Wereldrijken rondom de Middellandse Zee

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Wereldrijken rondom de Middellandse Zee

Noteren in schrift

Als je dit symbool ergens bij ziet staan dan moet je dit noteren in je schrift (aantekeningen maken).

B.V. antwoorden op vragen en/of stukjes tekst.

Vraag

Als je dit symbool ziet dan zit hier een extra vraag achter.

Bonuspunten? Wellicht...

Beeldbron

Als je dit symbool ziet dan zit hier een extra beeldbron achter. 

De informatie uit de bron kun je nodig hebben voor het beantwoorden van vragen.

Toelichting

Als je dit symbool ziet dan zit hier een extra uitleg of informatie achter.

De informatie uit de uitleg kun je nodig hebben voor het beantwoorden van vragen.

Lesson Up symbolen

Hiernaast staan de symbolen die ik gebruik in mijn presentaties.

Als je klikt op de symbolen dan kun je lezen wat ik hiermee bedoel.

Nieuwe contacten

• Door de handel komen mensen in contact met andere culturen en producten.
• Maar, via oude boeken, óók met de oude kennis van de Grieken en Romeinen
• Europeanen gaan op zoek naar nieuwe landen, maar vooral naar nieuwe rijkdommen

De Kraak

Nieuw scheepstype dat in de 16e eeuw bekend werd bij de Europeanen.

Dit soort schip had een aantal voordelen, namelijk dat het steviger en groter was dan de schepen die daarvoor gebruikt werden. Ook kon het veel grotere ladingen dragen (meer kanonnen en specerijen).

Navigatie

Betrouwbare compassen en het astrolabe zijn navigatiemiddelen die de Europeanen hadden overgenomen van de ararbische volken. Hiermee konden ze veel betrouwbaarder hun weg vinden op zee en was het risico om te verdwalen veel kleiner. 

Navigatie

Noem zoveel mogelijk redenen waarom de Europeanen in de 16e eeuw veel ontdekkingsreizen begonnen.

De uitvinding van de kraak was geen oorzaak voor de Europese ontdekkingsreizen.

1. juist
2. onjuist

De Europeanen hadden veel kennis uit verschillende bronnen gehaald die het mogelijk maakten om de wereld te gaan ontdekken.

1. juist
2. onjuist

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, 'medicijn'.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Zijderoute
• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

De verschillende handelsroutes vanuit Azië

Welk wereldrijk ontstond hier aan het einde van de middeleeuwen?

Op welke manier kan dit iets te maken hebben gehad met de handel in specerijen?

Leg uit waarom specerijen zo enorm duur waren in Europa. Gebruik in je antwoord het begrip zijderoute.

Europese landen willen zelf winst maken

• De Portugezen ontdekken de route naar Azië
  

• Vasco da Gama maakt als eerste Europeaan de zeereis naar India (1498)

• Portugezen houden deze Carreira da India strikt geheim

Zuid

Noord

Oost

West

Nederlanders willen dat ook!

• Spionage!

• Jan Huygen van Linschoten reist mee en beschrijft de reis in zijn Itinerario

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederlander in Oost-Indië aan
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen

Columbus heeft het Amerikaanse continent ontdekt.

1. juist
2. onjuist

Columbus heeft ontdekt dat de wereld rond was ipv. plat.

1. juist
2. onjuist

Neem een foto aan het eind

Wat weet ik van het Ottomaanse Rijk?

Neem een foto aan het eind

Wat weet ik van het Habsburgse Rijk?

Bron 1

Bron 2

2 A

Hoe heet het wereldrijk dat op deze kaart staat afgebeeld?

1 B

Wat is de naam van deze Zee?

1 A

Wat is de naam van deze Zee?

2 B

Hoe heet het wereldrijk dat op deze kaart staat afgebeeld?

Kaart van het Iberisch schiereiland tijdens de Reconquista (herovering) gedurende de middeleeuwen.

Legenda:

• beige = 914 
• lichtbruin = 914 - 980
• bruin = 1080 - 1130
• donkerbruin = 1130 - 1210
• lichtgroen = 1210 - 1250
• groen =  1250 - 1480
• Donkergroen = 1480 - 1492

3

A. Leg uit waarom de zee, uit de vragen 1 A & B, belangrijk is. 

B. Bedenk gevolgen van de geografische ligging van deze twee wereldrijken. Leg kort uit.

4

A. Leg het begrip Reconquista uit.

B. Wat heeft de Reconquista te maken met het Habsburgse- en Ottomaanse Rijk?

00:02-00:32

Vertaling tekst

Aan het begin van de 8e eeuw begon het kalifaat van de Umayyaden de invasie van het christelijke Iberische schiereiland. Ookal verloren ze de controle over delen van dit gebied slechts een halve eeuw later, hun nalatenschap vormt het begin van een conflict dat bijna 800 jaar duurde voordat het eindigde.

03:12

Is de herovering van het Iberisch-schiereiland door de christenen te plaatsen in een grotere context?

Toelichting

Als je dit symbool ziet dan zit hier een extra uitleg of informatie achter.

De informatie uit de uitleg kun je nodig hebben voor het beantwoorden van vragen.

Toelichting

Als je dit symbool ziet dan zit hier een extra uitleg of informatie achter.

De informatie uit de uitleg kun je nodig hebben voor het beantwoorden van vragen.

context

Context betekent waar het verbanden mee heeft, samenhang mee heeft. (achtergrondinformatie)

Dus alles wat er in die tijdsperiode of ervoor gebeurde dat misschien iets te maken kan hebben gehad met deze gebeurtenis.

Voorbeeld:

Een leerling haalt een perfecte score op een toets.

Dan denken jullie misshien die moet heel slim zijn? Of die moet gespiekt hebben? 

Maar als ik de context geef dat de leerling uren lang heeft zitten studeren. Dat het huiswerk altijd goed gemaakt wordt. Dat deze leerling een oudere broer/zus heeft die goed is in het vak en geholpen heeft bij het leren. Dat de leerling altijd goed oplet en meedoet tijdens de les.

Dan weet je dankzij deze context (achtergrondinformatie) beter waarom die leerling zo goed scoorde. 

Gebruik de tekst 'Twee wereldrijken', afbeelding 3, 5 en 6 (p. 28-29 tekstboek).

Lees de volgende uitspraken en bepaald of deze juist of onjuist zijn. Sleep ze daarna naar het vak waar ze thuis horen.

Kaart van het Spaanse en Ottomaanse rijk omstreeks 1580

Juist

Onjuist

Karel V, zijn broer Ferdinand en zijn zoon Fillips II behoren tot de familie Habsburg.

Fillips II heerste in 1580 als keizer over Oostenrijk.

In 1580 heerste Karels broer Ferdinand onder meer over Spanje, Portugal en de Nederlanden.

Na Karel V vochten de Habsburgse vorsten van het Spaanse rijk en van Oostenrijk beide tegen de Ottomaanse grootmacht.

Het Spaanse rijk bestond onder Karel V uit Spanje, de Nederlanden, Oostenrijk en andere gebieden in midden Europa, Italië en Zuid- en Midden Amerika.

Gebruik de tekst 'Twee wereldrijken', afbeelding 3, 5 en 6 (p. 28-29).

Zet de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde van oud (links) naar nieuw (rechts).

Kaart van het Spaanse en Ottomaanse rijk omstreeks 1580

Constantinopel wordt de hoofdstad van het Ottomaanse rijk.

De Spaanse vloot verslaat de Ottomaanse vloot bij Lepanto.

De Turkse Emir Osman sticht het Ottomaanse rijk.

Karel V erft de Spaanse troon.

De Hongaarse koning Johan onderwerpt zich aan sultan Suleyman de Schitterende.

Gebruik de tekst 'Twee wereldrijken', afbeelding 3, 5 en 6 (p. 28-29).

Lees de volgende uitspraken en bepaald of deze juist of onjuist zijn. Sleep ze daarna naar het vak waar ze thuis horen.

Kaart van het Spaanse en Ottomaanse rijk omstreeks 1580

Juist

Onjuist

De Ottomaanse Sultans gebruikten de titel kalief en zagen zichzelf als leider van alle moslims.

De Ottomaanse sultans hadden de wereldlijke- en geestelijke macht over hun rijk.

De Ottomanen namen de halve maan over van de Arabieren.

De Ottomanen probeerde Wenen te veroveren maar dat mislukte.

In 1580 bestond het Ottomaanse rijk uit de Balkan, Anatolië en alle gebieden aan de oostenlijk en zuidelijke Middellandse Zeekust.

Noem een oorzaak van de slag bij Lepanto.

Kaart van het Spaanse en Ottomaanse rijk omstreeks 1580

Neem een foto aan het eind

Wat weet ik van het Ottomaanse Rijk?

Neem een foto aan het eind

Wat weet ik van het Habsburgse Rijk?

Begrippen uit deze les

• specerijen
• tussenhandel
• Itinerario
• zijderoute
• reconquista

Personen uit deze les

• Vasco da Gama 
• Cornelis de Houtman
• Jan Huygen van Linschoten
• Amerigo Vespucci
• Christoffel Columbus

Jaartallen uit deze les

• 1498: Vasco da Gama maakt als eerste Europeaan de zeereis naar India
• 1596: Cornelis de Houtman komt als eerste Nederlander in Oost-Indië aan
• 1492 Columbus komt aan in Amerika
• 13e t/m 15e eeuw reconquista van het Iberische schiereiland