Poëzie paragraaf 37 en 38

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Poëzie paragraaf 37 en 38

Indeling presentaties

In de zin "Zij is een koele kikker"
is gebruik gemaakt van beeldspraak.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Als iemand zegt:
"Hij spring een gat in de lucht",
dan is dat letterlijk bedoeld.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Beeldspraak is altijd figuurlijk.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Letterlijk of figuurlijk?
Die man heeft een gat in zijn hand, zoveel geld geeft hij uit.

1. LETTERLIJK
2. FIGUURLIJK

Letterlijk of figuurlijk?
Het kind viel en had een gat
in zijn hoofd.

1. LETTERLIJK
2. FIGUURLIJK

Beeldspraak

= je zegt op een figuurlijke manier (niet letterlijk) wat je bedoelt.

Ik neem het met een korrel zout.

1. Vergelijking = object wordt vergeleken met een beeld. Er is een overeenkomst.

voorbeeld:

Mijn buurman (object) is een boom (beeld) van een kerel.

=

Welke vergelijking wordt er op de afbeelding gemaakt?

Zit in onderstaande zin een metafoor?

We zagen de zilveren reiger landen op Schiphol.

1. Ja
2. Nee

2. Metafoor = je geeft iets de naam van iets anders omdat er een overeenkomst is.

Die hark staat tijdens het dansen steeds op mijn tenen.

Iemand die houterig danst (object) wordt vergeleken met een hark (beeld). De overeenkomst is dat beiden houterig en stijf zijn.

De giraf van het team dunkte op de basket.

Met giraf wordt een lang persoon bedoeld in het basktbalteam die dezelfde eigenschappen heeft (lang zijn) als een giraf.

3. Personificatie = je geeft niet menselijke objecten menselijke eigenschappen.

 De wind huilde door de bomen.

Soms lacht de toekomst je toe.

Mijn badkamer smeekt om een opknapbeurt.

Welke menselijke eigenschap wordt in onderstaande zin aan het object gekoppeld?
De auto kwam hoestend en proestend op gang.

Poëzie

Kenmerken poëzie

• regels zijn kort, veel wit
• opbouw in stukjes tekst die bij elkaar horen (strofe)
• woorden en zinnen zijn vaak bijzonder:

- woorden rijmen soms
- woorden en zinnen kunnen meer dan 1 betekenis hebben
- woorden en zinnen worden soms herhaald
- er wordt gebruik gemaakt van beelden

Vaak weining tijd nodig om een gedicht te lezen, maar veel tijd nodig om het te begrijpen.

Rijm

Volrijm en halfrijm

Binnenrijm en eindrijm

Rijmschema

Volrijm en halfrijm

Volrijm: Met hand en tand        hand en tand rijmen op elkaar, want ze eindigen allebei met and. Het is volrijm, want de beklemtoonde klinker en de daarop volgende klanken rijmen.

Halfrijm: 1. voor dag en dauw      dag en dauw rijmen op elkaar, want ze beginnen allebei met de letter d. Het is halfrijm, de beginmedeklinkers van deze woorden zijn hetzelfde. (alliteratie)

2. Hij zit op de wip      zit en wip rijmen, omdat de klinkers rijmen. (assonantie)

Eindrijm en binnenrijm

Zoemend vloog de bij mij

En alle mooie bloemen voorbij

Eindrijm

Woorden aan het einde van de regel hebben dezelfde klank.

Rijmschema

Van het eindrijm kun je een rijmschema maken. 

Je geeft elke rijmklank een nieuwe letter. 

De klank in de eerste regel a, de volgende klank b, etc.

a

a

b

b

c

c

d

d

e

e

f

f

g

g

h

h

Wat is het rijmschema?

1. aabb
2. abba
3. abab
4. baba

A.

Sint liep te denken

Wat moest hij jou schenken

Een boek of een bon

Of een flesje lotion?

B.

Sint liep te denken,

Een boek of een bon

Of een flesje lotion,

Wat moest hij jou schenken?

C.

Sint liep te denken

Een boek of een bon

Wat moest hij jou schenken

Een flesje lotion?

abab

aabb

abba

Beginrijm / Alliteratie

Voorbeeld: "De kat krabt de krullen van de trap". 

 In die zin beginnen veel woorden met de 'k' .

Bij alliteratie gaat het om overeenkomst in klank van medeklinkers aan het begin van woorden.

Klinkerrijm / assonantie

Het gaat hierbij om de uitspraak en niet om de spelling.

Zo is er bijvoorbeeld ook assonantie bij 'een groot cadeau'

Alliteratie / Assonantie

Alliteratie (beginrijm):
Groen - grom - griezel etc. 

Assonantie (klinkerrijm):
Moeten - groenten - doe - vroeg - troep - schoen- moeder - groen - groeien

Wat voor soort rijm herken je?

1. Eindrijm
2. Assonantie
3. Alliteratie
4. Er is geen rijm.

Valentijn is fijn

maar elke dag

bij het zien van je glimlach

is gelukkig zijn

Valentijn is fijn

ik wil elke dag

gelukkig zijn

bij het zien van je glimlach

Valentijn is fijn

is gelukkig zijn
bij het zien van je glimlach

elke dag

abba

aabb

abab

Typografisch gedicht of figuurgedicht

Alliteratie of eindrijm?
wikken en wegen

1. Alliteratie
2. Eindrijm

Assonantie is …

1. beginmedeklinkerrijm
2. volrijm
3. medeklinkerrijm
4. klinkerrijm

De muis gaat naar huis

1. alliteratie
2. assonantie

Liesje leerde lotje lopen langs de lange lindenlaan

1. Alliteratie
2. Assonantie
3. Eindrijm

Alliteratie of eindrijm?
Met raad en daad

1. Alliteratie
2. Binnenrijm
3. eindrijm
4. assonantie

Proza is ..

1. Een gedicht
2. Een verhaal

Hoe heet zo'n gedicht?

een haiku is

1. een klinkdicht is een metrisch gedicht van 14 regels.
2. een vorm van Japanse dichtkunst, geschreven in drie regels.
3. een meer directe vorm van proza van de Song-dynastie uit China.
4. een deel van een gedicht uit de Thaise letterkunde.

De man uit Waddinxveen,
woont zijn hele leven al alleen.

1. Alliteratie
2. Assonantie
3. Eindrijm
4. Beginrijm