TH2 - periode 2 - Systeem Aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Opbouw en afbraak

Wat is het verschil tussen lava en magma?

Het verschil

Magma

Onder de grond heeft het vloeibare gesteente magma.

Lava

Is het magma boven de grond dan noem je het lava.

Vulkanisch gesteente

Als lava afgekoeld is, dan noem je het vulkanisch gesteente.

De aardkorst

• Is niet één geheel
• Bestaat uit allemaal verschillende stukken: Aardplaten

• Deze kunnen allemaal bewegen in een bepaalde richting
• Dat bewegen noemen we: Plaattektoniek

Supercontinent Pangea

• Ooit was er één groot continent: Pangea
• Door de krachten van binnen de aarde brak dit grote continent in verschillende stukken: de aardplaten
• Deze aardplaten dreven uit elkaar en zijn vervolgens nieuwe richtingen op gegaan. 
• Dit proces duurt natuurlijk miljoenen jaren met enkele centimeters per jaar. 

Aardplaten bewegen op drie manieren

1) van elkaar af (divergent)  <--    |   --> 
2) naar elkaar toe (convergent)     -->  |  <--
3) schurend langs elkaar (transform)   

Platen bewegen door ...

Convectiestromen binnen de aarde. 

--> Dat zijn ronddraaiende stromingen die de druk bij de aardkorst vergroten. 
--> Dat gaat zolang door tot er scheuren ontstaan in de korst en de platen bewegen. 

Vulkanisme

De actieve werking van vulkanen is een eeuwenoude kracht.

Vulkanisme komt vooral voor door plaattektoniek

Manier 1: 
Platen botsen op elkaar -->
De zwaarste plaat duikt onder de andere (subductie) --> 
De duikende plaat smelt en er komt meer magma in de bodem --> 
Die magma wilt naar boven door hoge druk -->
Ontstaan vulkaan

Manier 2: 
Twee platen drijven uit elkaar 
(divergentie <-- | --> ) 
--> Magma stroomt opwaards
--> Magma koelt af in de zee
--> Vormt een berg van magma
--> Magma is wel actief 
--> Vulkaan

Aardbevingen

Vulkanen

Aardbevingen

Vulkanenen

Plaatgrenzen

1. Naar elkaar toe
2. Langs elkaar
3. Uit elkaar
   

Gevolg:

1. gebergte 
2. gebergte, vulkaan, trog, aardbeving
3. aardbeving
4. mid-oceanische rug

Aardbevingen

Epicentrum en hypocentrum

Op de plek waar twee aardplaten elkaar raken, ontstaat de beving. We noemen dit het hypocentrum. Een ander woord is aardbevingshaard. 

De plek aan het aardoppervlak waar we de aardbeving het sterkste voelen, heet het epicentrum. Op een kaart zie je vaak het epicentrum.

Schaal van Richter

Op de Schaal van Richter meten we de kracht van een aardbeving.

Elk volgend getal geeft aan dat de beving 10x zo zwaar is.

Een seismoloog is iemand die aardbevingen onderzoek.

Naast de Schaal van Richter, is er de Mercalli schaal. Deze geeft aan hoeveel schade er is door een aardbeving. Kun je bedenken in welk geval een aardbeving met 8,1 op de Schaal van Richter, toch laag kan scoren op de Mercalli schaal?

Een van de gevolgen van plaattektoniek: Tsunami

Ontstaan tsunami

Snelheid en tijdspan tsunami

Bij divergente plaatbewegingen komen..

1. Vaak aardbevingen en met weinig kracht
2. Vaak aardbevingen met veel kracht
3. Niet vaak aardbevingen met weinig kracht
4. Niet vaak aardbevingen met veel kracht

Aardbevingen veroorzaken vulkaanuitbarstingen

1. goed
2. fout

Wat is het gevolg van deze beweging?

1. Alleen vulkanen
2. Gebergte en aarbevingen
3. Alleen aardbevingen
4. Vulkanen en aardbevingen en gebergte

Wat is het gevolg van deze beweging?

1. Alleen vulkanen
2. Gebergte en aarbevingen
3. Alleen aardbevingen
4. Vulkanen en aardbevingen

Wetenschappers die aardbevingen bestuderen, heten ....

1. seismografen
2. seismologen

In Groningen komen aardbevingen voor doordat er gas uit de bodem wordt gehaald.

1. juist
2. onjuist