H3 par. 3.2 Het ancien régime

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Memo havo 2

H3. De tijd van pruiken en revoluties

De Franse Revolutie

par. 3.2 Het ancien régime

Leerdoelen

Hoofdvraag: Hoe zag de Franse samenleving eruit in de 18e eeuw?

• Je kunt uitleggen dat de Franse samenleving was ingedeeld in groepen (standen) met ieder hun eigen plaats en taken.
• Je kunt uitleggen dat er grote verschillen binnen de derde stand bestonden.
• Je kunt uitleggen hoe privileges voor ongelijkheid in de Franse samenleving zorgden.
• Je kunt uitleggen waarom verschillende groepen binnen de derde stand ontevreden waren.
• Je kunt uitleggen hoe Frankrijk in de 18e eeuw bestuurd werd.
• Je kunt uitleggen waarom koning Lodewijk XVI de Staten-Generaal bijeen riep.
• Ken je de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Standensamenleving

De bevolking van Frankrijk was een standenmaatschappij.  
Je geboort bepaalt je stand. 
De bevolking was verdeeld in 3 standen:  

• 1e stand: geestelijkheid.  
• 2e stand: adel.   
• 3e stand: de rest van de bevolking (ongeveer 98%)
  

Standensamenleving

Iedere stand had zijn eigen taak:

• 1e stand: bidden. 
• 2e stand: vechten en koningen helpen bij bestuur.
• 3e stand: werken en voedsel verbouwen. 
  

Standensamenleving

Binnen de 3e stand waren de verschillen groot: 
Tot deze stand behoorden: (in volgorde van belangrijkheid!) 

• Rijke burgers (zonder titel) in de steden. (kooplieden, rechters, bankiers etc). Deze laag wordt ook wel de bourgeoisie genoemd.  
• Ambachtslieden en winkeliers 
• De boeren op het platteland en arme arbeiders in de steden.  

Standensamenleving

• De onderste laag van de 3e stand moest hard werken (vooral de boeren). 
• Ze bezaten maar een klein stukje land of pachtten dit van hun landheer ( huren). 
• Na betaling van pacht en belastingen bleef er vaak weinig over.  

Standensamenleving

• Ondanks dat sommigen in de 3e stand rijk waren, hadden ze geen privileges (voorrechten).
• Ze konden geen belangrijke baan in de kerk, bestuur of leger krijgen.
  

Standensamenleving

Van stand wisselen

• Vanuit de 3e stand kon je in de 1e stand terecht komen, dan werd je een lage geestelijke (priester, monnik, non).
• Vanuit de 2e stand kon je in de 1e stand terecht komen, dan werd je een hoge geestelijke (bisschoppen, paus, kardinaal).
• Vanaf je geboorte zat je in de 2e stand, je kon hier dus niet later in terecht komen.
  

Wat is een standensamenleving?

1. Een samenleving vol gelijkheid
2. Een samenleving die verdeeld was in verschillende standen
3. Een samenleving die draaide om het geloof
4. Een samenleving geregeerd door de geestelijkheid

Hoeveel standen waren er in Frankrijk?

1. 1 stand
2. 2 standen
3. 3 standen
4. 4 standen

Welke drie standen waren er?

1. Geestelijken, adel, soldaten
2. Soldaten, adel, burgers & boeren/arbeiders
3. Geestelijken, adel, burgers & boeren/arbeiders

Voorrechten

Alleen de 1e en 2e stand hadden dus privileges:

• Alleen edelen konden hoge banen in het leger, bestuur of de kerk krijgen. 
• De 1e en 2e stand hoefden geen belasting te betalen, maar mochten wel belasting innen. 
• De 1e en 2e stand  hadden hun eigen rechtbank. 
  

Voorrechten

Plichten van de 3e stand:

• Boeren moesten minimaal 1 dag per week gratis werken voor de 1e en 2e stand werken  (= herendiensten).
• Mensen uit de 3e stand moesten wèl belasting betalen

• Mensen uit de 3e stand kregen zwaardere straffen voor een misdrijf dan de geestelijken of edelen. 
  

Voorrechten

• De 3e stand was dus de enige stand die belasting betaalde.
• Het betalen van belastingen veroorzaakte grote problemen.
• Mensen betaalden ook extra belasting als ze producten kochten: bijv. voedsel (3/4 van de staatsinkomsten).
  
• De belastingen op voedsel werden verhoogd. 
• Maar voedsel werd zo wel erg duur: probleem voor de armen!
  

Voorrechten

• Ook als een oogst mislukte, moesten boeren belasting betalen.
  

• De mensen uit de 3e stand werden steeds bozer. 
• Rijke burgers konden de belastingen wel betalen, maar vonden het oneerlijk dat ze geen inspraak in het bestuur hadden. 

Welke van de drie standen werd ongelijk behandeld?

1. de 1e stand
2. de 2e stand
3. de 3e stand

Welke standen hadden vooral rechten?

1. De boeren, burgers en de adel
2. De adel en de geestelijkheid
3. De geestelijkheid, de boeren en burgers
4. De burgers, adel en geestelijkheid

"We betalen wel belasting, maar hebben geen inspraak. Dat is oneerlijk!"
Bij welke groep hoort deze uitspraak?

1. Boeren
2. Rijke burgers
3. Edelen
4. Geestelijken

Een machtige vorst

• Aan het einde van de 18e eeuw was Lodewijk XVI koning van Frankrijk.  
• Hij had alle macht in handen, zoals dat al eeuwen zo was in Frankrijk: Hij was een absoluut vorst. 

Een machtige vorst

• Lodewijk XVI regeerde vanuit Versailles, zijn paleis net buiten Parijs. 
  

Een machtige vorst

• Bij het besturen liet Lodewijk XVI zich adviseren door geestelijken en edelen. 
  
• Later zouden we deze bestuursvorm het ancien régime noemen.  

Een machtige vorst

• Toen Lodewijk XVI koning werd, waren er grote problemen.  
• Frankrijk was wel welvarend, maar toch dreigde het bestuur haast failliet te gaan rond 1788. 
• De uitgaven aan oorlogen waren te hoog.  
• Er waren teveel schulden die weer zorgden voor hoge rentes die betaald moesten worden. 

Een machtige vorst

• Een ander probleem waren de uitgaven van het koninklijk echtpaar.  
• De Franse koningin Marie Antoinette was niet populair in Frankrijk. 

Een machtige vorst

• Ze had hele dure kleding en gaf decadente feestjes.  
• Haar bijnaam was ‘Madam Tekort’ en de Fransen zagen haar als het symbool van de rijke bevolkingslaag waar ze een hekel aan hadden. 

Hoe komt het dat de schatkist van Frankrijk bijna leeg was?

1. Te dure oorlogen
2. Teveel schulden en daardoor hoge rentes
3. De uitgaven van het koningspaar
4. Alle antwoorden zijn juist

Een machtige vorst

• Nòg meer belasting heffen was haast onmogelijk voor de koning.  
• Dus moest er een wijziging komen in het belastingsysteem.  
  

Een machtige vorst

• De koning bedacht de oplossing: de adel en geestelijkheid moesten ook belasting gaan betalen.  
• Daarvoor had hij de Staten-Generaal nodig. 

Een machtige vorst

• Die waren al 175 jaar niet meer bij elkaar geweest.  
• De vertegenwoordigers van de standen moesten de plannen van de koning goedkeuren.  

Een machtige vorst

• Toen de belastingen werden besproken werd het al snel ruzie….. 
  

Hoe wilde Lodewijk XVI de geldproblemen oplossen?

1. De 3e stand nog meer belasting laten betalen
2. De 1e en 2e stand ook belasting laten betalen

Waarom was het bijzonder dat Lodewijk XVI de Staten-Generaal bij elkaar riep?

1. Een absoluut vorst regeert alleen
2. Dit was al 175 jaar lang niet voorgekomen
3. A en B zijn allebei juist
4. A en B zijn allebei onjuist

Leerdoelen

Hoofdvraag: Hoe zag de Franse samenleving eruit in de 18e eeuw?

• Je kunt uitleggen dat de Franse samenleving was ingedeeld in groepen (standen) met ieder hun eigen plaats en taken.
• Je kunt uitleggen dat er grote verschillen binnen de derde stand bestonden.
• Je kunt uitleggen hoe privileges voor ongelijkheid in de Franse samenleving zorgden.
• Je kunt uitleggen waarom verschillende groepen binnen de derde stand ontevreden waren.
• Je kunt uitleggen hoe Frankrijk in de 18e eeuw bestuurd werd.
• Je kunt uitleggen waarom koning Lodewijk XVI de Staten-Generaal bijeen riep.
• Ken je de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Maak

§2.6 §3.2 & §3.3 ( 3, 5, 6, 7, 8, 10, 11)

Aan de slag

Wat? Zie whiteboard.

Hoe? Alleen 

Hulp? Bij je buurman/buurvrouw. Kom je er samen niet uit? Dan bij je docent. 

Tijd? Tot het einde van de les. 

Klaar? Leer begrippen en jaartallen. Vraag docent.