Spreekwoorden en Gezegdes

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Spreekwoorden en gezegdes

Wat zijn spreekwoorden?

Een spreekwoord is een korte zin die een waarheid (truth) of wijsheid (wisdom) bevat.

Wat zijn gezegdes?

2 of 3 woorden die vaak samen worden gebruikt (idioom)

Welke Nederlandse spreekwoorden / gezegdes ken jij al?

De hond in de pot vinden

1. We eten vanavond hondenvlees
2. We gaan barbequen
3. Te laat zijn voor het eten
4. Het eten is op de grond gevallen

De bokkenpruik op hebben.

De bokkenpruik op hebben.

1. Boos zijn
2. Een bad-hair-day hebben
3. Een pruik dragen
4. Naar de kapper gaan

Oude koeien uit de sloot halen.

Oude koeien uit de sloot halen.

1. Verdrinkende koeien redden
2. Oude mensen helpen
3. Op een boerderij werken
4. Oude verhalen vertellen

Hij eet met lange tanden.

Hij eet met lange tanden.

1. Hij vindt het eten niet lekker
2. Hij moet nodig een beugel
3. Hij voelt zich als een konijn
4. Hij houdt van salades

Zij lijken op elkaar als twee druppels water.

Zij lijken op elkaar als twee druppels water.

1. Zij zijn helemaal nat geregend
2. Zij lijken heel veel op elkaar
3. Zij hebben altijd dezelfde mening
4. Zij zijn tweeling

Aan de vruchten herkent men de boom.

Aan de vruchten herken je de boom.

1. Appels groeien niet aan een kersenboom
2. De vruchten zijn lekker zoet
3. Als je hard werkt krijg je veel geld
4. De kinderen zijn net als de ouders

7. In de 17ᵉ eeuw hebben veel Nederlanders een baan die te maken heeft met de scheepvaart. Hierdoor ontstaan een aantal spreekwoorden en gezegden, die tegenwoordig nog steeds gebruikt worden.

Koppel elk gezegde aan de juiste betekenis.

buiten de boot vallen

mensen binnenboort houden

roeien met de riemen die je hebt

ergens in verzeild raken

niet mee kunnen doen met iets

je best doen om iets zo goed mogelijk te doen met beperkte middelen

toevallig ergens in terecht komen

ervoor zorgen dat iedereen mee blijft doen

Wat is de betekenis van de onderstaande spreekwoorden?

 Niet lullen, maar poetsen!

Na regen komt zonneschijn 

Spreken is zilver, zwijgen is goud.

Je kunt soms beter je mond houden dan je mening geven.

niet praten maar doen 

Na iets stoms komt iets leuks 

Wat is de betekenis van de onderstaande spreekwoorden?

Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel.

Een uiltje knappen 

Ergens de dupe van worden

Spijkers met koppen slaan 

Als niemand kijkt, doet iedereen wat hij/zij wil.

Een dutje doen / slapen

Slachtoffer zijn van iets

Duidelijke afspraken maken

Wat is de betekenis van de onderstaande spreekwoorden?

Blaffende honden bijten niet.

Wie bij de hond slaapt, krijgt zijn vlooien.

Rome is niet op één dag gebouwd.

Als er één schaap over de dam is, volgen er meer.

Mensen die het hardste schreeuwen, durven het minst

Als je vaak met iemand omgaat, neem je zijn slechte eigenschappen over.

Je moet geduld hebben

Als 1 persoon gaat, dan gaat de rest ook

Wat is de betekenis van de onderstaande spreekwoorden?

Wie voor een dubbeltje geboren wordt, wordt nooit een kwartje.

Baat het niet, het schaadt ook niet.

Spreken is zilver, zwijgen is goud.

Soms kun je beter je mond houden / stil zijn

Wie arm geboren wordt, blijft arm.

Er zijn geen positieve of negatieve effecten van jouw acties.

Jeroen knoopt het in zijn oren .
Bodil kijkt de kat uit de boom .
Amin praat zijn mond voorbij .
Daan doet poeslief .
Alex staat voor aap .
Carla loopt naast haar schoenen .
Tinus is over zijn oren verliefd .

Zet de juiste betekenis achter de spreekwoorden

Heel aardig doen

Even afwachten en zien wat er gebeurt

Voor gek staan

Vinden dat je de beste bent

Iets heel goed onthouden

Heel erg verliefd zijn

Een geheim verklappen

sleep het plaatje naar het juiste spreekwoord

Achter de wolken schijnt zonneschijn

Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in

De appel valt niet ver van de boom

Een kat in het nauw maakt rare sprongen

Taak (30 minuten)

Bereid in 10 minuten een korte Nederlandse presentatie (5 minuten) over een Nederlands Spreekwoord of Gezegde. De presentatie moet bestaan uit de volgende punten:

• De idioom zelf
• De betekenis (meaning) van de idioom.
• De geschiedenis (history) van de idioom. Waar komt het vandaan, uit welk jaar, waarom zeggen we het?
• Bereid een kort Nederlands gesprek voor waarbij je het idioom gebruikt :) 

Taak (5 minuten)

Kies 5 Nederlandse spreekwoorden/ gezegdes uit, en schrijf de vergelijkbare zin uit jouw moedertaal.

Write down 5 Dutch idioms and find an idiom of your own mother language that looks like it or is the same.