paragraaf 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

§ 3 Het volk krijgt de macht

Samenvattingsvragen 

1: Welke gevolgen van de industrialisatie waren rond 1900 in Nederland zichtbaar

2: Op welke manieren streden vrouwen voor hun rechten?

3: Wat veranderde er met de grondwetswijziging van 1917?

Gevolgen van de industrialistatie

• Bevolkingsgroei in de stad (3 miljoen 1850 - 7 miljoen 1920)

• Meer welvaart voor de rijken

• Verslechtering van de leef- en werkomstandigheden van de onderste bevolkingslagen (=sociale kwestie)

Filmpje werkomstandigheden 

slechte werkomstandigheden

• onveilig en ongezond, saai werk
• lange werkdagen (14u/dag)
• lage lonen => amper gezin onderhouden
• Geen rechten !
  

Erbarmelijke woonomstandigheden

• slechte kleine huisjes (krotten)
• grauwe arbeiderswijken
• veel gezinsleden
• slecht eentonig voedsel (vlees was zeldzaam)
  
• hoge kindersterfte
• weinig hygiëne -> één toiletblok voor heel de wijk.
  

Wat is de Sociale Kwestie? (1)

Industrialisatie leidt tot urbanisatie. 

Er ontstaat een grote klasse van fabrieksarbeiders. 

Woon- en werkomstandigheden zijn erg slecht. 

Sociale kwestie = vraagstuk rondom deze omstandigheden. Moet overheid wel/niet ingrijpen? 

Wat is de Sociale Kwestie? (2)

Er volgen maatschappelijke discussies over de sociale kwestie. 

• Lange tijd heerst overtuiging dat het probleem zichzelf wel zal oplossen
• Liberalen (in veel landen de macht in handen, vanaf mid 19e eeuw): overheid moet niet ingrijpen
• Socialisten willen wel dat overheid de positie van arbeiders verbetert.

Van liefdadigheid naar sociale wetten

• Armenwet (1854)
  
• 'Kinderwetje van Van Houten' (1874)
  
• Leerplichtwet (1900), 
• Woningwet (1901),
• Ongevallenwet (1901)

Wat is de sociale kwestie?

1. Het probleem dat arbeiders niet mochten stemmen.
2. Het probleem van de slechte leef- en werkomstandigheden van de arbeiders.
3. Het probleem dat er kinderen moesten werken.
4. Het probleem dat mensen niet sociaal deden tegen elkaar.

Kinderwetje van Van Houten

Sociale wetgeving

Het kinderwetje van Van Houten

• De liberalen kregen schrik voor opstanden van arbeiders (socialistische revolutie).
  
• Samuel van Houten (een liberaal) ziet dat sociale wetgeving nodig is om dit te vermijden.
  
• In 1874 wordt het Kinderwetje van Van Houten goedgekeurd. 
• Alleen in fabrieken kwam er een verbod op kinderarbeid onder de 12 jaar.

Feminisme

Vrouwen die opkomen voor 

de (gelijke) rechten van de vrouw

Samenvattingsvragen

1.  Wat waren de doelstellingen van de eerste feministische golf?

2. Op welke manier streden vrouwen voor hun rechten?

3. Wie was Aletta Jacobs?

Eerste feministische golf

• In Nederland: 1870-1920
  

• Doel 1: Kiesrecht voor vrouwen
• Doel II: Toelating tot universiteiten

Vereeniging voor 

Vrouwenkiesrecht (VvVK)

Wilhelmina Drucker
Aletta Jacobs

Hoe keken de zuilen naar vrouwenkiesrecht?

Socialisten

Confessionelen

Liberalen

 MENINGEN OVER VROUWENKIESRECHT

• SOCIALISTEN: Loon (mannelijke) arbeiders omhoog -  Steunden vrouwenkiesrecht maar algemeen kiesrecht voor mannen is belangrijker!
  

• CONFESSIONELEN: Politiek is alleen voor mannen - Vrouw thuis bij het gezin!

• LIBERALEN: Verdeeld - Grootste deel vóór vrouwenkiesrecht

Tweede feministische golf

In Nederland 1960 - 1985

Doel: Abortus en de pil

Doel: Economische zelfstandigheid (minimumloon)

www.facebook.com

3.3 De veranderingen in de grondwet van 1917

Samenvattingsvragen

1. Hoe werd de schoolstrijd opgelost?

2. Wat betekent pacificatie? 

3. Wat veranderde er met de grondwetswijziging van 1917?

Algemeen kiesrecht

''Zoveel mensen zoveel wensen''

Verandering grondwet is nodig! 

Zuilen moeten samenwerken om doelen te bereiken

Grondwetswijziging 1917

•  Algemeen mannenkiesrecht (1917) en
•  Passief kiesrecht vrouwen

Schoolstrijd opgelost door:

•  Financiële gelijkstelling onderwijs
•  Evenredige vertegenwoordiging
  
  
  
  

  1815
  
  1848
  
  18
  
  venredige vertegenwoordiging

Schoolstrijd

Pacificatie

1917

• Pacificatie betekent letterlijk: vredestichting
  
• Er werd tussen de partijen politieke vrede gesloten door een oplossing te vinden voor een aantal politieke problemen

'Sinterklaasfeest van 1917'

Aletta Jacobs

Zij krijgt hier 'niks', omdat vrouwen slechts passief en geen actief kiesrecht kregen.

Pieter Jelles Troelstra

Hij was blij, omdat er algemeen kiesrecht voor mannen kwam.

Abraham Kuyper

Hij was blij, omdat er ook geld kwam voor bijzonder onderwijs.

Verhoudingen vóór en na de Pacificatie van 1917

Waarover ging de Schoolstrijd?

1. ruzie tussen openbare scholen en bijzondere scholen
2. openbare scholen willen geld van de overheid
3. bijzondere scholen willen dezelfde schoolboeken als openbare scholen
4. katholieke en protestantse scholen willen, net zoals openbare scholen, geld van de overheid

Tussen welke groepen ging de schoolstrijd? 

1. Overheid en liberalen
2. Overheid en socialisten
3. Overheid en confessionelen
4. Overheid en Thorbecke

Drie grote veranderingen door de Pacificatie van 1917:

1. 1. kiesrecht mannen en vrouwen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw kiesstelsel
2. 1. kiesrecht mannen, 2. nieuwe koning, en 3. nieuw kiesstelsel
3. 1. kiesrecht mannen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw kiesstelsel
4. 1. kiesrecht mannen en vrouwen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw parlement

Wanneer werd de Schoolstrijd opgelost?

1. 1917
2. 1925
3. 1914
4. 1919

Welke actiepunten horen bij de Eerste Feministische Golf? Vrouwen uit de Eerste Feministische Golf eisten

1. gelijke politieke rechten + herverdeling van huishoudelijke taken.
2. recht op abortus + toegang tot hoger onderwijs
3. herverdeling van huishoudelijke taken + kinderopvang.
4. toegang tot hoger onderwijs + gelijke politieke rechten.

Waar streefden de feministen naar?

1. De feministen wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De feministen wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De feministen wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De feministen wilden gelijke rechten tussen mannen en vrouwen.

Wanneer was de 1e feministisce golf?

1. circa 1810 tot 1840
2. circa 1950 tot 1960
3. circa 1960-1970
4. circa 1880 tot 1920

Wat is de sociale kwestie?

1. De armoede onder boeren in de 19e eeuw.
2. De wet kinderarbeid te verbieden.
3. De slechte levensomstandigheden van de arbeiders en het besef dat hier een oplossing voor moest komen
4. Wetten waarmee het leven van rijke mensen in de 19e eeuw beter zou moeten worden.

Wie wilden de rol van de overheid in de sociale kwestie veranderen?

1. Liberalen
2. Socialisten
3. Feministen
4. Nationalisten