6.3.1 Een Spaanse keizer de baas in Nederland

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

6.3.1 Een Spaanse keizer in Nederland

Een Spaanse keizer de baas in Nederland

LESPROGRAMMA

• Welkom
• Check vorige les
• Uitleg een Spaanse Keizer 
• Opdracht 
• Nabespreken

Leerdoelen 

• Je kan uitleggen hoe de Lage Landen in de zestiende eeuw eruitzag.
• Je kan twee problemen noemen die Karel V had bij het besturen van zijn rijk.

Nederland wordt vaak omschreven als het vlakke en lage land aan de Noordzee. Maar iedereen die wel eens door de Limburgse heuvels heeft gereden weet dat dit niet voor heel Nederland geldt. In het zuiden en het oosten van ons land vind je namelijk wel reliëf. Om het landschap van Nederland goed te begrijpen, moeten we het land opdelen in twee gebieden: Hoog-Nederland en Laag-Nederland. Het gebied dat onder zeeniveua ligt, hoort bij Hoog-Nederland. Alle delen van Nederland die beneden het zeeniveau liggen horen bij Laag-Nederland.

In de middeleeuwen bestonden de landen Nederland, België en Luxemburg zoals we die nu kennen nog niet. Het gebied bestond uit zeventien verschillende gewesten. De gewesten samen werden ook wel de ‘Lage Landen’ of de ‘Nederlanden’ genoemd.

Vanaf het begin van de zestiende eeuw hoorden de gewesten van de Lage Landen bij het Spaanse rijk. Mede door de veroveringen in de Nieuwe Wereld groeide dat rijk snel uit tot het grootste en machtigste rijk ter wereld. De baas van dit enorme rijk was keizer Karel V. Hij noemde zijn rijk niet voor niets ‘het rijk waar de zon nooit ondergaat’.

BEGIN 16e EEUW

• Gewesten
  
• Eigen wetten en regels.
• Veel armoede
• Verschillende geloven

Uitvoering

KEIZER KAREL V

• Trots
• Gelovig
• 'Ketters' verbannen

Uitvoering

Het rijk waar 'de zon nooit onder ging'

Nederland wordt vaak omschreven als het vlakke en lage land aan de Noordzee. Maar iedereen die wel eens door de Limburgse heuvels heeft gereden weet dat dit niet voor heel Nederland geldt. In het zuiden en het oosten van ons land vind je namelijk wel reliëf. Om het landschap van Nederland goed te begrijpen, moeten we het land opdelen in twee gebieden: Hoog-Nederland en Laag-Nederland. Het gebied dat onder zeeniveua ligt, hoort bij Hoog-Nederland. Alle delen van Nederland die beneden het zeeniveau liggen horen bij Laag-Nederland.

De keizer heeft hulp nodig 

Zo’n groot rijk bracht echter ook problemen met zich mee. Het rijk was namelijk te groot om het zelf te besturen. Om ervoor te zorgen dat de wetten werden uitgevoerd benoemde Karel V in ieder gewest een stadhouder. Zij waren de plaatsvervangers van Karel. De bekendste stadhouder was Willem van Oranje.

STADHOUDER

Plaatsvervanger voor de keizer in de gewesten.

Willem van Oranje.

Uitvoering

Nederland wordt vaak omschreven als het vlakke en lage land aan de Noordzee. Maar iedereen die wel eens door de Limburgse heuvels heeft gereden weet dat dit niet voor heel Nederland geldt. In het zuiden en het oosten van ons land vind je namelijk wel reliëf. Om het landschap van Nederland goed te begrijpen, moeten we het land opdelen in twee gebieden: Hoog-Nederland en Laag-Nederland. Het gebied dat onder zeeniveua ligt, hoort bij Hoog-Nederland. Alle delen van Nederland die beneden het zeeniveau liggen horen bij Laag-Nederland.

Katholieken en protestanten 

Daarnaast maakte Karel V zich ook zorgen over het geloof van zijn onderdanen. Karel V was streng katholiek. Maar er kwam steeds meer kritiek op de rooms-katholieke kerk. Daardoor bekeerden steeds meer mensen zich tot het protestantisme. Karel V was woedend. Hij wilde dat de protestanten werden opgespoord en als ketters werden veroordeeld. Vaak werden zij in het openbaar levend verbrand. Dat leidde tot grote onvrede in de Nederlandse gewesten.

KATHOLIEKEN VS. PROTESTANTEN

Katholieken	Protestanten
priester	dominee
veel rituelen	minder rituelen
Versierde kerken	sobere kerken
Leider: Paus	Geen echte leider
rituelen belangrijk	woord van god belangrijk

Uitvoering

Katholieke kerk

Protestantse kerk

Uitvoering

Opdracht

6.3.1 Een Spaanse keizer de baas in Nederland

Maak opdracht 1 t/m 8c

Wat is een andere naam voor gewest?

1. Land
2. Provincie
3. Staat
4. Stad

Wat was de taak van een stadhouder?

1. Het besturen van een stad.
2. Het besturen van het land.
3. Het besturen van een gewest.
4. Het aanvoeren van het leger.

Protestants

Katholiek

Priester

Bijbel centraal

Dominee

Sobere Kerk

Versierde Kerk

Rituelen

Paus

Geen echte leider

Welk geloof had Karel V?

1. Katholiek
2. Protestants

Karel V wilde dat er in de Nederlanden overal dezelfde regels kwamen. Hoe noemen we dat?

1. Centralisatie
2. Decentralisatie
3. Regeneratie
4. Besturen vanuit één centrale plek

Een ketter is:

1. Iemand die in iets anders gelooft dan het katholieke geloof
2. Een Duitse wetenschapper die kritiek had op de kerk
3. Iets doen wat god niet goed vindt. Je zou hierdoor in de hel kunnen komen.
4. Rijke burger tijdens de Republiek