les 6: nationaal waterbeleid (4.4 en 4.5)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Nederlands waterbeleid

- dwarsdoorsnede dijken vroeger en nu

- hoe NL het waterbeleid regelt.

- ruimte voor de rivieren: de maatregelen

Vroeger, toen er nog geen dijken waren.

zand

als een rivier overstroomde legde hij direct naast zich zand neer.

Dit werd een heuveltje langs de rivier. Net wat hoger dan de omgeving.

rivierklei

een stukje verderop stond bij een overstroming het water helemaal stil.

Daar werd klei neergelegd. (=sedimentatie)

sedimentatie door rivieren

De natuur hoogde dus het land op.

Maar door de aanleg van kijken stopte dit proces.

sedimentatie door rivieren

Dijken voorkomen overstroming.

Er word geen klei meer neergelegd in achter de dijken.

Bodem daalt wel.

Vooral veengrond

-> inklinking

Rivierbed wel sedimentatie: steeds minder water in rivier.

nieuw waterbeleid vanaf 1995

watertoets

wil je iets (ver)bouwen?

Dan moet je checken of je de waterhuishouding niet verslechterd.

je kan pas een vergunning krijgen als de watertoets niet negatief is.

integraal waterbeleid

Pakket aan maatregelen die rekening houden met:

- waterkwaliteit (schoon)

- overstromingen 

- verdroging

- recreatie

- natuur (dieren en planten)

Nederland was kampioen afvoeren

vroeger (tot 1995) vooral water zo snel mogelijk afvoeren naar zee.

Tegenwoordig drietrapsstrategie

- eerst proberen vasthouden

- dan proberen bergen

- beide niet mogelijk? Dan pas afvoeren.

Ruimte voor de rivieren

geef net als vroeger de rivier weer de ruimte.

Ruimte voor de rivieren

centraal staat

rivierbed-

verruiming

Ruimte voor de rivieren

verschillende maatregelen om het rivierbed te verruimen

Ruimte voor de rivieren

kribverlaging

of

langsdammen

langsdam zelfde functie als kribben maar water stroomt makkelijker door.

Ruimte voor de rivieren

uiterwaardvergraving

lagere uiterwaarde waardoor er in de winter meer water afgevoerd kan worden.

Ruimte voor de rivieren

obstakelverwijderingen

Alle buitendijkse bouwsels die de doorstroom van de rivier verwijderen.

- bruggen

- fabrieken

- huizen

Ruimte voor de rivieren

nevengeul

Voor extra waterafvoer bij hoger water.

Ligt in de uiterwaarden.

Ruimte voor de rivieren

hoogwatergeul

Alleen in gevallen van hoog water. Rest van de jaren dicht.

Bij heel hoog water is het een extra rivierarm -> meer afvoer. 

Heeft eigen dijken.

Ruimte voor de rivieren

Noodoverloopgebied

Alleen in gevallen van echt gevaarlijk hoog water. 

Beter zelf een gebied kiezen om te laten 'overlopen' dan dat de dijk op een plek breekt met veel inwoners/waarde.

Er zijn er maar weinig van -> niet populair bij bewoners.

Ruimte voor de rivieren

welke 2 bodemsoorten zie je naast naast een onbedijkte rivier?

welke bodemsoort ligt het dichts bij de onbedijkte rivier?

1. zand
2. klei

welke 3 stappen horen er bij de drietrapsstrategie? In de juiste volgorde.

hoe heet het project waarbij vooral rivierbedverruimende maatregelen zijn genomen?

als je een bos aanlegt in plaats van een weiland. Welke stap in de drietrapsstrategie verbeter je dan?

1. vasthouden
2. bergen
3. afvoeren
4. geen van deze 3

met welk middel probeert de overheid er voor te zorgen dat de waterhuishouding op orde blijft?

Welke maatregel hoort bij 'bergen' in de drietrapsstrategie?

1. nevengeul
2. dijkverlegging
3. uiterwaardenvergraving
4. noodoverloopgebied

Bij welke maatregel wordt de grafiek van een piekafvoer afgevlakt en uitgesmeerd?

1. rivierbedverlaging
2. kribverlaging
3. obstakelverwijdering
4. noodoverloopgebied

Welk effect heeft kribverlaging?

1. meer vasthouden van water
2. verbeterde waterberging
3. verbeterde afvoer
4. geen van deze 3

Welke maatregel(en) vinden plaats tussen de winterdijken?

1. nevengeul
2. hoogwatergeul
3. noodoverloopgebied
4. geen van deze 3

focus deze les

- je weet hoe de dwarsdoorsnede van een onbedijkte rivier anders is dan van een bedijkte rivier.

- je weet hoe de watertoets bijdraagt aan een integraal waterbeleid

- je weet de 3 stappen van de drietrapsstrategie

- je weet welke rivierbedverruimende maatregelen er horen bij het project 'ruimte voor de rivieren'.