Herhalingsweek les 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Startklaar:

• Plattegrond
• Boek + schrift + groene boekje
• Telefoon / laptop weg

Herhalingslessen Systeem Aarde + Brazilië

Vul de percentages van je SO in in je groene boekje bij 'mijn scores' 

Programma

• Wat moet ik leren?
• Hoe ziet de toets eruit? 
• Voorbereiden:
  - uitleg Systeem Aarde toegepast op Brazilië 
  - zelfstandig verwerken
  - gezamenlijk afsluiten  

Wat moet ik leren?

• Groene boekje 'algemeen overzicht'
  
  
• Systeem aarde toegepast
  op Brazilië 
  
  
• Begrippen 

Lijst helemaal achterin je groene boekje

Iedereen toegang tot Quizlet?

Via deze link word je lid van de klas op Quizlet:

https://quizlet.com/join/BJjabMyvM?i=1fo1jg&x=1bqt 

Hoe ziet de toets eruit?

• 10 begrippen
  
• 5 opgaven 
• Elke opgave heeft meerdere vragen 
• Bronnenboekje (geen atlas)
  
  
• Let op je tijdmanagement 

R	T1	T2	I
30%	20%	30%	20%

Algemene tips

• Let op formulering
• Let op puntenaantal.  
  
  
• Dimensies 
• Schalen: inzoomen en uitzoomen 

2p betekent dat je antwoord ook twee delen moet hebben.

geografie.nl

Uitleg deel 1: Systeem aarde en Brazilië

Wat te doen tijdens de uitleg

• Pak je groene boekje erbij
• Let op de pagina nummer in de bovenhoek van de PPT
• Schrijf / highlight / plak post-its in het boekje bij de samenvatting

Exogene krachten

• Verschil tussen endogene en exogene krachten?
•  Verwering

p.27

Fysische verwering

Chemische verwering

Exogene krachten

• Erosie = Uitschurende werking van met puin beladen water, ijs en wind. 
  
  
• Sedimentatie = neerleggen van materiaal door rivieren, zeeën, ijs of wind. 

p.28

(Slijtage)

Door verwering en erosie worden gesteente afgebroken.
Door sedimentatie worden stukjes gesteente weer neergelegd 

Gesteente kringloop

• De gesteentekringloop = materiaal van de aardkorst wordt steeds opnieuw afgebroken en speelt dan een rol bij de vorming van een nieuw gesteente. 
• 3 hoofdtypen gesteente: sediment, metamorf en stollings 

p.29-30

Ontsluiting

Het van oorsprong dieperliggende gesteente dat plaatselijk zichtbaar wordt

Externe systeem aarde

• Warmte van de zon wordt op twee manieren verspreid over het aardopperlvak:
  1. atmosferische circulatie
  2. oceanische circulatie  

p.31 t/m 33

Atmosferische circulatie

• = wereldwijde verplaatsing van lucht  
• 
  

p.31-32

p.31-32

zon schijnt loodrecht op evenaar

Door opwarming van het aardoppervlak stijgt lucht op:  Lagedrukgebied*

*Nu ontstaat er aan het aardoppervlak een tekort aan lucht.
Hierdoor ontstaat wind.

p.31-32

Wind = bewegen van lucht aan het aardoppervlak van hoge druk naar lage druk

Evenaar

MAAR...

Door de draaiing van de aarde...

Wet van Buys Ballot

1) wind waait altijd van hoog naar laag 

2) op het noordelijk halfrond met een afwijking naar rechts (met de wind in de rug), op het zuidelijk halfrond afwijking naar links (met wind in de rug) 

L

H

H

Atmosferische circulatie

• Intertropische convergentiezone (ITCZ) = lagedrukgebied rond de evenaar. 
• Kenmerken:
  - stijgende lucht
  - vochtige lucht
  - lage luchtdruk 
  - beweegt: dit komt door de stand van de aardas 

p.2

Evenaar versus ITCZ

Evenaar beweegt niet, is de 0 graden breedte lijn

ITCZ = lage drukgebied, dit beweegt 

1. door de scheve stand van de aardas verandert de breedtegraad waar de zon loodrecht instraalt. 

2. op de plek waar maximale instraling is, wordt de lucht warm, stijgt hij op en dus lage drukgebied

Evenaar = witte lijn

Evenaar = witte lijn

ITCZ = rode lijn

Oceanische circulatie

• = wereldwijde systeem van zeestromen
• aangedreven door de wind en door verschillen in dichtheid
  (kouder en zouter = zwaarder) 

p.23-33

• Twee vrijwilligers kiezen een begrip
  uit pagina 27 t/m 33 

Klimaten Brazilië 

Verschillende door:

- Verschil in hoogteligging;

- Verschil in breedteligging;

- Verschil in loef- en lijzijde;

- Verschil in wind- en zeestromen.

p.45

Invloed ITCZ

- Januari                   - Juli  

p.46

Landschappen

Tropisch regenwoud

Dicht, ondoordringbaar bos in de warme, vochtige tropen. 

Heet ook selva.

llanos

Grassavanne met soms wat bomen. Zie ook savanne

Caatinga

Droge, steppeachtige savanne in het noordoosten van Brazilië met doornachtige struiken.

Pantanal

Langs de grens met Bolivia en Paraguay ligt een bijzonder moerasgebied: de Pantanal. Het is een gebied met bomen, struiken en grassen, dat in de regentijd grotendeels onder water staat

Mangrove

Bos langs modderige tropische en subtropische kusten, in zoutmoerassen en slibrijke rivierdelta’s. Heet ook vloedbos.

Cerrado

Savanne in Brazilië met een mix van bomen, struiken en grassen.

p.44

Landschappen

Tropisch regenwoud

Dicht, ondoordringbaar bos in de warme, vochtige tropen. 

Heet ook selva.

llanos

Grassavanne met soms wat bomen. Zie ook savanne

Caatinga

Droge, steppeachtige savanne in het noordoosten van Brazilië met doornachtige struiken.

Pantanal

Langs de grens met Bolivia en Paraguay ligt een bijzonder moerasgebied: de Pantanal. Het is een gebied met bomen, struiken en grassen, dat in de regentijd grotendeels onder water staat

Mangrove

Bos langs modderige tropische en subtropische kusten, in zoutmoerassen en slibrijke rivierdelta’s. Heet ook vloedbos.

Cerrado

Savanne in Brazilië met een mix van bomen, struiken en grassen.

p.44

Droog gebied

Caatinga

Landschappen Brazilië

3 soorten Savanne:

1. Llanos (grassavanne)
2. Caatinga (droog, steppe-achtig)
3. Cerrado (Droog seizoen ivm ITCZ, mix bomen, struiken) 

p.44

Natuurlijke hulpbronnen Brazilië

• erts = een natuurlijke hulpbron. Een gesteente/mineraal waaruit nuttige en economisch interessante stoffen gehaald kunnen worden.

p.46-47

Zoals ijzer

Natuurlijke hulpbronnen Brazilië

• erts = een natuurlijke hulpbron. Een gesteente/mineraal waaruit nuttige en economisch interessante stoffen gehaald kunnen worden.

p.46-47

Zoals ijzer

Hoe ontstaat het?

Bauxiet                                        Aardolie                                     IJzererts

                                                                                                

in hooglanden liggen oude gesteenten aan de oppervlakte.
Door chemische verwering viel het gesteente uiteen.
Deeltje aluminium- en ijzermineralen bleven achter na uitspoeling.

In de diepe slenk opstapeling organisch materiaal. Dat is de basis voor olie. 

Sedimentlaagjes uit ooit een ondiepe oceaan. 
Sedimentlagen zijn samengedrukt tot gesteente.

Door opheffing aan het aardoppervlak gekomen. Verwering en erosie verwijderde vervolgens de laagjes van ander nutteloos materiaal dat erboven op lag. 

Zelfstandig aan het werk

Keuze:

• Oefen de begrippen via quizlet 
• lees p. 44 t/m 47 en bekijk de bijbehorende filmpjes
  
• Maak de oefen examenvragen op p.32, 33 en 45.
  
  

Rond 9:10 gaan we klassikaal verder

Quizlet 

Wat hebben we herhaald vandaag:

• Exogene krachten
• Atmosferische circulatie (winden, ITCZ)
• Landschappen
• Natuurlijke hulpbronnen