14/2 Weimar/3e Rijk 1919 - 1945

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

2. Van oorlog naar oorlog, 1919-1945

Leerdoelen

1. Ik kan uitleggen hoe het Verdrag van Versailles en de dolkstootlegende bijdroegen aan de instabiliteit in de Weimarrepubliek.

2. Ik kan beschrijven hoe de economische crisis van de jaren 1920 leidde tot de opkomst van extremistische partijen zoals de NSDAP.

3. Ik kan analyseren hoe Hitler de macht greep door gebruik te maken van propaganda en geweld.

4. Ik kan uitleggen hoe het totalitaire naziregime de Duitse samenleving beïnvloedde.

5. Ik kan beschrijven hoe de Tweede Wereldoorlog leidde tot genocide en verwoestingen op grote schaal.

Belangrijkste begrippen

· Verdrag van Versailles

· Dolkstootlegende

· NSDAP

· Totalitarisme

· Holocaust

Kenmerkende aspecten

· Het in praktijk brengen van totalitaire ideologieën: communisme en fascisme/nationaalsocialisme.

· Het voeren van twee wereldoorlogen.

· De crisis van het wereldkapitalisme.

· Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden.

Noem drie bepalingen uit het Verdrag van Weimar

2.2Weimarrepubliek zonder republikeinen 

1919-1923

Instabiliteit:

Spartakisten (links-extremisme)

Spartacusopstand

(19 januari 1919)

Dolkstootlegende (rechts-extremise)

Nog meer tegenstand

- omschakelen naar normale economie 

- herstelbetalingen 

- Verlies Elzas Lotharingen/koloniën 

Bezetting Ruhr-gebied en hyperinflatie 

1923:

Herstelbetalingen niet meer betaald 

Frankrijk bezet Ruhr-gebied 

Gevolg?

Hyperinflatie

Hitler

Mislukte staatsgreep NSDAP

(1923)

'Bierkeller Putsch' 

Gevangen gezet 

Schrijft 'Mein Kampf' 

Even gaat het beter

Dawesplan 

Verdrag van Locarno

Beurskrach 1929

De Grote Depressie 

Duitsland wordt het hardst geraakt 

Weimar Republiek uitgeroepen

Opstanden en Vrijkorpsen

Duitsland weigert herstelbetalingen

Rührgebied word bezet

Hyperinflatie

Dawesplan

Weimar bij de Volkenbond

Drie gebeurtenissen uit de geschiedenis van de Republiek van Weimar:
In 1923 bezette Frankrijk het Duitse Roergebied na het uitblijven van herstelbetalingen.
In 1924 kwam het Dawesplan tot stand.
In 1925 tekende Duitsland het Verdrag van Locarno, waarmee het verlies aan grondgebied in het westen, dat opgelegd was door het Verdrag van Versailles, door Duitsland werd erkend.
Leg uit waardoor:
gebeurtenis 1 bevorderde dat gebeurtenis 2 plaatsvond en
gebeurtenis 2 bevorderde dat gebeurtenis 3 plaatsvond.

2.3 Hitler aan de macht

Gebaseerd op het fascisme van 

Mussolini

Paramilitaire knokploegen 

propaganda

Hitler komt aan de macht

Ecnomische situatie - voedingsbodem NSDAP

30 januari 1933: Hitler Rijkskanselier 

Alle macht: 

27 februari 1933: Rijksdagbrand

23 maart 1933: Machtigingswet 

Kenmerken

(Extreem) nationalisme

Autoritair 

Militarisme

Racisme/ Anitsamitisme 

Totallititair 

Politieke standpunten

Duitsland en het volk groot maken

Dictatuur 

Groot, sterk en invloedrijk leger 

Rassenleer 

Overheid bepaalt alles

In 1933 groeit de macht van Hitler sterk.
Noem twee oorzaken van de groeiende macht van Hitler en geef bij elke oorzaak aan hoe deze in de brief naar voren komt.

Bron 3:

In 1933 ontvangt Irmgard Brester in Nederland een brief van haar Duitse familieleden waarin staat:

Nu zijn de vlaggen opgeborgen, het gejuich verstomd, nu komt de zware taak van de wederopbouw. Een regering die zo het vertrouwen van het volk geniet, krijgt dat vast wel voor elkaar. Maar daar hoort een ijzeren vuist bij. En Hitler zal moeten oppassen dat zijn beweging geen gevaar loopt. De communisten verbranden nu hun rode vlaggen, opeens willen ze ook nationaalsocialisten worden. Dat gaat natuurlijk niet. Eerst moeten ze een proeftijd van drie jaar in de concentratiekampen doormaken. Hetzelfde geldt voor de sociaaldemocraten. Dagelijks hoor je van mensen die uit de partij gaan. Plotseling ontdekken ze hun nationaalsocialistische inborst. Dat in zulke perioden van strijd, die om leven of ondergang van een volk gaan, ook ontsporingen voorkomen, die excessen waar jij het over hebt, is niet goed te praten, maar wel te begrijpen.

Gebruik bron 3 nogmaals
Stel: je onderzoekt de populariteit van Hitler in 1933 in Duitsland.
Geef een argument voor de betrouwbaarheid van de informatie uit deze bron voor je onderzoek.

2.4 Nazi-Duitsland en WOII

1933: einde parlementaire democratie 

Nazificatie/gelijkschakeling

Neurenbergerwetten

Politiek

Totalitaire dictatuur 

éénpartijstaat 

(tegenstanders opgesloten)

Economie:

Enorme overheidsuitgaven 

Dienst bij de Rijksarbeidsdienst 

(Corporatieve economie)

Cultuur:

Media & Kunst 

Rijkscultuurkamer 

Opvoeding & onderwijs

Vakinhoud/docenten aangepast aan nazi-opvattingen

Hitlerjugend (jongens)

Bund Deutscher Mädel 

Volksgemeinschaft

- Sterk, gezamenlijk en nationaal Duits gevoel 

- Geen rol voor andere volkeren 

- Joden: Neurenbergerwetten (1935)

Kristalnacht 1938  

Overtreedt Verdrag van Versailles

- 1935 Militaire dienstplicht 

- 1935 lijft Saargebied in 

- 1936: Trekt gedemilitariseerd Rijnland binnen 

- Verklaart Verdrag van Locarno ongeldig

-1938: Anschluss Oostenrijk 

Naar een nieuwe oorlog

Buitenlands beleid gericht op:

- Heim ins reich 

- Lebensraum

Vooral in het oosten van Europa 

(inwoners worden als 'untermenschen' gezien)

Sudetenland

- Hoort bij Tsjechoslowakije 

Groot-Brittannië:

kiest voor appeasementpolitiek 

1938: Conferentie van München 

1939: niet-aanvalsverdrag met Russen 

Molotov-Ribbentroppact 

Tweede Wereldoorlog

1939: Inval Polen 

Blitzkrieg 

'The Phony War' 

Voorjaar 1940: 

Aanval op West-Europa 

Slag om Engeland mislukt

Operatie Barbarossa

1941:

Duitsland valt Sovjet-Unie aan 

Opmars stopt door Russische winter

En in Nederland?

Accomodatie

Collaboratie 

Verzet 

Pearl Harbor 

7 december 1941: Pearl Harbor wordt gebombardeerd door Japan

Einde isolationisme VS

Holocaust

1942: Wannsee Konferenz

Vernietigingskampen

genocide 

Ommekeer

Zomer 1942: Slag bij Stalingrad 

6 juni 1944: D-Day 

September 1944: Operatie Market Garden mislukt

30 april 1945: Zelfmoord Hitler

7 mei 1945: Capitulatie Duitsland 

De Duitse expansie tijdens de Tweede Wereldoorlog had in West-Europa een ander doel dan in Oost-Europa. Dit past bij een aspect van de nazi-ideologie.
Noem dit aspect en leg daarmee het verschil in doelen in West-Europa en Oost-Europa uit.

Deze foto kan zowel door de nazi's als door de geallieerden in hun propagandacampagnes worden gebruikt.

Toon dit aan door voor elk van beide aan te geven welke boodschap met deze foto kan worden overgebracht.