H5: Het nieuws KB

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

5.1 Hoe wordt nieuws gemaakt?

Lesdoel

Na deze les kun jij:

- vertellen wat een redactie is.

- vertellen hoe redacties aan nieuws komen.

- vertellen welke selectiecriteria er voor nieuws zijn en deze herkennen in een bron.

Het nieuws 

Hoe komt de media aan het nieuws?

De redacties (groep mensen die de inhoud van een krant  of programma bepaalt) van kranten, journaals en actualiteitenprogramma's zijn voortdurend op zoek naar nieuws. Dit kan op verschillende manieren: 

• Ontvangen van persberichten van personen en instellingen.
• Journalisten gaan zelf op zoek naar nieuws. 
• Krijgen (kopen) berichten van persbureaus die rondom de wereld nieuws verzamelen. (ANP, Novum of Reuters).

Minder dan 1% van alle berichten behalen het journaal of de krant. 

Selectie van het nieuws 

Waarom haalt de ene gebeurtenis het nieuws wel, en de andere gebeurtenis het nieuws 

niet. Bij het maken van zo'n selectie letten de journalisten op de volgende criteria:

• De actualiteit: een gebeurtenis moet nieuw zijn, iets van vorige week is niet relevant.

• De nabijheid: gebeurt het hier in Nederland? Of ergens ver in Afrika?

• De doelgroep: voor wie wordt het eigenlijk geschreven? Jeugdjournaal of 8-uur-journaal?
• De commerciële belangen: krijgt de redactie ervoor betaald?
  
• Bijzonder of uitzonderlijk: iets vreemds of onverwachts maakt mensen nieuwsgierig. 
  

Op welke manier komt een redactie niet aan nieuws?

1. via persberichten van personen en instellingen
2. journalisten die zelf op zoek gaan
3. van het internet
4. van persbureaus

In de krant staat een bericht over een Japanse jongen van 8 jaar die al op de universiteit zit. Dit bericht is in de krant geplaatst omdat

1. het dichtbij is gebeurd
2. het past bij de waarden en normen van de journalist
3. het heel erg bijzonder is

5.2 Nepnieuws

LESDOEL

Na deze les kun jij:

- het verschil tussen subjectiviteit en objectiviteit benoemen en herkennen in een bron.

- vertellen op welke dvier manieren een journalist zo object mogelijk kan zijn.

- vertellen wat selectieve perceptie betekent

- vertellen wat een referentiekader is;

Objectiviteit

Selectieve waarneming en het referentiekader van journalisten hebben invloed op de selectie van het nieuws. BNN maakt een ander programma over drugs dan NOS. Hierdoor is er niet 1 beeld van de werkelijkheid, en is bijna niets objectief (feiten). Dit proberen ze wel te bereiken door: 

• Scheiding tussen feiten (objectief) en meningen (subjectief)
• Keuze van woorden en beelden 
• Hoor en wederhoor: meerdere mensen aan het woord laten
• Meer dan een bron: zoek tenminste drie bronnen

Kijk verder altijd kritisch naar bepaald nieuws of bepaalde bronnen!

Selectieve perceptie en referentiekader

Selectieve perceptie is het bewust of onbewust keuzes maken bij het waarnemen (kijken, lezen, luisteren). Waar kijk ik wel naar, en waar geef ik geen aandacht aan? 

Ook bij journalisten speelt selectieve perceptie een rol, voornamelijk door hun referentiekader = alle persoonlijke waarden, normen, belangen, meningen en ervaringen.

Een voorbeeld van hoe het referentiekader een rol speelt bij een journalist:

Een journalist die tegen dierenleed is, zal eerder een artikel schrijven over plofkippen.

objectief

feiten (die kloppen met de werkelijkheid)

subjectief

meningen

Betrouwbaarheid van de media

Hoe weet je wanneer een bron betrouwbaar is? Hoe herken je nepnieuws? Door antwoord te geven op een aantal vragen: 

• Check de bron
• Wie is de auteur (schrijver) en is deze geloofwaardig?
• Lees verder en niet alleen de kop (titel)
• Schrijven andere media er ook over?

Maken

Maak van H5 opdracht 5, 7, 8, 13, 14