Kunst kijken: Wat is er te zien?

• Kunst en Cultuur
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Wat 

is er 

te zien?

2

In de vorige les heb je kunnen leren dat een kunstenaar niet zomaar iets maakt. 

Kunstenaars willen iets vertellen met hun werk. Kunstenaars kunnen bepaalde voorwerpen in hun kunstwerk voor laten komen om een boodschap te geven. 

Dat noem je SYMBOLIEK

Noem 5 voorwerpen die je
in dit schilderij ziet.

Welke van deze woorden
vind je bij het schilderij
passen?

1. Zuinigheid
2. Overvloed
3. Opschepperigheid
4. Rijkdom

Kunst beter te begrijpen is wanneer je de achtergrond kent. 

Hiernaast een Instagram Post van Beyoncé toen ze aankondigde dat ze zwanger was.

Haar foto zit vol met symbolen.

Waarom zou Beyoncé gekozen hebben voor bloemen en een
sluier in deze foto?

1. Zij vindt dat zij moet worden beschouwd als een van de bekende figuren uit de kunstgeschiedenis.
2. Zij houdt van bloemen en wil op deze manier de foto opleuken.
3. Zij kiest bewust voor symbolen uit de kunst, omdat ze daarmee haar boodschap kracht wil bijzetten.

Symboliek is dus niet alleen iets wat voorkomt in schilderijen uit de Gouden Eeuw. 

Goed kijken naar kunstwerken kan je veel vertellen over de bedoeling van de kunstenaar.

We hebben het dus over symbolen.

Verborgen boodschappen in de kunst.

Waar staan de afbeeldingen symbool voor? 

Sleep de woorden

vrijheid

liefde

vrede

oordeel

Welke sfeer straalt het schilderij uit?

Het schilderen van bloemen had een betekenis.
Wat zou deze betekenis kunnen zijn?

Bloemen stonden symbool voor (kies er 2)

1. Vergankelijkheid (alles gaat voorbij)
2. Voorzichtigheid
3. Somberheid
4. Bewondering voor de schepping

Wat zie je?

Wat betekent het?

vleermuis

fruit

eenhoorn

vruchtbaarheid

maagedelijkheid

dood en duisternis

Wat zie je?

Wat betekent het?

zwaard

zwaan

lam

gerechtigheid

elegantie

onschuld

00:00

Waar staat de appel symbool voor?

01:51

Waarom is het nuttig om te weten dat dit schilderij uit een tijd kwam waarin het geloof een grote rol speelde?

Stel je voor dat je een modern stilleven zou moeten samenstellen. Welke voorwerpen zou je dan kiezen als symbool voor de volgende woorden?

Bijvoorbeeld: Een smartphone zou symbool kunnen staan voor oppervlakkigheid. 

Kies bij elk woord 

een modern voorwerp.

Welk modern voorwerp zou volgens jou symbool staan voor: vriendschap

Welk modern voorwerp zou volgens jou symbool staan voor: rijkdom

Welk modern voorwerp zou volgens jou symbool staan voor: succes

Welk modern voorwerp zou volgens jou symbool staan voor: armoede

Kunstenaars verwerken dus vaak boodschappen in hun werk. Zeker vroeger.

Door op zoek te gaan naar de betekenis van een werk, zul je het beter begrijpen en wellicht meer waarderen.

Wat 

zien

we niet?

3

In de vorige paragraaf ging het 

over symbolen die te zien zijn in kunstwerken. Dan hebben we het over bloemen, een duif of een schedel.

In kunstwerken vind je ook betekenissen die minder zichtbaar zijn. Om daarachter te komen, moet je iets weten over de kunstenaar en het verhaal achter zijn werk.

Een kunstenaar kan symbolen gebruiken om een boodschap te brengen. Maar soms moet je de geschiedenis of het verhaal van de schilder kennen om zijn werk te begrijpen.

Wat zie je op dit schilderij?
Wat straalt het uit volgens jou?

Het werk van Magritte noemen we surrealistisch.

Het schilderij dat je hebt bekeken komt misschien raar op je over. 

Toch heeft hij dit niet voor niets gedaan. Toen de schilder jong was, overleed zijn moeder. Zij sprong in de rivier en verdronk. Die gebeurtenis heeft, zegt men, veel invloed gehad op het werk van Magritte.

Nu je een klein beetje weet wat het verhaal van de kunstenaar is, verandert dat je mening over het kunstwerk?

1. ja
2. nee

Pablo Picasso was een van de bekendste schilders van de 20e eeuw. 

Hij overleed in 1973 op 

91-jarige leeftijd. 

Hier zie je een aantal van zijn schilderijen. In het midden staat een foto van een vrouw (zij heet Marie Thérèse).

Wat vind je van de schilderijen
van Picasso (waarvan je er
hiernaast een paar ziet?

Marie Therese was een min of meer geheime liefdespartner van Picasso. In het openbaar was hij echter met Dora Maar. Doordat Picasso er twee geliefden op na hield, werd Dora Maar ongelukkig en verdrietig.

Nu je een klein beetje weet wat het verhaal van de kunstenaar is, verandert dat je mening over het kunstwerk?

1. ja
2. nee

Wat zie je op dit schilderij?
Wat straalt het uit volgens jou?

Bart van der Leck

Waar doen de werken van
Bart van der Leck je aan denken?

1. Mondriaan
2. Picasso
3. Rembrandt

Het antwoord op de vraag is inderdaad Mondriaan. Van der Leck en Mondriaan kenden elkaar. Ze waren allebei lid van De Stijl, een club kunstenaars die dezelfde opvattingen hadden over kunst. De Stijl wilde de kunst van toen hervormen. De ideeën waren:

• primaire kleuren met zwart, wit en grijs
• zo eenvoudig mogelijke vormgeving

Waar Mondriaan dan weer niet zo goed tegen kon, was het gebruik door Van der Leck van diagonalen en ruitvormen. In 1918 introduceerde Van der Leck geometrische vormen met niet-rechte hoeken, zoals parallellogrammen, driehoeken en zelfs vijfhoeken in zijn composities. Dat ging in tegen de geloofsbeginselen van De Stijl, waarbij „de enige lijn ‘de volstrekte lijn’ is – die niet een beetje recht is, maar kaarsrecht – zo is de enige hoek ‘de absolute hoek’ en die is 90 graden”.

(NRC, Sandra Smallenburg, 9 februari 2017)

               had er problemen mee dat                in zijn 

werken gebruik ging maken van               lijnen en

andere vormen dan de               hoeken.
De Stijl had immers als uitgangspunt dat de enige juiste lijn in hun kunst de               lijn was.

Mondriaan

Van der Leck

schuine

rechte

rechte

Nu je een klein beetje weet wat het verhaal van de kunstenaar is, verandert dat je mening over het kunstwerk?

1. ja
2. nee