1.5 Schone luchtwegen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Vandaag

Terugblik vorige week

Vragen over 1.1 t/m 1.3??

1.5 Schone luchtwegen

1.6 Ademhaling bij dieren

Terugblik 1.3: Ademhalingsstelsel

Ademhalingsstelsel

• Trosjes longblaasjes aan het einde van luchtpijptakjes

• Middenrif is een stevig, gespierd
  vlies
• Verdeelt romp in de borstholte en 
  buikholte
• Kan omhoog en omlaag bewegen

Neusholte

• De neusholte is bedekt met neusslijmvlies, dus vochtig
• Veel bloedvaatjes --> neusslijmvlies en binnenstromende lucht worden verwarmd
• Neusharen voorin de neusholte houden grote stofdeeltjes tegen
• Kleine stofdeeltjes en ziekteverwekkers blijven plakken aan het neusslijmvlies
• Trilharen verplaatsen het slijm naar de keelholte
• Reukzintuig boven in de neusholte

Keelholte

• Strotklepje
• Huig

• Verslikken
• Boeren 

Luchtpijp en longen

• Hoefijzervormige
  kraakbeenringen
• Spiertjes
• Wanden bekleed met
  slijmvlies; trilharen voeren
  het slijm af
• Longhaarvaten met
  dunne wanden 

A

B

C

Slokdarm

Luchtpijp

Kraakbeenring

Terugblik: 1.4 Ademhalen

Gaswisseling

Lucht is via luchtpijp en bronchiën in longen gekomen, in longblaasjes

daar uitwisseling gassen met bloed

samenstelling ingeademde lucht: veel zuurstof

uitgeademde lucht: veel koolstofdioxide

zet de zinnen over de buik uit ademhaling in de juiste volgorde

1

2

3

4

het middenrif ontspant zich

lucht stroomt de longen uit

longen worden kleiner

het middenrif drukt omhoog

zet de zinnen over de borst ademhaling in de juiste volgorde

1

2

3

4

tussen rib spieren trekken zich samen

lucht stroomt de longen in

longen worden groter

borstbeen en ribben bewegen omhoog

1.5 Schone luchtwegen

- Je kunt uitleggen wat je zelf kunt doen om je luchtwegen gezond te houden

- Je kunt uitleggen wat hooikoorts, astma en COPD is

Gezonde long vs. rokerslong

• Meer dan 4.000 chemische stoffen in sigaretten(rook)
• Minstens 250 zijn er schadelijk voor je gezondheid 
• Zeker 70 veroorzaken kanker
• Bijv. teer 

COPD

• Chronic Obstructive Pulmonary Disease
• Chronische ontsteking van de luchtwegen 
• Meestal veroorzaakt door roken, maar kan ook erfelijk zijn
• Tabaksrook veroorzaakt ontstekingen --> slijmvlies zwelt op --> meer slijm vorming --> luchtpijptakjes raken verstopt
• Ook kunnen longblaasjes beschadigen = longemfyseem

Smog

• Fijnstof
• Niet buiten sporten...
  
• 's ochtends vroeg en 
  's avonds laat het minste
  smog

Frisse lucht

• Te weinig frisse lucht in het lokaal kan leiden tot concentratieverlies, hoofdpijn en vermoeidheid
• Ook kunnen bacteriën zich makkelijker verspreiden
• Goede ventilatie belangrijk!
• CO₂-meter in het lokaal

Hooikoorts

Stuifmeel in aanraking met jouw
slijmvlies

Dit kan tot allergische reactie leiden:
niezen, branderige ogen, jeuk

Maken

Opgaven 1 t/m 3, 6 t/m 8 (blz. 41-43) 

B6 Ademhaling bij dieren

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij 

• eencelligen
• insecten
• vissen
• vogels

Amoebe

• Eencellig organisme.
• Ademhaling via de celmembraan.
• Uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide door de celmembraan.

Waarom kunnen dieren niet via het celmembraan ademhalen?

oppervlak lichaam niet groot genoeg

huid is vaak ondoorlaatbaar

sommige dieren kunnen wel huidademhaling doen: amfibieën

meeste dieren hebben speciale ademhalingsorganen

Insecten

 Geen longen

Maar hoe halen ze dan adem?

Insecten

• Ademhaling via Stigma's en tracheeën.
• Stigma is de opening in de huid.
• Tracheeën zijn vertakte buisjes in het lichaam.

Tracheeën

Vertakte buisjes

Overal in het lichaam

Insecten

Stigma's: openingen in het lichaam

Door een pompende beweging te maken met het achterlijf

Lucht komt terecht in het tracheeënstelsel

Een wesp maakt vaak bewegingen met zijn achterlijf, waarom maakt hij deze bewegingen.

1. Omdat hij ADHD heeft
2. Omdat hij zo zijn vijanden op afstand houdt
3. Omdat hij jeuk heeft
4. Om adem te halen

Vissen

Vissen

• Ademhaling via de kieuwen.
• Vele kieuwplaatjes voor de gaswisseling.
• Tegenstroomprincipe. 

Bij vissen gaat het water langs de kieuwen . Deze nemen (net als onze longen) zuurstof op en geven koolstofdioxide af.

www.schooltv.nl

Vogels

Vogels

Longen zonder longblaasjes

- de longen bewegen niet

En luchtzakken

- luchtzakken bewegen wel

Longen en luchtzakken

Huiswerk

• 1.5 Schone luchtwegen:
  maken opgaven 1 t/m 3, 6 t/m 8 (blz. 41-43)
•  1.6: Ademhaling bij dieren: 1 t/m 3, 5 t/m 8 (blz. 48-51)