les 3 Tekstindeling en samenhang PW

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lezen en luisteren

Nederlands

Bouwsteen 3

inleiding, kern, slot

Samenhang

Terugblik 

les 1: tekstsoorten en tekstdoelen

les 2: onderwerp en hoofdgedachte

Leesstrategieën

Tip: planning en een samenvatting van de theorie

-> staat in Teams, kanaal Nederlans, bestanden

Doel

* Je kunt kenmerken en functies beschrijven van de tekstdelen inleiding, kern, slot.

* Je kunt verbanden en signaalwoorden benoemen.

* Je kunt de verbanden in verschillende teksten aanwijzen en de functie ervan benoemen.

Tekstindeling

Een tekst in bijna altijd ingedeeld in een inleiding, middenstuk en slot. 

Inleiding: De inleiding is het begin van een tekst. De schrijver kondigt het onderwerp van de tekst aan en probeert de lezer nieuwsgierig te maken naar het vervolg van de tekst. 

vaak 1 alinea

Middenstuk

In het middenstuk wordt het onderwerp uitgewerkt in deelonderwerpen. Deze alinea's worden gemaakt op basis van deelonderwerpen: bij elk nieuw deelonderwerp een nieuwe alinea.

Eventueel staan er in het middenstuk tussenkopjes. Tussenkopjes geven een aanwijzing voor de inhoud van een alinea.

Slot

In het slot sluit de schrijver de tekst af.

 In veel gevallen komt de schrijver in het slot terug op de inleiding. Bijvoorbeeld door in het slot antwoord te geven op een vraag die in de inleiding gesteld werd. 

Het slot is vaak een samenvatting (informatieve tekst) of een conclusie (betoog).

1 of meerdere alinea's.

Vragen bij de tekst.

1. Wat is het onderwerp van de tekst? En de hoofdgedachte?

2. Wat is de bron van deze tekst?

3. Wat valt je op aan de plaatjes?

4. Uit welke alinea's bestaat de inleiding?

5. Uit welke alinea's bestaat het slot? Hoe weet je dat?

6. Wat is het voor soort tekst?

nederlandsindeonderbouw.weebly.com

Wat is de juiste volgorde van een tekstindeling?

1. Inleiding, middenstuk met tussenkopjes, slot
2. Inleiding, slot, middenstuk
3. Inleiding, middenstuk met eventueel tussenkopjes, slot
4. Titel, inleiding, middenstuk met eventueel tussenkopjes, slot

Aan het einde van een tekst staat: dus we gaan nooit meer met de auto op vakantie.

Welke manier van afsluiten heeft de schrijver hier gebruikt?

1. Samenvatting
2. Conclusie
3. Slotsom
4. Oplossing

Welk onderdeel mist vaak bij een nieuwsbericht uit de krant?

1. Inleiding
2. kern
3. slot
4. goede lay-out

Hieronder staan functies die een inleiding kan hebben. Welke functies heeft de inleiding altijd? (Meerdere antwoorden zijn goed.)

1. samenvatting geven
2. aanleiding noemen
3. aandacht trekken
4. vooruit blikken

Samenhang

Zinnen en alinea's in een tekst hebben iets met elkaar te maken: ze hangen samen. 

Een schrijver gebruikt woorden en zinnen om deze samenhang duidelijk te maken door gebruik van signaalwoorden. 

Als je deze tijdens het lezen herkent, begrijp je de tekst beter.

Tekstverbanden en signaalwoorden

De bouwstenen van een tekst worden door tekstverbanden aan elkaar verbonden. De schrijver gebruikt hiervoor signaalwoorden.  

Een signaalwoord is een verbindingswoord.

Signaalwoorden maken duidelijk wat tekstdelen met elkaar te maken hebben.  Ze geven het verband aan tussen zinsdelen en alinea's. 

Tekstverbanden 

opsomming

tegenstelling

toelichting 

doel-middel

oorzaak-gevolg

signaalwoorden

ten eerste, vervolgens, ook, bovendien, daarnaast

maar, echter, toch, desondanks, daar staat tegenover

bijvoorbeeld, zoals, zo, neem nou

daarvoor, zodat, om.....te

daardoor, waardoor, als gevolg van

Bijvoorbeeld: volgorde van tijd

Mijn zoon had dit weekend eerst een voetbalwedstrijd. Daarna had hij een verjaardagsfeestje en vervolgens mocht hij bij een vriend logeren. 

 

Signaalwoorden: 

eerst, daarna, vervolgens, vroeger, nu, toen

Voorbeeld: tegenstelling

Vanmorgen moest ik vroeg opstaan, maar morgen kan ik uitslapen.  

  

 Signaalwoorden:  

tegenover, maar, hoewel, echter, toch, aan de ene kant...aan de andere kant. 

Voorbeeld: oorzaak-gevolg

Morgen gaan we schaatsen, want het heeft gevroren. 

 

Signaalwoorden: 

doordat, omdat, want, waardoor, daarom

Met welk tekstverband hebben we hier te maken?

Ik ben van mening dat we geen vlees meer moeten eten, maar mijn beste vriend denkt daar anders over.

1. Tegenstelling
2. Opsomming
3. Voorbeeld
4. Reden

Met welk tekstverband hebben we hier te maken?

Als jij mijn tas inpakt, koop ik onderweg iets lekkers voor je.

1. Volgorde van tijd
2. Opsomming
3. Voorwaarde
4. Voorbeeld

Met welk tekstverband hebben we hier te maken?

Mijn oom kwam in een lange file terecht. Daardoor kwam hij te laat op mijn bruiloft.

1. Oorzaak-gevolg
2. Tegenstelling
3. Opsomming
4. Voorbeeld

Met welk tekstverband hebben we hier te maken?

We begonnen met tien mensen, toen melden zich er nog eens tien. Nu is ons lokaal te klein.

1. Voorbeeld
2. Tegenstelling
3. Voorwaarde
4. Volgorde van tijd

"Onregelmatige werktijden, de hitte en de hectiek van de keuken, het contact met gasten, dat kun je op school niet nabootsen."
Welk verband kom je hierboven tegen?

1. tegenstelling
2. opsomming
3. voorbeeld
4. geen verband

Aan de slag

Taalblokken

Bouwstenen 3F

01 t/m 08 maken: lezen en luisteren

Deze week: 03 en 04