§3.7 Mens en landschap 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

§3.7 Mens en Landschap 2

H3 Klimaat en Landschap

Domein Aarde

H4

Leerdoelen

• Je weet de kenmerken, oorzaken en gevolgen van versnelde bodemerosie, verwoestijning en verzilting als vormen van landdegradatie.
• Je begrijpt dat de gevoeligheid voor landdegradatie verschilt tussen landschapszones.
• Je begrijpt dat duurzaam landgebruik vormen van landdegradatie kan voorkomen of stoppen.
• Je kunt de invloed van de mens op natuur en milieu in de verschillende landschapszones beschrijven en verklaren.

geofactoren zijn

1. gesteente en relief
2. bodem
3. mens
4. vegetatie

Hoe een landschap eruit ziet wordt bepaald door acht geofactoren.
Welke hoort er niet bij?

1. ondergrond en klimaat
2. de mens en de bodem
3. water en lucht
4. zeestromen en reliëf

Welke geofactor is tegenwoordig dominant en bepalend voor een landschap?

1. Klimaat
2. Mens
3. Dier
4. Plant

Welke geofactor bepaalt de overgang tussen steppe en woestijn?

1. Temperatuur
2. Neerslag
3. De bodem
4. Reliëf

Welke geofactor wordt steeds dominanter?

1. Het klimaat
2. De ondergrond
3. De mens
4. Dieren

Afzwaaier:

Bij welk(e) landschap(pen) is neerslag 

dé meest bepalende geofactor?

Neerslag als meest bepalende klimaatfactor

Sleep de woorden naar het juiste plaatje.

Natuurlijk broeikaseffect  

Versterkt broeikaseffect  

Wat is landdegradatie?

1. Het onbruikbaar worden van land.
2. De kwaliteitsvermindering van land.
3. Het uitbreiden van de woestijn.
4. Slechte landbouw.

Van welk type landdegradatie is hier sprake?

1. Bodemerosie
2. Verzilting
3. Verwoestijning
4. Ik weet het niet

Vormen van landdegradatie

Oorzaken landdegradatie

overbeweiding

toename verdamping/

grondwaterontrekking

verkeerde irrigatiemethoden

verzilting

verwoestijning

verdroging

In de figuur zie je de vicieuze cirkel van landdegradatie. 

De wisselwerking tussen armoede en landdegradatie wordt hierin zichtbaar. 

Sleep de juiste omschrijving naar de cijfers. 

landdegradatie

onhandig bewerken van slechte landbouwgrond

slechtere oogsten

verminderde opbrengst per hoofd

Afzwaaier:

Waar komt landdegradatie door stromend water veel voor?

Landdegradatie door stromend water

Vragen bij filmpje:

1. Welke geofactoren komen in de video aan bod?
   
2. Geef voor elk geofactor een voorbeeld uit de video.
   
3. Beschrijf minstens drie oorzaak-gevolg relaties die in de video worden genoemd of getoond Bijvoorbeeld:                 
       Oorzaak: Voor landbouw worden er gebied ontbost (ontbossing)                                                Gevolg:    Afname van bos zorgt voor bodemerosie
4. Wat is het doel van de Groene Muur in Afrika en China?
5. Hoe beïnvloedt de Groene Muur de geofactoren?

Bespreking

Vraag 1 en 2

• Klimaat: Droogte en verwoestijning in de Sahel-regio als gevolg van klimaatverandering.
  
• Vegetatie: Het planten van bomen om een groene muur te creëren en verdere verwoestijning tegen te gaan.
  
• Bodem: Bodemerosie door gebrek aan vegetatie en overbeweiding.
  
• Water: Gebrek aan water door droogte, wat de groei van gewassen en bomen bemoeilijkt.
  
• Reliëf: Vlaktes en steppegebieden die gevoelig zijn voor winderosie.
• Mens en dier: overbeweiding leidt tot bodemerosie en afname vruchtbaarheid van de bodem. 

3. Beschrijf minstens drie oorzaak-gevolg relaties die in de video worden genoemd of getoond.

Antwoordmodel:

• Oorzaak: Ontbossing en overbegrazing.
  
• Gevolg: De bodem verliest bescherming, waardoor erosie optreedt en de vruchtbaarheid afneemt.
  
• Oorzaak: Klimaatverandering leidt tot meer droogte.
  
• Gevolg: Vegetatie verdwijnt, waardoor de bodem verder degradeert en verwoestijning optreedt.
  
• Oorzaak: Verwoestijning en bodemdegradatie.
  
• Gevolg: Landbouw wordt moeilijk, wat leidt tot voedseltekorten en migratie van plattelandsbewoners

Landschappen veranderen

Landdegradatie: Achteruitgang kwaliteit vd bodem en het landschap door overbeweiding, te intensief gebruik en ontbossing, waardoor het land biologische en economische productiecapaciteit verliest.

Kwetsbaar vooral bij:

klimaatverandering:

• lange droge periodes
• veel reliëf
• groot neerslagoverschot/tekort

Landdegradatie oorzaak/gevolg

Drie vormen:

- (versnelde) bodemerosie

- verzilting

- verwoestijning

Oorzaken door:

- overbeweiding

- ontbossing

- onzorgvuldige landbouw

Door de mens of door de natuur?

Geofactoren bepalen hoe een landschap eruit ziet.

Dynamisch systeem:
als één van de geofactoren verandert, leit dat tot veranderingen van de andere factoren.

Vooral klimaat is bepalend voor natuurlijke begroeiing.

Eerst de oorzaken:

Klimaatfactoren

Oorzaak 1: Overbeweiding

Het verdwijnen van de vegetatie doordat er te veel vee graast, heet overbeweiding.

Als er te veel vee graast in een gebied, wordt alles kaalgevreten. De natuurlijke vegetatie krijgt niet de kans zich te herstellen. Het verdwijnen van de vegetatie doordat er te veel vee graast, heet overbeweiding (figuur 5.16). Het is een van de belangrijkste oorzaken van verwoestijning in woestijnsteppes.

Oozaak 2: Ontbossing.....

Oorzaak 3: onzorgvuldig landbouw

Drie vormen van landdegradatie

Vorm 1: Verwoestijning

• In Aride- en semi-aride gebieden
• Van nature weinig begroeiing
  
• Door overbeweiding en ontbossing verdwijnt de vegetatie
• Daardoor meer kale vlaktes (dus meer woestijn) 
  

Vorm 2: Bodemerosie

Bodemerosie = Het door erosie verdwijnen van het voor planten belangrijke deel van de bodem.

• Treedt van nature vooral op in reliëfrijke en droge gebieden
• Door de wind en water slaat de bodem weg
• Mens versterkt dit door ontbossing en overbeweiding
  

Vorm 3: Verzilting

• In Aride en semi-Aride gebieden valt weinig neerslag
• Boeren pompen dan grondwater uit de bodem
• Dit grondwater bevat een klein beetje zout
• Doordat het water verdampt, blijft het zout achter
• Op den duur verzilt de bodem
• Verzilting = het zouter worden van de bodem

Oplossingen?

DRUPPELIRRIGATIE

Terrassen

Meer bos!

Aan de slag

Maak van §3.7 opdrachten 1 t/m 6

Eerder klaar? Ga dan bezig met je PO