p 4 het einde van de oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

De Eerste Wereldoorlog

4. Het einde van de oorlog

Leerdoelen

• Wat gebeurde er in Rusland tussen 1917 en 1922?
• Hoe kwam er een einde aan de Eerste Wereldoorlog?
• Wat stond er in het Verdrag van Versailles?

Laatste oorlogsjaren

1917

• Rusland sluit wapenstilstand Duitsland
• VS verklaren Duitsland de oorlog

§ 4.1 Rusland tussen 1917 en 1922

Rusland aan het begin van de Eerste Wereldoorlog

• Arm land
• Grootste deel bevolking: arme boeren die werken voor rijke grootgrondbezitters
• Fabrieksarbeiders hebben lage lonen en slechte woonomstandigheden
• Soldaten hebben slechte of geen uitrusting en geen voedsel
  

De Russische Revolutie 1917

Eigenlijk twee revoluties

- Februari revolutie 

- Oktober revolutie

Februari revolutie 1917

• Voedselrellen en stakingen (Sint Petersburg)
  
  

• Demonstraties tegen de Tsaar
  
  

• Voorlopige (democratische) regering
  
  

• Tsaar treedt af en wordt gearresteerd

Maar...

• De oorlog gaat door
  
  
• Onrust in Rusland blijft
  
  

• Duitsland(!) helpt Lenin Rusland binnen te smokkelen (april 1917)

Oktober-revolutie

• Chaos in Rusland na Februari revolutie

• Communisten kregen steeds
meer macht, maakten een
 eind aan de februari revolutie.

• Staatsgreep oktober 1917 o.l.v.  Lenin.

• Voorlopige regering afgezet:
 Communisten bezetten
overheidsgebouwen.

• Rusland wordt  een eenpartijstaat.

                                                                               

Situatie na de staatsgreep

• Communisme: iedereen=gelijk -  grond, grondstoffen en fabrieken eigendom van de staat
  

• Lenin aan de macht: hij beloofde einde aan honger, onderdrukking en oorlog
• In december 1917: wapenstilstand met Duitsland
• Ongunstig voor Rusland: veel land afstaan
  

Burgeroorlog 1917-1922

• Tussen communisten (Roden/Bolsjewieken) en hun tegenstanders (Witten/Mensjewieken)
  

• Eind 1921 overwinning communisten
• Rusland wordt Sovjet-Unie
• Moskou heeft totale controle over de Sovjet-Unie.

Vergissing van Troelstra

1918

• In november 1918 vindt Troelstra (SDAP) dat Nederland klaar was voor een 'socialistische revolutie', zoals in Rusland was geweest.
• Op dat moment had Nederland economisch 'last' van de Eerste Wereldoorlog: Belgische vluchtelingen, en Nederlandse soldaten, die wel paraat moesten staan, klaagden over slecht voedsel en strenge regels.
• De eerste verkiezingen sinds Algemeen Kiesrecht waren Troelstra tegengevallen: "Met verkiezingen zouden de socialisten nooit aan de macht komen!"
• Oproep tot revolutie mislukt; er was geen steun voor in Nederland.

Na de 'Vergissing van Troelstra' gaat het publiek massaal de straat om koningin Wilhelmina en haar dochter kroonprinses Juliana steun te betuigen. Soldaten zwaaien met de Nederlandse vlag. Het is wel duidelijk dat het volk niet voor Troelstra, maar voor het koningshuis kiest: Troelstra's revolutiepoging is na een week mislukt.

De vergissing van Troelstra

§ 4.2  
Het einde van de Eerste Wereldoorlog

Wapenstilstand

11-11-1918, 11 uur

• De vrede met de Russen had er niet voor gezorgd dat de Duitsers de oorlog aan het westfront konden winnen.
• Uiteindelijk zorgt de komst van de Amerikanen voor de doorslag: na vier jaar is de oorlog voorbij: De Duitsers hebben verloren. 

Gevolgen wapenstilstand

• Oostenrijk-Hongarije valt uit elkaar:  Hongarije zelfstandig land

• Tsjechoslowakije, Joegoslavië en andere landen worden zelfstandig
• Onrust in Duitsland. Er is honger en armoede. De communisten proberen de macht te grijpen.  Dat mislukt
  
• Duitse soldaten die terugkeren van het front zijn ontevreden en teleurgesteld, waaronder Hitler
  

Vóór...

...na

§ 4.3 Het verdrag van Versailles

Een wapenstilstand is nog geen vrede. Hierover werd 

tussen januari en juni 1919 onderhandeld in Versailles (bij Parijs)

Welke landen?

• Engeland (Lloyd George)
• Frankrijk (Clemenceau)
• Verenigde Staten (Wilson)
• Italië (Orlando)

• Duitsland mocht als verliezer niet meepraten

• Rusland, dat zijn bondgenoten in de steek had gelaten, was ook niet uitgenodigd

Verenigde Staten

• Duitsland straffen, maar niet al te zwaar
• Duitsland is een belangrijke handelspartner
• Wereld veilig maken, voorkomen nieuwe oorlog (14 punten van Wilson)

Groot-Brittannië

• Duitsland straffen, maar niet al te zwaar
• Duitsland is een belangrijke handelspartner
• Kan niet al te vriendelijk zijn: het volk zit vol wraak.
• Als het kan: macht uitbreiden in het Midden-Oosten

Frankrijk

Duitsland zwaar straffen.

Duitsland economisch verzwakken.

Duitsland militair verzwakken.

Grondgebied terugpakken (Elzas-Lotharingen)

Als het kan: macht uitbreiden in het Midden-Oosten

Vrede van Versailles

28 juni 1919

Exact 5 jaar na de aanslag op Franz-Ferdinand 

door Gavrilo Princip is de oorlog voorbij en wordt de vrede getekend.

Verdrag van Versailles (1)

• Duitsland moet veel grondgebied afstaan (ongeveer 10%)

• Duitsland moet al zijn kolonies afstaan

• Duitsland mag geen leger meer hebben groter dan 100.000 man en geen vloot hebben
  

Verdrag van Versailles (2)

• Duitsland moet herstelbetalingen doen aan vnl. Frankrijk en België (100 miljard mark)

• Grens tussen Frankrijk en Duitsland wordt gedemilitariseerd (Rijnland).

Verdrag?! Dictaat!

In Duitsland is grote onvrede en spreekt men

liever van het Schand-dictaat van Versailles

Gevolgen van de wapenstilstand en de vrede

• Oprichting Republiek van Weimar (Eerste democratie in Duitsland)
  

• Veel nieuwe staatjes in Europa (Polen, Joegoslavië).
  

• Verenigde Staten trekken zich terug uit de wereldpolitiek
  

Volkenbond

• President Wilson V.S
  
• Doel: voorkomen van nieuwe oorlog
  
  
• vrijheid voor alle volken: elk volk moet een eigen land hebben, met eigen grenzen(= zelfbeschikkingsrecht)
  
  

• Oprichting Volkenbond (voorloper Verenigde Naties: 'eerst praten, dan vechten').
  
  
• V.S geen lid (weer betrokken bij oorlogen)
  
  
• Rusland en verliezers ook geen lid
  
  
• 1946: Einde Volkenbond
  

Gevolgen

• Opkomst van Hitler: hij speelt in op de Duitse onvrede over het Verdrag van Versailles

• Uiteindelijk ook het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, waarbij Hitler er alles aan zou doen om de gevolgen van het Verdrag van Versailles te niet te doen. 

Maken:

Alle opdrachten van paragraaf 2.4 

Huiswerk voor de volgende les:

paragraaf 4 af.

Filmpjes om thuis te kijken.

www.npo3.nl