks): verschillende soorten muziek raken verschillende emoties. 

Maar er is ook veel kritiek op (pop-)muziek. Het is te commercieel, heeft geen diepgang, tast het luistervermogen aan en er is een sterrencultus (vervreemding). 

Hoofdstuk 4

12 april 1954: Bill Haley, 'Rock around the clock'.

Een nieuw soort muziek voor de jeugd die provocerend klinkt. Door middel van muziek uitten jongeren zich over wat ze belangrijk vinden. Muziek inspireert ons, brengt plezier. 

Een jeugdcultuur heeft de volgende functies:

Functies

1. Losmaken ouderlijk milieu / ontwikkelen eigen identiteit.

2. Experimenteren met gevoelens, gedrag, sociale vaardigheden, etc.

3. Leren omgaan met problemen. 

4. Omgeving voor zoeken naar contacten en partner.

Conclusie:

In zowel muziek als in LB ontstaan gezamenlijke belangen die men wil uitdragen. 

Hoofdstuk 5: voorbeelden van jeugdculturen

Rock 'n Roll /
nozems

5.1. Rock'n roll & nozems

Door de radio verspreidde R&B zich over heel Amerika (zie hoofdstuk 1). Blanke jongeren pikten het geluid op van zwarte radiostations: de jongeren hielden wel van opjuttende R&B muziek, het was een middel om zich van hun ouders en het verleden te onderscheiden. De aanhang werd steeds 'blanker' en daarom moest er een andere term komen. Alan Freed lanceerde de term Rock'n roll.

Maar 'rock' en 'rollin'' bestonden al als eufemisme voor seks. Voor blanken was dat vaak een brug te ver, waardoor de samenvoeging stond voor de heftige manier van dansen: tegen elkaar botsen (rock) en elkaar weer loslaten (roll). De blanke artiesten die zich op de nieuwe zwarte muziek stortten, hadden vaak een country-achtergrond (honky tonk / western swing). De fusie tussen R&B en country werd in 1955 bezegeld met de wereldhit 'Rock around the clock' van Bill Haley and His Comets. Het bevat alle ingrediënten van het nieuwe rock geluid:

- Op Blues gebaseerde nummers

- Ongeveer 2,5 minuut

- Felle vocalen

- Nadruk op de backbeat

- Korte solo op piano, gitaar of sax

- Rechttoe-rechtaan mentaliteit

- Oppervlakkige teksten over jong zijn en feesten

- Eenvoudige melodieën die makkelijk blijven hangen (hooks).

- Groepsgevoel: vrijheid, vrije tijd en pubertijd

Nozems:

Zelfbewuste jongeren.  Gekleed in een spijkerbroek en leren jack, uitgedost met een vetkuif, een sigaret in de mondhoek, luisterend naar rock ‘n roll uit een radio.  

5.2. Rond 1963 had rock'n roll veel van zijn glans verloren. Het waren The Beatles die het muziekleven wakker maakten. Hun zelfgeschreven songs (men speelde vooral covers) waren meezingbaar en dansbaar. Zodoende waren het The Beatles die in de VS de Britse invasie inluidde. Ze lokten een nooit geziene massahysterie uit. The Beatles vielen naast hun ruwere muziek ook op door hun kapsels, maar hadden nooit dezelfde rebelse uitstraling als The Rolling Stones. Zij grepen terug naar zwarte R&B, rauwe soul en Chicago blues. 

Door zich een verloren deel van de Amerikaanse muziekcultuur eigen te maken, konden The Rolling Stones zich onderscheiden van de mainstream popcultuur. De zwarte R&B was nog niet helemaal doorgebroken in de VS: dit kwam door de rassenscheiding. De muziek van The Stones klonk daarom vernieuwend voor veel Amerikanen: sommigen dachten zelfs dat het iets typisch Europees was. Een harde, agressieve en rebelse aanpak werd de huisstijl van The Stones, zowel in muziek (Britse R&B) als in imago en podiumgedrag. 

Die authenticiteit staat ook centraal bij het concept singer-songwriter, wat vanaf de jaren '60 een nieuw concept was en een peiler is in het DNA van de folk muziek. Voor de tweede urban folk revival was Bob Dylan heel belangrijk. Deze muziek gaat over individualiteit, persoonlijke gevoelens, ervaringen, problemen, angsten, verlangens. Een authentieke muziekvorm, die niet gedomineerd werd door marktmechanismen. Autobiografische teksten en maatschappelijke thema's. 

The Byrds combineerden de singer-songwriter eigenschappen van Dylan en de beatmuziek van The Beatles. Drums en bas werden aan de folk toegevoegd om het allemaal ruiger te maken. Dylan pakte rond 1965 de elektrische gitaar op en nam als begeleidingsband een ruige rockabilly-groep (The Band). Dit werd hem niet in dank afgenomen: veel mensen vonden dat hij zijn roots als purist (100% folk) in de steek liet. Hij viel daarmee van zijn geloof, vond men, en werd bekogeld met rotte tomaten. 

5.3. Provo's

• Halverwege de jaren zestig ontstaat in Amsterdam de provobeweging. 
• Provo komt van het woord ‘provoceren’, dat ‘uitdagen’ of ‘uitlokken’ betekent.
• Dat is ook precies wat de provo’s willen: iets doen of zeggen om een reactie uit te lokken.
• Met ludieke acties, grappig en zonder geweld, wilden zij de ouderen aan het denken zetten. 

Love, peace and happiness

Het hippie-tijdperk kenmerkt zich door psychedelische muziek, kleurrijke kleding, drugs, bloemen, samenhorigheid. Folk en blues waren het uitgangspunt van deze tegencultuur; de roots van de popmuziek werden op een progressieve manier geïnterpreteerd. Door LSD werden de nummers langer, luider en de ritmes onregelmatiger. Daarom werd deze muziek ook wel psychedelische rock of acid rock genoemd. 

Deze alternatieve levensstijl werd gevierd op 'happenings': een soort van festivals waar ook beeldende kunst, theater, dans en spiritualiteit te vinden zijn.

Door het succes van de hippiebeweging en Woodstock als grootste festival tot dan toe, traden ook andere psychedelische groepen naar voren. The Doors toonden zich als een veelzijdige en vernieuwende groep, maar de thema's van Jim Morrison waren donkerder en provocerend. 

Actie         Reactie. De open sfeer van de hippiecultuur ebde weg. Het was Frank Zappa die de leegheid van de hippiecultuur aankaartte op zijn Sgt. Pepper's parodie 'We're Only In It For The Money'. Artiesten overleden aan het gevolg van een overdosis drank of drugs. Een jongen is op het Altamont Speedway festival door de security (Hell's Angels) doodgeslagen. The Stones keerden toen ook de hippiecultuur de rug toe, waarop ze in 1971 het album 'Sticky Fingers' uitbrachten. De idealen van de hippies gingen in rook op. 

5.5: Hard Rock / Heavy Metal

De term 'Heavy Metal' komt uit het 'Born to be Wild' (Steppenwolf). Metal is een ruim begrip: het is een paraplubegrip voor een hoop genres die elk weer anders zijn in tempo, techniek, sound, thematiek en type fans.

De wortels vinden we in de bluesrock van de late jaren '60. 

Hardrock & Heavy Metal

Actie          Reactie.

Het commerciële succes in de mainstream (Hardrock) lokte een reactie uit bij de underground. Deze wordt steeds heftiger, zullen we zien. In de tweede helft van de jaren '70 ging het er al feller aan toe met bands als Judas Priest en Motörhead. Het is Judas Priest die het leer-en-spijker imago introduceerde, samen met kettingen, handboeien en spikes. 

Eind jaren '60 verdween de love & peace-generatie: de hippiecultuur werd soft. De weg lag daarom begin jaren '70 open voor een nieuwe lading bands die de basis vormen van wat we hardrock noemen. Denk hierbij aan bands als Black Sabbath, Deep Purple, The Yardbirds en Led Zeppelin. Alle bands hadden een verleden in de bluesrock. 

Elektrische gitaren spelen de hoofdrol: 

er wordt gebruik gemaakt van strakke, 

harde gitaarriffs en powerchords. 

Uiterlijk vertoon (glam)

De peetvader en tegenpool van de love & peace-generatie is toch wel Alice Cooper. Horror was zijn handelskenmerk; het podium was een verkleedpartij die oogde als een nachtmerrie. Levende slangen, guillotines, babypoppen met messen opensnijden, etc. 

Ook Black Sabbath introduceerde mystieke en occulte thema's, associeerde zich met griezelfilms, doodshoofden en vampiers. Als het gaat om glamrock, dan spant Kiss de kroon, met liveshows vol rookbommen en vuurwerk en de voorloper van corpsepaint. Zij lieten met "I Was Made For Loving You" zien dat hardrock bands ook mainstreamsucces konden hebben. 

Omdat de muziek afweek en harder werd dan die van de pioniers, moest er een naamsverandering komen. Hard werd Heavy en Rock werd Metal. Deze termen worden voortdurend door elkaar gebruikt, maar zijn wezenlijk anders. 

- De bluesrock achtergrond werd van de hand gedaan.

- Bij Heavy Metal blijft alleen nog bruut en luid gitaargeweld over.

- Sterke dosis melodie met een donkere en gewelddadige sfeer.

- (Heavy) Metal kent korte, krachtige en gedempte aanslagen. 

- Metal maakt gebruik van dubbele bassdrum.

Heavy Metal werd pas een begrip eind jaren '70, tijdens de New Wave Of British Heavy Metal (= NWOBHM), met bands als Saxon, Iron Maiden en Def Leppard.

De (sub-)cultuur

O.a. de millionseller "Number Of The Beast" (Iron Maiden, 1982) zorgde ervoor dat metal een sterke stroming werd. Aan de basis ligt een sterk groepsgevoel. Metalfans zien er vooral ruig en wild uit, zwarte lederen vesten en geborduurde logo's en symbolen (patches) en metalen studs. Tatoeages, sieraden en lang haar zijn kenmerkend voor de subcultuur. Vergeet het bier en headbangen niet, of het handgebaar met duivelshoorn

 (de meloik), geïntroduceerd door zanger Dio. 

Sleutelwoorden zijn echter respect en begrip. 

Uitleg P.O.

Keuze A: keuze uit één van de verschillende  jeugdsubculturen. Over zijn nog: Punk (5.6) / New Wave (5.7) / Disco en Hip-Hop (5.8) / Noise en Grunge (5.9) / House (5.10) / Tieneridolen (5.11).

Een niet eerder genoemd (sub-)genre mag ook uitgewerkt worden (bv.
Black Metal).

Keuze B: bedenken nieuwe jeugdsubcultuur.

Keuze C: schrijven eigen muziekstuk.