Japan: platentektoniek

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Japan

Terugblik vorige lessen

- We hebben gesproken over natuurrampen en cultuur

- Je hebt filmpjes gekeken over platentektoniek en cultuurverschillen 

- Je weet dat in Japan veel vulkanen en aardbevingen zijn: een gevolg van platentektoniek

Deze les

- Weet je welke 3 bewegingen de platen maken en hoe ze heten? 

- Ken je de opbouw van de aarde?

De aarde bestaat uit platen (ook wel schollen) genoemd. Deze liggen op de mantel: stroperig vloeibaar gesteente dat beweegt

De platen bewegen op 3 manieren

1. Uit elkaar <-  ->        2. Naar elkaar toe -> <-      3. Langs elkaar 

Bij Japan zijn met name convergente plaatbewegingen -> <-

die zorgen voor: vulkanen, aardbevingen en indirect tsunami' 

Nu even oefenen.... 

Zet de omschrijvingen op de juiste plaats

Mantel

Magma

Platen

Kern

Convectiestroom

Lava

Dikke laag onder de aardkorst, bestaande uit heet gesteente.

Heet, vloeibaar gesteente in de aardmantel. Hetzelfde als lava, maar dan onder de grond.

Stukken aardkorst waarop de continenten en oceanen liggen.

Binnenste van de aarde: een grote ijzeren kogel van meer dan vijfduizend graden Celsius.

Drijvende kracht achter de platentektoniek: warme magma komt omhoog, stuit op de aardkorst en stroomt opzij.

Vloeibaar gesteente dat uit de aarde komt.

Aantekening

Endogene krachten en exogene krachten

Endogene krachten: krachten die de aarde van BINNENUIT vormen (aardbevingen, vulkanen, plaattektoniek)

Exogene krachten: kracht die van BUITENAF  de aardkorst verandert (erosie, verwering, sedimentatie)

0

Maak een tekening in je schrift en benoem de onderdelen!

https:

Pangea

Het supercontinent viel lang geleden uiteen.

225 miljoen jaar geleden.

convectiestromen

Aantekening

Convectiestromen

Motor van plaatbewegingen zijn convectiestromen.

• Convectiestromen =  stroming van gesmolten gesteente onder de aardkorst binnen de aarde.

Aantekening

Convergente beweging: 

Platen bewegen naar elkaar toe

3 manieren:

1. 2 continentale platen botsen: Plooiingsgebergte
2. Een oceanische en continentale plaat botsen: Subductie
3. 2 oceanische platen botsen: Subductie

Plooiing

Als 2 continentale platen botsen, gaan ze plooiien (oftewel kreukelen) Er onstaat een gebergte.

Gebergten zoals de Alpen ontstaan op deze manier. Er kunnen zware aardbevingen onstaan bij deze beweging.

Subductie

Bij subductie verdwijnt de zware oceanische plaat onder de lichtere continentale plaat. De oceanische plaat smelt wanneer deze weer in de mantel komt.

Bij deze beweging onstaan gebergten zoals de Andes. Deze beweging kan zware aardbevingen veroorzaken. Een ander kenmerk is dat er vulkanen ontstaan bij deze beweging.

Diepzeetrog

Een diepzeetrog is de plek waar de oceanische korst onder de continentale korst verdwijnt. 

Dit is een hele diepe plek in de oceaan. De diepste diepzeetrog is de Marianentrog, vlakbij Japan. Die trog is ongeveer 11 kilometer diep.

Subductie

Aantekening

Divergente beweging:

Platen bewegen uit elkaar

2 manieren:

1. oceanische platen bewegen uit elkaar: Mid-Oceanische-Rug (MOR)
2. continentale platen bewegen uit elkaar:

MOR

Bij een Mid-Oceanische-Rug bewegen 2 oceanische platen uit elkaar. Tussen die platen onstaat een ruimte (een spleet) Door die spleet komt magma uit de aarde. Dit is dus een soort vulkaan. (spleetvulkaan)

Wanneer de magma uit de aarde is stolt het snel omdat het onder water is en het daar koud is. 

Aantekening

Transforme Beweging:

Platen bewegen langs elkaar.

2 platen schuiven langs elkaar, in horizontale richting.

Dit kunnen continentale of oceanische platen zijn.

Transform

Bij de transforme beweging schuiven 2 platen langs elkaar, in tegengestelde richting. Ze zakken niet onder elkaar. Bij deze beweging kunnen hele zware aardbevingen ontstaan. Een bekende breuklijn is de San Andreasbreuk in Californië. Ook onder Turkije ligt zo'n breuklijn, de Anatolische breuklijn

Convectiestromen

Vulkaan

Convergentie

Subductie

Divergentie

Diepzeetrog

Mid oceanische rug

Bij welke beweging ontstaan de aardbevingen bij Japan?

1. Langs elkaar
2. Van elkaar af
3. Tegen elkaar aan

Waardoor kunnen de aardplaten bewegen?

1. Ze drijven op de buitenkern
2. Door de interne magmastromen
3. Door de botsende platen en diens gevolgen
4. Door subductie

Welke twee soorten platen botsen er in Japan?

1. Aardplaten
2. Aardplaat en een continentale plaat
3. Twee continentale platen
4. Een continentale tegen een oceanische plaat

Samengevat

aantekening

• De Ring van Vuur is het gebied rond de Grote Oceaan waar veel aardbevingen en vulkanen voorkomen
• Oorzaak: de aardkorst is voordurend in beweging onder invloed van convectiestromen.  De pacifische plaat verdwijnt langzaam onder de platen die daar omheen liggen.
• Gevolg: hierdoor ontstaan aardbevingen en kunnen op zwakke plekken aardkorst vulkanen ontstaan.

Samengevat

aantekening

• Ontstaan vulkanen rondom Japan:
• De Pacifische plaat beweegt naar de Euraziatische en Filipijnse plaat toe en duikt daaronder. Dit komt omdat de oceanische  plaat zwaarder is dan de continentale plaat. Diep in de aarde smelt de plaat en verandert in magma. De gesmolten gesteente stijg naar het aardoppervlak en vormt daar vulkanen.

Samengevat

aantekening

• Ontstaan troggen en aardbevingen rondom Japan:
• Bij Japan schuiven twee oceanische platen (Filipijnse en Pacifische plaat) onder een continentale plaat. Dit heet subductie en er ontstaan daarbij diepe troggen in de oceaan. 
• Deze bewegingen gaan schokgewijs en noemen we aardbevingen. 

Welke gevolgen heeft deze plaatbeweging? Noem er 2.

Welke woord past niet bij IJsland?

1. Platen bewegen uit elkaar
2. Platen bewegen naar elkaar toe
3. Rustig(effusief) vulkanisme
4. Mid-Oceanische rug

Convergente breuk

Divergente breuk

Transforme breuk

Nieuwe aardkorst

Aardbevingen

Korst verdwijnt

Mid-oceanische rug

Gebergtevorming

Nederland ligt op de ...

1. Euraziatische plaat
2. Nederlandse plaat
3. Europese plaat
4. Egeïsche plaat

platen die naar elkaar toe bewegen noem je divergente plaatbeweging

1. Juist
2. Onjuist

a Is de plaat met nummer 2 een oceanische of een continentale plaat?

b Verklaar je antwoord bij vraag a.

Iemand doet twee uitspraken:

I Nederland ligt bij een plaatrand, daarom zijn er veel aardbevingen.
II Nederland en Japan liggen op dezelfde plaat.

Welke uitspraak is juist?

1. Uitspraak I is juist, II is onjuist.
2. Beide uitspraken zijn juist.
3. Beide uitspraken zijn onjuist.
4. Uitspraak I is onjuist, II is juist.

Gesmolten gesteente in de aarde heet ....

1. Magma
2. Lava

Iemand doet twee uitspraken:
I Met de schaal van Richter wordt de kracht van een aardbeving gemeten.
II Een aardbeving met kracht 5 op de schaal van Richter is 100 keer zo
zwaar als een aardbeving met kracht 3.

Welke uitspraak is juist?

1. Uitspraak I is juist, II is onjuist.
2. Beide uitspraken zijn juist.
3. Beide uitspraken zijn onjuist.
4. Uitspraak I is onjuist, II is juist.

Troggen ontstaan door ....

1. platen die uit elkaar drijven
2. platen die botsen

De plek aan het aardoppervlak recht boven de aardbeving noemen we het....

1. hypocentrum
2. epicentrum

Hoeveel sterker is 8 op de schaal van Richter dan 6 op de schaal van Richter?

1. 100 keer
2. 10 keer
3. 2 keer
4. 200 keer

Wetenschappers die aardbevingen bestuderen, heten ....

1. seismografen
2. seismologen