1.1 Problemen in de kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.1 Problemen in de kerk

Welkom!

Aan het einde van de les...

• Kun je uitleggen wat ketters zijn en hoe de kerk hen bestreed.
  
• Je kunt uitleggen welke kritiek er rond 1500 op de kerk kwam.

Planning

• Wat weet je al?  (+- 10 min)
• Uitleg (+- 20 min)
• Heb je het begrepen? (+- 5 min)
  
• Huiswerk (+- 10 min)

Reformatie

Katholieke kerk (1)

• Christelijke kerk

• Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)

• Hiërarchisch: er is een duidelijke leider en indeling van macht

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

Katholieke kerk (2)

• Er staan beelden in de kerk

• Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd

• Ook relieken (overblijfselen van heiligen) worden vereerd

• Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

Maarten Luther

• Maarten Luther was een leraar en monnik uit Wittenberg, Duitsland. In 1517, na een reis naar Rome, schreef hij over de paus en de Kerk:

• Kritiek

1. Aflaten 
2. De rijkdom en luxe van de kerk.
3. De wrede bestraffingen van ketters door de inquisitie 
   
4. Regels (van de paus) waren niet gebaseerd op de bijbel.
5. Iedereen zou de bijbel moeten kunnen lezen.

Ketter: Iemand die belangrijke delen van de officiële leer van de katholieke kerk afwijst.

Inquisititie: Kerkelijke rechtbank die zich bezighoudt met de opsporing en berechting van ketters.

Hervormer

Iemand die kritiek heeft op de kerk en deze wil veranderen (hervormen).

Wie strafte de ketters en waarom deden ze dit?

Noem 4 kritiekpunten die Maarten Luther had op de kerk.

Huiswerk

Maken paragraaf 1.1 opdracht 1 tm 6

1.1 Problemen in de kerk

Deel 2!

Aan het einde van de les...

• Je kunt uitleggen welke kritiek er rond 1500 op de kerk kwam.
  
• Je kunt beschrijven hoe de christelijke kerk in de 16e eeuw uiteenviel en enkele gevolgen daarvan noemen

Planning

• Herhaling (+- 10 min)
• Uitleg (+- 20 min)
• Heb je het begrepen? (+- 10 min)
• Huiswerk opgeven (+-  5 min)

Leg uit wie Maarten Luther is en wat hij wilde bereiken.

Werd Luther gezien als een ketter? Leg je antwoord uit.

Reformatie (1)

• Betekent hervorming

• In dit geval hervorming van de katholieke kerk

• Begint aan het einde van de middeleeuwen, in de 15e eeuw

• Protesteren tegen de macht en rijkdom (o.a. door aflaten) van de katholieke kerk

Reformatie (2)

• Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de Paus in de ban gedaan

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

Reactie

• Luther hoopte dat de paus zich bij zijn hervormingen zou aansluiten, maar hij werd uit de kerk gezet.
• Karel V  wilde dat iedereen in zijn rijk katholiek zou blijven en riep Luther op om zichzelf te verantwoorden tijdens de Rijksdag in Worms

Gevolgen in het Duitse Rijk

• Karel V verklaarde Luther vogelvrij, maar hij kreeg bescherming van de hertog van Saksen.
• In het Duitse Rijk brak een godsdienstoorlog uit tussen katholieken en protestanten.
• 1555: Vrede van Augsburg
  

Gevolgen van de reformatie

• Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk

• Protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan.

• Vervolging van protestanten (ketters)
  

Maarten Luther (1483-1546)

Duitse monnink die grote moeite had met de aflaten en levensstijl van de geestelijken. 

Veel aanhangers in Duitsland.

Johannes Calvijn (1509-1564)

Zwitserse hervormer die vond dat beelden niet in de Kerk thuishoorden. 

Veel aanhangers in Nederland

Protestantse kerk

• Christelijke kerk

• Er is geen duidelijke leider

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in de volkstaal

• Geen beelden en/of verering van heiligen en relieken (is afleiding)

• Sobere handelingen

Hoewel er grote en kleine verschillen zijn...

...horen beide kerken bij de christelijke godsdienst

Waarom splitste de kerk in tweeën?

Was de splitsing een bedoeld of onbedoeld gevolg? Leg je antwoord uit.

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Verering van heiligen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Sobere handelingen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Verering van relieken

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

De Paus is de leider

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Welke van de stellingen is juist?


1 Toen Luther zijn stellingen bedacht wilde hij een
nieuwe kerk beginnen.
2 De Paus wilde wel met Luther praten over zijn
ideeën.

1. Alleen 1 is juist
2. Alleen 2 is juist
3. Beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Maarten Luther is het niet eens met de grote rijkdommen
van de Kerk en de geestelijken.

Op welke manier kwam de Kerk aan haar rijkdommen?

1. Mensen kochten hun zonden af met een aflaat.
2. Mensen handelden met de Kerk.
3. De Kerk veroverde rijke gebieden.
4. Mensen hadden medelijden met Kerk en gaven geld.

→Sleep de onderdelen naar de juiste plek

Protestant

Katholiek

Maarten Luther

De Paus

Aflaten

Bijbel in volkstaal

Latijnse kerkdienst

Sober

Beeldenverering

Reliekenverering

'Kale' kerk

Beelden in de kerk

'Magische' handelingen

Sobere handelingen

Huiswerk

Maken paragraaf 1.1 opdracht 6 t/m 12