Hoofdstuk 10: geneesmiddelen voor hart en bloevaten

• Farmacologie
• Hoger onderwijs

Hoofdstuk 10: geneesmiddelen voor hart en bloevaten

Wat is bloeddruk?

Bloeddruk: Wat is het? Hoe geregeld?

Cardiovasculaire aandoeningen: hypertensie, hypotensie, angina pectoris, hartinfarct, hartfalen, hartritmestoornissen  
Wat is het?

Hoe te behandelen? niet- medicamenteus
                                        medicamenteus Diuretica: indicaties, bijwerkingen en contra-indicaties 

Herhaling hart

lichaam → rechterboezem

rechterboezem → rechterkamer

rechterkamer → longen

longen → linkerboezem

linkerboezem → linkerkamer

linkerkamer → aorta → hele lichaam

De bloeddruk

• kracht waarmee bloed tegen de wanden van de bloedvaten drukt
• hart pompt bloed door het lichaam, bij elke hartslag wordt er druk uitgeoefend op de slagaders
• Bovendruk = systole: samentrekken van de kamers, hoog
• Onderdruk =  diastole: ontspanning van de kamers, laag 
• Normaalwaarde: 120/80 mm Hg (=kwik)

Wat bepaalt de bloeddruk?

1. Hartdebiet (cardiac output):

hoeveelheid bloed die per minuut wordt rondgepompt 

Afhankelijk van:

SV (slagvolume) = hoeveelheid bloed per hartslag

f (frequentie) = aantal slagen per minuut

2. Perifere weerstand (R):

Wordt beïnvloed door: elasticiteit van de bloedvaten, diameter van de bloedvaten én viscositeit van het bloed

BD = SV × f × R

Bloeddruk

Cardiac output

hartminuutvolume

Hartslagfrequentie 

slagen per minuut

Slagvolume

volume per slag 

Eind diastolisch volume

volume voor slag

Eind systolisch volume

volume na slag

Perifere weerstand

Diameter bloedvaten

vasoconstrictie

vasodilatatie

Eind-diastolisch volume (EDV)

Dit is de hoeveelheid bloed die in een hartkamer zit aan het einde van de diastole (de ontspanningsfase van het hart, wanneer het hart zich vult met bloed).

Het is dus het maximum volume bloed in de kamer net voordat het hart samentrekt.

Bij een gezond hart ligt dit ongeveer rond de 120 mL (maar dat kan variëren).

Vergelijk het met een ballon die je volledig vult met water voordat je erin knijpt — dat is het EDV.

🔹 Eind-systolisch volume (ESV)

Dit is de hoeveelheid bloed die overblijft in de hartkamer na de systole (de samentrekkingsfase, wanneer het hart bloed eruit pompt).

Dus het is het bloed dat achterblijft in de kamer na een hartslag.

Gemiddeld is dit ongeveer 50 mL.

Dat is wat er in de ballon achterblijft nadat je erin geknepen hebt.

Hiermee kun je het slagvolume berekenen, oftewel hoeveel bloed er per hartslag wordt weggepompt:

Slagvolume

=

EDV

−

ESV

Slagvolume=EDV−ESV

Bijvoorbeeld:

120 mL (EDV) - 50 mL (ESV) = 70 mL slagvolume

REGELING BLOEDDRUK

Snelle regulatie (zenuwstelsel):

baroreceptoren= pressorreceptoren 

• thv hart, aorta en halsslagaders 
• detecteren veranderingen in bloeddruk en sturen signalen naar de hersenen.
  

autonoom zenuwstelsel: 

orthosympatisch: ↑ hf + vasoconstrictie= ↑ BD

parasympatisch: ↓hf+ vasodilatatie= ↓ BD

REGELING BLOEDDRUK

Langzame regulatie :

• RAAS-systeem (nier)
  
• ADH= anti-diuretisch hormoon= vasopressine: stimuleert waterretentie (hogere bloedvolume)
• ANP: Atria-Natriuretische Peptide of soms Atria-natriuretisch hormoon. Productie door de hartboezems (atria) bij ↑bloedvolume of ↑ bloeddruk: ↑uitscheiding natrium en water via nieren

ADH (Anti Diuretisch Hormoon)

Natriuretische peptiden: 

Atriaal Natriuretisch Peptide (ANP) 

• ⬆️ANP door uitrekken atria door ⬆️hoge BD 
• ⬆️ANP = ⬆️Na+-uitscheiding= ⬆️H2O-uitscheiding (osmose)          bloedvolume⬇️ en BD⬇️

• vermindert dorstgevoel en remt afgifte ADH en afgifte aldosteron
• zorgt voor vasodilatatie: ⬆️diameter bloedvaten = ⬇️de perifere weerstand en dus ⬇️bloeddruk 

Hypertensie

Hypertensie= hoge bloeddruk

• bloeddruk > normaal : systolische >140 mm Hg en diastolische >90 mm Hg
• oorzaak is vaak onbekend
• vaak zonder klachten= sluipend

Hypertensie

• langdurige hypertensie                hart en vaatziekten

                                                                         verminderde nierfunctie

                                                                         verlies gezichtsvermogen

• mogelijke symptomen: hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, hartkloppingen
• mogelijke oorzaken: ziekte, geneesmiddelen (cortisone, efedrine, amfetamine), vochtretentie, vernauwde aders

Hypotensie

• bloeddruk < normaal: verschilt van persoon tot persoon 
• symptomen: duizeligheid, zwart voor de ogen, flauwvallen, transpireren
• oorzaken: ernstig bloedverlies, slechte hartwerking, dehydratatie
•          orthostatische hypotensie: bij rechtkomen

RR = Riva-Rocci

De Italiaanse arts Scipione Riva-Rocci ontwikkelde rond 1896 een van de eerste apparaten om bloeddruk te meten met een opblaasbare manchet — de voorloper van onze moderne bloeddrukmeters.

Ter ere van hem wordt bloeddruk nog vaak aangeduid als RR, bijvoorbeeld in medische dossiers of rapporten.

00:25

Wat is het beste onderscheid tussen de systolische en diastolische bloeddruk?

1. De systolische bloeddruk meet de druk wanneer het hart ontspant, en de diastolische bloeddruk meet de druk tijdens het samentrekken van het hart.
2. De systolische bloeddruk geeft de maximale druk aan tijdens het samentrekken van het hart, terwijl de diastolische bloeddruk de minimale druk aangeeft tijdens het ontspannen van het hart.
3. Beide drukken zijn gelijk, maar systolisch wordt 's ochtends gemeten en diastolisch 's avonds.
4. De systolische druk meet de bloeddruk in de aderen, terwijl de diastolische druk de bloeddruk in de longen meet.

Systole = Spanning

→ Het hart spant zich aan (samentrekking), bloed wordt uit het hart gepompt, druk is het hoogst.

Diastole = Dalen 

→ Het hart ontspant, vult zich weer met bloed, druk is het laagst.

01:48

Welke van de volgende veranderingen zou het meest waarschijnlijk leiden tot een toename van de bloeddruk (BD) volgens de formule BD= SV X f X R?

1. Een daling van het slagvolume bij constante hartfrequentie en weerstand
2. Een verhoging van de hartfrequentie bij gelijkblijvend slagvolume en weerstand
3. Een verlaging van de perifere weerstand bij gelijkblijvend slagvolume en hartfrequentie
4. Een afname van zowel slagvolume als hartfrequentie bij gelijke weerstand

04:42

Plaats de verschillende stappen van het RAAS-systeem in de juiste volgorde van activatie

Angiotensine I wordt omgezet in angiotensine II

Renine wordt afgegeven door de nieren

de bloeddruk daalt (bijv. door vochtverlies)

Angiotensine II zorgt voor vasoconstrictie en aldosteronafgifte

Angiotensinogeen wordt omgezet in angiotensine I

="HARTKRAMP"

= tijdelijk O₂tekort in hartspier

= geen probleem in RUST

= pijn in borststreek uitstralend naar links tijdens INSPANNING

oorzaak:vernauwde coronairen= kransslagaders

Stabiele Angina pectoris

STABIELE VERSUS INSTABIELE

Een Angina Pectoris is een hartinfarct

1. Waar
2. Niet waar

Hartinfarct 

ANGINA PECTORIS VERSUS HARTINFARCT

HARTINFARCT

= verstopping van de coronairen of kransslagaders (of vertakking)

• pijn in de borststreek (langer dan 20 min en < 1keer/uur)
• pijn straalt uit naar keel, kaak, armen of schouders
• patïent voelt zich vaak onwel: zweterig, kortademig, duizelig
• ELKE MINUUT TELT: BEL 112

Waardoor kan een hartinfarct worden veroorzaakt?

1. Door het optreden van slagaderverkalking in een longslagader
2. Door het optreden van slagaderverkalking in een kransslagader.
3. Door het optreden van slagaderverkalking in de halsslagader.
4. Door het optreden van slagaderverkalking in de leverslagader.

HARTFALEN

HARTFALEN

⬇️contractiesterkte hart =

⬇️doorbloeding van alle organen=

⬇️aanvoer zuurstof en voedingsstoffen 

             Hart wil compenseren: ⬆️hartfrequentie               máár niet efficiënt: HARTKLOPPINGEN

OORZAKEN HARTFALEN

❤️ Hartinfarct → beschadigde hartspier

🫀 Hartklepafwijkingen → verstoring bloedstroom

⬆️ Langdurig hoge bloeddruk → hart overbelast

👵 Leeftijd → verminderde hartfunctie bij veroudering

SYMPTOMEN HARTFALEN

💧 Vochtretentie: slecht pompend hart → bloed blijft staan →  druk in bloedvaten ⬆️ →  vloeistof "lekt uit"→ oedeem 

😮‍💨 Kortademigheid: bloedophoping in longen →  vocht in longblaasjes →  moeilijke ademhaling 

🛌 Vermoeidheid: minder bloed → minder zuurstof naar spieren → spieren raken sneller uitgeput 

Hartfalen is:

1. Verminderde pompfunctie hart
2. Hartkramp door zuurstofterkort
3. Een ander woord voor een hartaanval
4. Een beroerte

Een hartritmestoornis is een afwijking in het hartritme:

➡️ Te snel (tachycardie) > 100 slagen/min

➡️ Te langzaam (bradycardie) < 50 slagen/min

➡️ Onregelmatig (bijv. boezemfibrilleren)

HARTRITMESTOORNISSEN

• Symptomen: 

hartkloppingen, pijnlijk of drukkend gevoeld op de borst, zweten, misselijkheid, benauwdheid

• Oorzaken: 

schade aan hartspier, aangeboren afwijkingen, medicatie, stress, alcohol, roken, elektrische geleidingsstoornissen

• Diagnose: via ECG

HARTRITMESTOORNISSEN

Van een hartritmestoornis is sprake als

1. De prikkels te snel worden doorgegeven
2. De prikkels onregelmatig worden doorgegeven
3. De prikkels te langzaam worden doorgegeven
4. Alle antwoorden zijn juist

Stoornis in de prikkelgeleiding.

Hartkramp door zuurstofgebrek van de hartspier.

Hart is niet in staat om voldoende bloed rond te pompen.

Hartfalen

Hartritmestoornissen

Angina pectoris

BEHANDELING CARDIO-VASCULAIRE AANDOENINGEN

• niet medicamenteus
• medicamenteus 

NIET- MEDICAMENTEUS

• Hypertensie, stabiele angina pectoris, hartfalen: 

rookstop, lichaamsbeweging, angst/stress vermijden, overgewicht aanpakken, zout, vet en alcohol beperken, rust

• Hartritmestoornissen:  

beperken tabak, koffie, stress

MEDICAMENTEUS

hypertensie: start met 1 GM, combi indien onvoldoende resultaat

angina pectoris, hartfalen: altijd combi ≠ GM'n

welke?: diuretica, β-blokkers, RAAS-remmers, calcium-antagonisten, α-blokkers, centraal werkende antihypertensiva, nitraten, molsidomine, digitalisglycosiden, anti-aritmica, bloeddrukverhogende middelen en combi-preparaten

DIURETICA

• vochtafdrijvend= plaspillen (inname 'smorgens!) ⬇️SV (BD= SVxfxR)
• kaliumverliezende diuretica: 

       thiaziden&lisdiuretica

• kaliumsparende diuretica: spironolactone

Bouw nieren

Nierschors (cortex):  buitenste laag, bevat de glomeruli (filtereenheden)

Niermerg (medulla): binnenste laag met mergpiramiden : verzamelt en concentreert urine

Nierbekken (pelvis renalis): verzamelt urine uit de piramiden, vervoert urine naar de ureter (= urineleider)

Nefron (functionele eenheid): bestaat uit glomerulus + tubulair systeem: filtert bloed, regelt zout/waterbalans ( 1 miljoen/nier!)

Nefron= niereenheid

• 1 miljoen/ nier
• Glomerulus (in nierschors)

Een kluwen van haarvaten

Filtreert bloed → voorurine

Kapsel van Bowman

Omringt de glomerulus

Vangt de voorurine op

Proximale tubulus

Heropname van water, zout, glucose, aminozuren

Lis van Henle (in merg)

Concentratie van urine

Water en zout worden gereguleerd

Distale tubulus

Fijne afstelling van ionenbalans

Onder invloed van hormonen (zoals aldosteron)

Verzamelbuis (collecting duct)

Eindafvoer van urine

Reguleert water onder invloed van ADH

Glomerulus (in nierschors): kluwen van haarvaten, filtreert bloed → voorurine

Kapsel van Bowman: omringt de glomerulus, vangt de voorurine op

Proximale tubulus: heropname van water, zout, glucose, aminozuren

Lis van Henle (in merg): concentratie van urine, water en zout- regulatie

Distale tubulus: fijne afstelling van ionenbalans

Verzamelbuis (collecting duct): 

eindafvoer van urine (invloed van ADH en aldosteron)

Thiaziden: chloortalidone, 

indapamide

⬆️uitscheiding van Na+, H2O, Mg2+ en K+ via de nieren 

📌 Indicaties:  hypertensie (mono,combi), oedemen bij hartfalen of door gebruik cortisone , nierstenen

⚠️ Bijwerkingen: hyponatriëmie, hypomagnesemie (krampen!), hypokaliëmie (!digitalis), fotosensibilisatie, hyperuricemie 

🚫 Contra-indicaties: ernstige nierinsufficiëntie, jicht ,                                                                    ACEremmer, SARTAAN

Thiaziden bij nierstenen

🔍 Wat gebeurt er?

Thiaziden verlagen de calciumuitscheiding in urine : ze stimuleren calciumterugresorptie in distale tubulus van de nier

➡️ Minder calcium in de urine

➡️ Kleinere kans op calciumstenen 

👉 Dus: Thiaziden verhogen calcium in het bloed een beetje, maar verlagen calcium in de urine 

Lisdiuretica: bumetamide, furosemide

meer uitgesproken ⬆️uitscheiding van Na+, H2O, Ca2+ en K+ Korter en krachtiger effect dan thiaziden: niet bij hypertensie: nier wil vochtverlies compenseren waardoor acitvatie RAAS!

📌 Indicaties: oedemen

⚠️Bijwerkingen:  hypokaliëmie (!digitalis), hyponatriëmie, hypomagnesemie (krampen), hypocalciëmie, hyperuricemie, fotosensibilsatie en deshydratatie

🚫 Contra-indicaties: NSAID's ( houden water en NaCl vast!), jicht , ACEremmer, SARTAAN

Lisdiuretica: bumetamide en 

furosemide

Kaliumsparende diuretica: spironolactone

KALIUMSPARENDE DIURETICA: 

Blokkeert aldosteron-receptoren ➡️ ⬆️uitscheiding Na+ en H2O & ⬇️K+verlies ➡️ mild vochtafdrijvend 

📌 Indicaties: hartfalen, hypertensie, hyperaldosteronisme, soms bij acne of hirsutisme (anti-androgene werking)

⚠️ Bijwerkingen: hyperkaliëmie, gynecomastie (borstvorming bij mannen), menstruatiestoornissen,

🚫 Contra-indicaties: 

ernstige nierinsufficiëntie, hyperkaliëmie

DIURETICA WEETJES

• er bestaan combinaties van een kaliumverliezend en een kaliumsparend diureticum:  Frusamil®: furosemide (lisdiureticum)+ amiloride hydrochloride (kaliumsparend)
• om kaliumtekort tegen te gaan bij patiënten die kaliumverliezende diuretica ( thiaziden, lisdiuretica) nemen kunnen kaliumsupplementen gebruikt worden: ULTRA K, KALI-STEROP

Hoe worden diuretica ook wel genoemd?

1. Bloedverdunners
2. Harttabletten
3. Plastabletten
4. Vaatverwijders

Wat is het nadeel van lisdiuretica?

1. Verlies van kalium
2. Verlies van natrium
3. Verlies van glucose
4. Verlies van ureum

Hartglycosiden en diuretica

1. Mogen nooit samen gebruikt worden
2. Hypokalieme versterkt het effect van hartglycosiden
3. Hyperkalieme versterkt het effect van hartglycosiden
4. Kunnen zonder problemen samen worden gebruikt

03:47

Op de lis van Henle (dikke stijgende lis) werken de lisdiuretica in:
👉 remmen natrium-, kalium- en chloorresorptie
👉 krachtig vochtafdrijvend effect
Kan je de namen nog van de belangrijkste lisdiuretica?

04:24

Thiazidediuretica (zoals chloortalidon, indapamide) werken in op de distale tubulus:
👉 remmen natrium- en chloride-opname
👉 matig diuretisch effect
Wat zijn de bijwerkingen?

1. tekort kalium, natrium magnesium
2. fotosensibilisatie
3. hyperuricemie
4. alle andere antwoorden zijn correct

05:19

Spironolactone blokkeert de aldosteron-receptor en werkt dus de werking van aldosteron tegen: de bloeddruk daalt. Welke bijwerking is typisch voor spironolactone?

1. hypokaliëmie
2. hyperkaliëmie
3. geen van beiden
4. beiden kunnen

Bloeddruk: Wat is het? Hoe geregeld?

Cardiovasculaire aandoeningen: hypertensie, hypotensie, angina pectoris, hartinfarct, hartfalen, hartritmestoornissen  
Wat is het?

Hoe te behandelen? niet- medicamenteus
                                        medicamenteus Diuretica: indicaties, bijwerkingen en contra-indicaties 

Heb je de lesdoelen gehaald?

Ja, allemaal.

Niet allemaal, maar wel de meesten.

Meer niet dan wel.

Geen een.

Deze les vond ik:

😒🙁😐🙂😃