Ethische normen en waarden in de verpleegkunde

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

^{ETHIEK IN DE ZORG}

^{Ethische normen en waarden in de verpleegkunde}

Leerdoelen

Aan het eind van de les kun jij uitleggen wat ethiek is en hoe het gerelateerd is aan de beroepscode van verpleegkundigen, kun je belangrijke normen en waarden benoemen die van toepassing zijn op jezelf en medeleerlingen en kun je een ethisch dilemma herkennen.

Maak de leerdoelen duidelijk aan de studenten en herhaal deze aan het eind van de les.

Wat weet je al over ethiek en beroepscode in de verpleegkunde?

Wat is ethiek?

• Ethiek stamt af van het Grieks en betekent norm/gewoonte

• Ethiek is de studie van het MORAAL, dat zijn de waarden en normen die jouw handelen bepalen
  

• Voor de zorg betekent dit:  wat is menselijke gezien in een bepaalde situatie, juiste, verantwoorde en zinvolle zorg ?
  

De termen ‘ethiek’ en ‘moraal’ betekenen niet hetzelfde. Moraal zijn de waarden en normen die richting geven aan jouw doen en laten, ze sturen de keuzes die je maakt. Ethiek is daarover nadenken. Het is nadenken over de vraag of jouw handelen leidt tot goede zorg. Dat kan echt over van alles gaan: van grote levensvragen tot kleine, dagelijkse keuzes.

Voorbeeldvragen:

Is het wel zinvol om deze zorgvrager met sondevoeding in leven te houden?

Hebben mensen met een verstandelijke beperking het recht samen kinderen te krijgen?

De beroepscode van verpleegkundigen

De beroepscode geeft richtlijnen voor het gedrag van verpleegkundigen en beschrijft de waarden en normen die zij moeten naleven. Het is een belangrijk document om ethisch handelen te bevorderen binnen de beroepsgroep.

Leg uit waar de beroepscode voor dient en welke onderwerpen erin staan.

Normen en waarden

• Normen zijn gedragsregels die voorschrijven wat wel en niet mag. 
• Waarden zijn principes of overtuigingen die we belangrijk vinden. 
• Het is belangrijk om te weten welke normen en waarden gelden binnen de verpleegkunde en hoe jij deze kunt toepassen.
  

Maak duidelijk wat het verschil is tussen normen en waarden en waarom deze van belang zijn voor verpleegkundigen.

Waarden

  Opvoeding, geloofsovertuiging, cultuur, omgeving, maatschappij.

Als je bepaalde waarden belangrijk vindt, heb je vanzelf ook een mening over welk gedrag je goed of fout, normaal of abnormaal vindt

Voorbeeld

Norm: respect voor het leven

Waarde: iedereen zo lang mogelijk in leven houden

Dilemma's:

Wat als iemand in diepe coma ligt?

Tot welke leeftijd?

Wat als iemand/familie dat niet wil?

Euthanasie?

Wat zijn belangrijke normen en waarden voor verpleegkundigen?

Normen en waarden voor verpleegkundigen

Voorbeelden van normen en waarden voor verpleegkundigen zijn;

 betrouwbaarheid, respect, eerlijkheid, rechtvaardigheid, niet schaden, respect voor de autonomie van de zorgvrager

Het gaat daarbij niet alleen om waarden en normen in de relatie met de zorgvrager, maar ook om sociale en collegiale normen en waarden. 

Geef voorbeelden van normen en waarden die belangrijk zijn voor verpleegkundigen en waarom deze van belang zijn.

Hoe zit het met jullie normen en waarden?

Hoe zit het met jullie normen en waarden?

Ethiek en de praktijk

In de praktijk kunnen zich ethische dilemma's voordoen, waarbij je moet kiezen tussen twee of meer waarden die met elkaar in conflict zijn. 

Het is belangrijk om te weten hoe je hiermee omgaat en welke stappen je kunt nemen om tot een goede beslissing te komen.

Geef voorbeelden van ethische dilemma's en leg uit hoe je hiermee om kunt gaan.

Verschillende perspectieven

Bij een ethisch dilemma kunnen verschillende perspectieven een rol spelen, zoals die van de patiënt, de familie, de verpleegkundige en de organisatie. Het is belangrijk om deze perspectieven te kennen en te begrijpen.

Leg uit welke perspectieven er kunnen zijn en hoe deze van invloed kunnen zijn op het ethisch dilemma.

Ervaringen ethisch dilemma?

Stappen bij een ethisch dilemma

 1. Verkennen: Wat is er aan de hand? Welke opties zijn er en wie zijn in de situatie de betrokkenen?

 

2. Onderzoeken: Wat is de ethische vraag of het dilemma? Welke argumenten (waarden, belangen en principes) spelen er?

3. Afwegen: Weeg zorgvuldig af waarom je een bepaalde keuze maakt en wat mogelijke gevolgen zijn voor wie. Wat is het gevolg voor de patiënt van jouw handeling of het nalaten daarvan?

4. Besluiten: Zoek naar de balans tussen alle betrokkenen met het oog op goede en kwalitatieve zorg.

Leg de stappen uit en oefen ze eventueel met een praktijkvoorbeeld.

Wat is ethiek in de zorg?

1. Een wettelijk kader voor de zorg
2. Een economische benadering van de zorg
3. Een technische benadering van de zorg
4. Een reflectie op morele vraagstukken in de zorg

Wat is het belangrijkste principe van ethiek in de zorg?

1. Maximalisatie van winst
2. Respect voor autonomie
3. Efficiëntieverbetering van de zorg
4. Gehoorzaamheid aan de wet

Hoe is ethiek gerelateerd aan de beroepscode van verpleegkundigen?

1. Het heeft geen relatie met de beroepscode van verpleegkundigen
2. Het maakt de beroepscode van verpleegkundigen onduidelijk
3. Het helpt verpleegkundigen om morele beslissingen te nemen in hun werk
4. Het beperkt de beroepscode van verpleegkundigen

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.