6 - Taal fan myn hert les 3 Stavering / les 4 Frysk doe en no

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

WOLKOM BY FRYSK

WOLKOM BY FRYSK

Is eltsenien oanwêzich?

 Nei dizze les:

- Hast opdrachten makke oer twalûden, brekking en kapkes

- Kinsto útlizze hoe grut Fryslân eartiids wie

- Witsto wat de Fryske frijheid wie

- Kinsto fertelle wat it ferskil is tusken Ald-, Mid- en Nijfrysk

Staveringsopdrachten by les 3

Twalûden, trijelûden en brekking

Wat is dat?

Filmke!

https://www.youtube.com/watch?v=Du3YN2zuMgA

Twalûden

- ûntsteane ast 2 klanken oan elkoar plakst

- in twalûd hat altyd klam (klemtoon)

Trijelûden

- trije lûden (klinkers) achter inoar

Brekking

- komt foar as der nei in twalûd in dûbel bylûd stiet (dubbele medeklinker)

- útspraak feroaret dan  

bgl. peal - pealtsje pjeltsje

stoel - stuollen stwollen

Opdracht 2 Twalûden

doar - doarren

buorkerij

djoer

peal - peallen

stoel - stuollen

kies - kiezzen

in kroade

healwei

Brekking

net - wol

wol

net

net - wol

net - wol

net - wol

net

wol

Opdracht 3 Trijelûden

muoike

boaiem

driuwe

fjouwer

Dat is de muoite wurdich.

Opdracht 4 Foarbylden mei twalûden

ea - beam, lean, sean, bear, lear

ie - stien, wiet, liet, hy siet, bier

oa - doar, moal, koar, boar

ue - puer, natuer

eo - freon, gleon

eu - kleur, seure, fleurich

oe - stoel, koel, koer, stoer

VWO

Staveringsopdrachten by les 3

Kapkes

Filmke!

https://www.youtube.com/watch?v=ej9GRVFlNU0

Kapkes

- in kapke op in letter makket de klank langer en nasaal

(bêd, lân, rôt)

- by it langer meitsjen fan it wurd ferdwynt it kapke (bgl. by meartal of ferlytsing)

(bedsje, lannen, rotten)

- â en ô klinke faak itselde

foar -n, -ld, -lt skriuwst â

oars skriuwst ô

MAR:

foar de -l kinne beide foarkomme (sjoch dan neit it Nederlânsk)

Opdracht 5 Kapkes

1. sân           6. tôget

2. rôt              7. glêd

3. bêd                8. ôf

4. hân            9. kâld

5. Wêr          10. glês

Opdracht 6 Wurden oersette

1. wer = weer

2. wêr = waar

3. werom = terug

4. wêrom = waarom

5. der = er

6. dêr = daar

7. of = of

8. ôf = af / vanaf

VWO

Les 4 - It Frysk, doe en no

Filmke!

https://www.youtube.com/watch?v=f3B7v_V5paM

Aldfrysk, Midfrysk en Nijfrysk

Lês de teksten oer de skiednis fan it Frysk op side 27 en 28

Meitsje dêrnei: 

opdracht 1 - Wier of net wier

opdracht 2 - It goede tiidrek by it kaartsje pleatse

Aldfrysk, Midfrysk en Nijfrysk

Harkje nei it lûdsfragmint yn it Aldfrysk (side 30):

Meitsje dêrnei:

opdracht 3 - Aldfrysk

opdracht 4 - Gysbert Japicx

Aldfrysk

Húswurk

Les 4 - It Frysk, doe en no

side 28 - 31

opdracht 1 o/m 4

Nei dizze les:

- Kinsto útlizze hoe grut Fryslân eartiids wie

- Witsto wat de Fryske frijheid wie

- Kinsto fertelle wat it ferskil is tusken Ald-, Mid- en Nijfrysk