2.2 Fascisme en communisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Het interbellum

2.2 - Fascisme en Communisme 

Leerdoel

In deze paragraaf leer je:

- hoe Mussolini opkwam in Italië

- hoe Italië een totalitaire dictatuur werd

- hoe de Sovjeteconomie werd ontwikkeld

- hoe de Sovjet-Unie een totalitaire dictatuur werd

Kenmerkend aspect: 

het in praktijk brengen van totalitaire ideologieën communisme en fascisme

Fascisme

De opkomst van Mussolini

• Italië bleef in het eerste jaar van WO1 neutraal (tot grote ergernis van fanatieke Italiaanse nationalisten!)
• Benito Mussolini en fascisten uiten kritiek in krant 'Il populo d'Italia'. 

Fascisme

• De naam komt van het voorwerp dat je  hier ziet: een fasces
• Dit voorwerp, een bijl met takken, stond symbool voor de macht van bestuurders in het Romeinse Rijk.

Waarom grijpen fascisten terug op de tijd van de Romeinen?

Italië na de Eerste Wereldoorlog

• Vocht mee aan de kant van de Geallieerden 
• Na de overwinning volgden vredesonderhandelingen.
• Italië wilde gebiedsuitbreiding, maar kreeg te weinig.

Onvrede in Italië over

• De onderhandelingen van de 'slechte' Italiaanse regering.
• Angst voor een communistische revolutie 
• Werkloosheid (ook onder oorlogsveteranen)

Knokploegen

• Fasci di Combattimento (Zwarthemden)

• Leider: Benito Mussolini

• Doel: verkrijgen van meer gebied.

• Gingen de straat op om te knokken met socialisten en communisten

• 
  

'Il Duce' 

Kenmerken van fascisme 

• Antidemocratisch 
  
  
• Anticommunistisch

• Eén leider 

• Militaristisch 
  
  

• Extreem nationalistisch

Benito Mussolini

Mars naar Rome (1922)

• Nationale Fascistische Partij
• Met geweld grepen de zwarthemden in een aantal steden de macht
• Mussolini dreigde om Rome te veroveren
• Uit angst voor een burgeroorlog stuurde de koning de regering naar huis
• Mussolini wordt premier (en later Duce)

Dictatuur in Italië

• Het leven van burgers wordt volledig beheerst door de staat. 
• De staat is het belangrijkste, iedereen moest meewerken
• Geen individuele vrijheid (tegenstanders werden uitgeschakeld)
• Het volk werd geïndoctrineerd met propaganda
• Persoonsverheerlijking

Aan de slag

1. Lees paragraaf 2.2 (t/m het kopje 'dictatuur in Italië' 

2. Maak opdracht 1 t/m 5 van paragraaf 2.2

nos.nl

Het interbellum

2.2 - Fascisme en Communisme 

Het interbellum

2.2 Fascisme en communisme 

De Sovjet-Unie

Jozef Stalin

Leider,  van de Sovjet-Unie (1928-1953)

Onder Stalin werd de communistische Sovjet-Unie een totalitaire samenleving. 

• De Sovjet-Unie werd geregeerd door één partij, de communistische partij

• Communisme is anti-democratisch: het volk hoeft niet mee te praten

Er was sprake van persoonsverheerlijking 

(Stalin)

De Sovjeteconomie

Industrialisatiepolitiek van Stalin:

• De industrialisatie gaat niet snel genoeg en daarom stelt Stalin een planeconomie in (vijfjarenplannen). 
• Het doel was om van de SU een sterke industriële mogendheid te maken.
• De industrialisatie werd mogelijk gemaakt door de collectivisatie van de landbouw (boeren moeten zich aansluiten bij collectieve bedrijven -> kolchozen).
• Veel boeren waren hier tegen (opstanden)

• Veel boeren kwamen in opstand tegen de collectivisatie
• Stalin greep hard in. Hij gaf de schuld aan de rijke boeren ('koelakken')
• De dictator gaf bevel koelakken te liquideren
• Communisten konden nu genadeloos jacht maken op zelfstandige boeren
• Miljoenen boeren werden vermoord of gedeporteerd tijdens deze klopjacht
• Holodomor in Oekraïne

Dictatuur in de Sovjet-Unie

• De Sovjet-Unie wordt een totalitaire dictatuur 
• Zelfs partijleden werden opgepakt en vermoord/gedeporteerd (de Grote terreur)
• Stalinisme: communisme met extreme onderdrukking en persoonsverheerlijking door staatspropaganda 
• Geloof in 'vadertje Stalin', die zorgde voor het welzijn. 

Zo waren er vijfjarenplannen: hierin was vastgelegd wat er in de komende vijf jaar moest worden geproduceerd.

Dát het werd geproduceerd was meestal belangrijker dan hoe het was geproduceerd: de kwaliteit en de keuze was beperkt.

Showprocessen

• Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

• Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

Goelag

• Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.
• In deze 'heropvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

• Sommige van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden
  

• ...en ze waren zeer effectief! De angst onder de bevolking was groot. 
• Zelfs zó groot dat mensen niet meer op een familiefoto met deze 'verraders' wilden worden vertoond.