Kader/ gt examentekst

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 4

Nederlands lj4

Begrijpend lezen

(Zakelijke) teksten met vragen:

• SE4-toets
• Centraal eindexamen

"Opgeruimd staat netjes"

(eindexamen gt 2019-2)

Lees alinea 1 van de tekst: op welke twee manieren wordt de tekst ingeleid?

(1) Een opgeruimd huis is een opgeruimd hoofd, zo luidt het cliché. De meeste opruimgoeroes en organisatiefanaten (ja ja, die bestaan) zweren bij de heilzame werking van een flinke poetsbeurt. Als je geen grip op je leven kunt krijgen, dan toch in elk geval wel op je huishouden. Jammer dat opruimen stomvervelend is. Vooral omdat het nooit, echt nooit, klaar is. Elke week dwarrelt er nieuw stof, zijn de handdoeken weer vies en ligt er opnieuw een stapel oude kranten klaar voor de papierbak. En als je dan toch een keer voortvarend en vol goede moed een opruimsessie begint, is dat gevoel meestal halverwege al weggeëbd. Gevolg: de spullen die je uit de kast had getrokken om ‘echt eens goed uit te zoeken’ liggen de daaropvolgende weken in de kamer, waardoor het huis rommeliger is dan voor de opruiming. Dat neemt niet weg dat het wel lekker is als het huis een keer aan kant is. Maakt opruimen echt gelukkig?

Antwoordmogelijkheden:

- uitkomsten onderzoek 

- voorbeeld bij onderwerp 

- belangrijke vraag stellen 

- korte samenvatting

(beantwoorden op de volgende slide)

Wel

Niet

de uitkomsten van een recent onderzoek weer te geven

een voorbeeld te geven bij het onderwerp van de tekst 

een voor de tekst belangrijke vraag te stellen 

vooraf een korte samenvatting van de tekst te geven 

(1) Een opgeruimd huis is een opgeruimd hoofd, zo luidt het cliché. De meeste opruimgoeroes en organisatiefanaten (ja ja, die bestaan) zweren bij de heilzame werking van een flinke poetsbeurt. Als je geen grip op je leven kunt krijgen, dan toch in elk geval wel op je huishouden.......

In de eerste alinea staat tussen haakjes: “ja ja, die bestaan”.

Wie geeft deze toelichting?

1. Anne Vegterloo, de schrijfster van de tekst
2. één van de organisatiefanaten
3. huishoudcoach Els Jacobs
4. opruimgoeroe Marie Kondo

Lees alinea 2 van de tekst:

Welke drie gevolgen heeft opruimen volgens haar aanhangers?

(beantwoorden op de volgende slide)

(2) In zelfhulpboeken wordt het verband tussen psychische gezondheid en opruimen makkelijk gelegd. Aanhangers van de populaire Japanse opruimgoeroe Marie Kondo beweren dat je met haar opruimmethode niet alleen van je spullen afkomt, maar ook meteen je verleden verwerkt en je leven voor altijd verandert. Er zijn wel een paar eisen. Zo mag je van Kondo bijvoorbeeld niet je sokken in elkaar draaien tot een bolletje (want dan worden ze moe) en je moet je spullen hardop bedanken voor het werk dat ze voor je doen. Dat zal niet iedereen geestelijk gezond vinden.

(2) In zelfhulpboeken wordt het verband tussen psychische gezondheid en opruimen makkelijk gelegd. Aanhangers van de populaire Japanse opruimgoeroe Marie Kondo beweren dat je met haar opruimmethode niet alleen van je spullen afkomt, maar ook meteen je verleden verwerkt en je leven voor altijd verandert. Er zijn wel een paar eisen. Zo mag je van Kondo bijvoorbeeld niet je sokken in elkaar draaien tot een bolletje (want dan worden ze moe) en je moet je spullen hardop bedanken voor het werk dat ze voor je doen. Dat zal niet iedereen geestelijk gezond vinden.
----- Welke drie gevolgen heeft opruimen volgens haar aanhangers?----

Lees alinea 2 en 3. Wat is het tekstverband tussen alinea 2 en alinea 3?

(Opsomming - tegenstelling - bevestiging - conclusie)

(2) In zelfhulpboeken wordt het verband tussen psychische gezondheid en opruimen makkelijk gelegd. Aanhangers van de populaire Japanse opruimgoeroe Marie Kondo beweren dat je met haar opruimmethode niet alleen van je spullen afkomt, maar ook meteen je verleden verwerkt en je leven voor altijd verandert. Er zijn wel een paar eisen. Zo mag je van Kondo bijvoorbeeld niet je sokken in elkaar draaien tot een bolletje (want dan worden ze moe) en je moet je spullen hardop bedanken voor het werk dat ze voor je doen. Dat zal niet iedereen geestelijk gezond vinden.

(3) Toch is het opruimen-is-goedvoor-je-verhaal niet helemaal uit de lucht gegrepen. Uit een studie aan Indiana University (VS) bleek dat mensen met schone, opgeruimde huizen gezonder waren dan mensen met rommelige huizen. De deelnemers (zo'n duizend mensen tussen de 49 en 65 jaar) met de schoonste en netste huizen waren niet alleen gezonder, maar ook het actiefst. Niet omdat ze in het dagelijks leven nou zo veel aan sport deden, maar omdat al dat schoonmaken en opruimen alleen al voor voldoende beweging zorgde.

Wat is het tekstverband tussen alinea 2 en alinea 3?

1. Alinea 2 en alinea 3 vormen samen een opsomming
2. Alinea 2 en alinea 3 vormen samen een tegenstelling
3. Alinea 3 bevestigt vooral de inhoud van alinea 2
4. Alinea 3 geeft vooral een conclusie bij alinea 2

Lees alinea 4. 

In alinea 4 noemt huishoudcoach Els Jacobs twee hoofdredenen voor de kracht van opruimen. 

De eerste hoofdreden is: fysiek bezig zijn.

Wat is de tweede hoofdreden?

(4) Van beweging weten we wel dat het goed voor je is. Zit de kracht van opruimen ’m daar dan in? Volgens huishoudcoach Els Jacobs speelt het bewegingsaspect zeker mee. Sinds 2006 helpt ze als professional organizer klanten hun huis (en hun leven) op orde te krijgen. Vrijwel elke keer ziet ze dat mensen ervan opknappen als de troep weggewerkt is. “Wetenschappelijk getoetst is dat niet, wel is het gebaseerd op tien jaar ervaring in het vak”, zegt Jacobs. “Juist het duffe afstoffen van een keukenkastje kan je helpen als je in de put zit. Je bent fysiek bezig, je kunt even je gedachten verzetten en je ligt in elk geval niet sip op de bank.” Wat volgens Jacobs ook belangrijk is: in een opgeruimde omgeving heb je meer zicht op wat je nog moet doen en krijg je ook meer gedaan. “Sommige mensen komen om in de spullen. Als ze dan iets nodig hebben, zijn ze eerst uren aan het zoeken. Dat schiet niet op. Ook vergeten ze rekeningen te betalen of facturen te versturen, omdat de post overal verspreid ligt. Dat zorgt voor stress.”

In alinea 4 noemt huishoudcoach Els Jacobs twee hoofdredenen voor de kracht van opruimen.
De eerste hoofdreden is: fysiek bezig zijn.
Wat is de tweede hoofdreden?

Wat is de belangrijkste functie van alinea 8?

(advies - nuancering* - conclusie- nieuwe hoofdvraag uitgewerkt)

(8) Toch niet overtuigd van het nut van opruimen? Dat hoeft niet erg te zijn. Jacobs: “Zolang je geen last hebt van de rommel, hoef je jezelf echt niet te dwingen alles tot in de puntjes te organiseren. Opruimen kan een middel zijn om andere taken gedaan te krijgen. Je kunt misschien pas echt beginnen aan een belangrijke opdracht als je eerst orde hebt geschapen in de papieren op je bureau.” Aan de andere kant zorgt dat rommelige bureau wel voor originele ideeën. En dat is niet alleen gebaseerd op het gegeven dat creatieve genieën als Steve Jobs en Albert Einstein extreme rommelkonten waren. Onderzoek leert: troep maakt creatief. Bij een reeks experimenten van de University of Minnesota in de VS moesten deelnemers opdrachten aan rommelige of lege bureaus uitvoeren. De conclusie was helder: de proefpersonen die aan rommelige bureaus hadden gezeten, kwamen met veel meer verrassende oplossingen voor de opdrachten dan zij die aan een leeg bureau hadden gezeten. De chaos maakt je een beetje tegendraads, denken de onderzoekers. Dat maakt het makkelijker om met creatieve ideeën te komen, in plaats van toch weer te kiezen voor een traditionele en saaie oplossing, zo is het idee.

* nuancering: een mening iets minder scherp maken

Wat is de belangrijkste functie van alinea 8?

1. Alinea 8 geeft met name advies bij de rest van de tekst
2. Alinea 8 geeft met name een nuancering bij de rest van de tekst
3. In alinea 8 wordt met name een conclusie getrokken
4. In alinea 8 wordt met name een nieuwe hoofdvraag uitgewerkt

Welke zin geeft het beste de hoofdgedachte van de tekst weer?

1. Mensen met opgeruimde en schone huizen zijn gezonder dan mensen met rommelige huizen
2. Mensen met rommelige huizen zijn veel creatiever, dus opruimen is niet noodzakelijk
3. Opruimen kan helpen je beter te voelen, maar niet iedereen heeft last van rommel
4. Opruimen zorgt voor een betere lichamelijke en psychische gesteldheid

Wat is het doel van deze tekst?

1. de lezer aansporen om vanaf nu meer te gaan opruimen
2. de lezer amuseren met leuke anekdotes over opruimen
3. de lezer informeren over opruimen en de invloed ervan op je welbevinden
4. de lezer waarschuwen voor gezondheidsrisico’s van rommelige huizen