2.9 - Gesteentekringloop

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

§9 - De gesteentekringloop

Leerdoelen par. 2.9

• Je kent de drie groepen gesteenten met de bekendste twee voorbeelden uit iedere groep.
• Je begrijpt hoe stollingsgesteenten, sedimentgesteenten en metamorfe gesteenten ontstaan.
• Je begrijpt hoe de gesteentekringloop werkt als gevolg van de inwerking van endogene en exogene processen.
• Je kunt de ontstaanswijze van gesteenten bepalen aan de hand van de kenmerken van het gesteente.

Soorten gesteente

• Sedimentgesteente
  
•  Metamorf gesteente
• Stollingsgesteente

Ontstaan

Sedimentgesteente:

• Sediment wordt afgezet door de rivier / zee
• Sediment plakt onder druk aan elkaar
• Druk van bovenliggende sedimentpakketen

Uiterlijke kenmerken

Sedimentgesteente:

• Gelaagd
• Vaak met fossielen
• Oorspronkelijke sedimentdeeltjes kunnen zichtbaar zijn

Voorbeeld: 

Fossiel in sedimentgesteente

Ontstaan

Stollingsgesteente:

• Magma/lava stolt (Veel warmte)
• Basalt / Andesiet buiten de vulkaan
• Graniet binnen in de aardkorst

Uiterlijke kenmerken

Stollingsgesteente:

• Geen gelaagdheid
• Geen fossielen
• Mineralen zijn zichtbaar als aparte kristallen

Voorbeeld: 

Ontstaan

Metamorf gesteente:

• Onder hoge druk en/of hoge temperatuur verandert gesteente van samenstelling

Uiterlijke kenmerken

Metamorf gesteente:

• Helemaal gekristalliseerd
• Geen holtes of barsten
• Geen fossielen

Voorbeeld: 

       Schist                      Steenkool                 Marmer  

Metamorfose betekent gedaanteverandering.

Metamorf gesteente ontstaat wanneer sedimentgesteente 

of stollingsgesteente onder hoge druk en/of temperatuur 

worden omgevormd tot een ander gesteente.       

     

Voorbeeld marmer

Let op, de druk wordt
steeds groter!

Schelpen > Kalksteen > Marmer

Voorbeeld leisteen

Let op, de druk wordt
steeds groter!

Klei > Schalie > Leisteen

Sedimentgesteente    Metamorf gesteente    Stollingsgesteente

               

                         

Sedimentgesteente    Metamorf gesteente    Stollingsgesteente

               

                         

Sedimentgesteente    Metamorf gesteente    Stollingsgesteente

               

                         

Sedimentgesteente               Metamorf gesteente            Stollingsgesteente

               

                         Wat zijn de uiterlijke kenmerken 

                         van deze drie gesteentegroepen?

  Zandsteen                     Marmer                      Graniet

     Sediment-               Metamorf                  Stollings-

     gesteente.                gesteente                 gesteente

Sedimentgesteente    Metamorf gesteente    Stollingsgesteente

De uiterlijke kenmerken weerspiegelen de ontstaanswijze:

- sedimentatie > wegzakken > samenpersen

- magma/lava > stolt

               

                         

Klei

Schalie

Schist

Leisteen

Graniet is een voorbeeld van ......

1. een sedimentgesteente
2. een stollingsgesteente
3. metamorfgesteente

Leisteen (samengeperste klei) en zandsteen (samengeperst zand) zijn voorbeelden van een

1. sedimentgesteente
2. stollingsgesteente
3. metamorf gesteente

Wat voor soort gesteente is Conglomeraat?

1. Metamorf gesteente
2. Stollingsgesteente
3. Sedimentgesteente

Welk gesteente is dit?

1. sedimentgesteente
2. stollingsgesteente

in welk type gesteente kan je fossielen vinden?

1. sedimentair
2. metamorf
3. stollings