Les 3 - 1 vwo > 1Ga

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

• Tas op de grond
• Boeken op tafel
• Telefoon in de tas of eigen tas
• Huiswerkcontrole (1.1: opdrr 1 t/m 6) & spullencontrole (paragraaf aantekeningen verwerkt?)

• Zitten volgens de plattegrond

Deel vorige les inhalen

Waarom willen we dit weten?

Natuurrampen altijd in het nieuws

Aarde is voortdurend in beweging. Dat leidt tot gebergtevorming, aardbevingen, vukanisme en tsunami's

Programma:

1.1 De aardkorst verschuift

1.2 Aardbevingen

1.3 Vulkanisme

1.4 Tsunami's

H1. Aarde in beweging

§1 De aardkorst verschuift

Platentektoniek

De aarde is opgebouwd uit drie delen:

• Aardkern
  
• Aardmantel
  
• Aardkorst
  

De stukken aardkorst worden platen genoemd.

Het bewegen van platen = platentektoniek.

Opgelet?

Teken schematisch de opbouw van de aarde

dus van binnen naar buiten

Kan op achterkant atlasvaardigheden opdrachten.

Krachten die de aarde veranderen

Endogene krachten:

Def.: Krachten die de aarde van binnenuit veranderen

Verschuiving aardkorst

Supercontinenten Pangea

• enorme oceaan
• binnenland Pangea droog
• gesteentestroom duwt aardkorst omhoog
• supercontinent valt uiteen

Gevolgen uiteenvallen?

• ontstaan kleinere continenten
• grotere invloed van de zee
• aantal planten- en diersoorten neemt toe

0

Waarom verschuiven de platen?

Convectiestromen 

Het stromende, taaie, vloeibare gesteente. 

De werking van platentektoniek (Bron 6 in je boek)

0

Ruimtelijke gevolgen platentektoniek

50 miljoen jaar geleden zat Italië nog vast aan Afrika:

• Tussen Italië en Europa lag oceaan
• Alpen bestonden nog niet

Aardkorst van Afrika schuift naar het noorden, daardoor:

• zee smaller
• zeebodem komt klem te zitten
• gesteentelagen worden omhooggeduwd
• de Alpen ontstaan

§1 Aantekening

Verschuiving aardkorst:

Motor achter plaatbeweging = convectiestroming (stroming van taai vloeibaar gesteente in de aardmantel)

Drie type plaatbewegingen:

1. Convergentie

2. Divergentie

3. Transforme

Ontwikkeling platentektoniek:

> ooit één supercontinent > Pangea. Nu uiteengevallen in kleinere continenten.

§1 Aantekening

Oefenen: log in via LessonUp

Sleep de begrippen naar de juiste plaats in de tekening.

Aardkorst

Mantel

Aardkern

Wat is de drijvende kracht achter platentektoniek?

1. Convectiestromen
2. De zee
3. De mantel
4. Lava

Schuif de plaatbewegingen naar de juiste plaats.

Herhalingsvragen

Vragen?

• Wat is schaal van Richter?
• Hiermee wordt kracht van een aardbeving aangegeven 
• Welke bewegingen maken de platen?
• Convergentie, divergentie, transform
• Wat is een breuklijn?
• Grenzen tussen twee platen van de aardkorst

Vragen?

• Uit welke drie onderdelen bestaat de aarde?
• aardkorst, aardmantel, aardkern 
• Wat is pangea?
• Supercontinent

Bespreken huiswerk 

§2 Aardbevingen

Waar ontstaan aardbevingen?

Waarom daar?

https://grotebosatlas55.online.noordhoff.nl/Login?returnurl=%2f

Hoe ontstaat een aardbeving?

• Twee aardplaten botsen
  
• Gasboringen
  

Epicentrum en hypocentrum

Op de plek waar twee aardplaten elkaar raken, ontstaat de beving. We noemen dit het hypocentrum. Een ander woord is aardbevingshaard. 

De plek aan het aardoppervlak waar we de aardbeving het sterkste voelen, heet het epicentrum. Op een kaart zie je vaak het epicentrum.

Je ziet hier een kaartje van aardbevingen in Mexico, september 2017.

Het epicentrum van elke aardbeving is weergegeven op de kaart.

Schaal van Richter

Op de Schaal van Richter meten we de kracht van een aardbeving.

Elk volgend getal geeft aan dat de beving 10x zo zwaar is.

Een seismoloog is iemand die aardbevingen onderzoek.

Naast de Schaal van Richter, is er de Mercalli schaal. Deze geeft aan hoeveel schade er is door een aardbeving. Kun je bedenken in welk geval een aardbeving met 8,1 op de Schaal van Richter, toch laag kan scoren op de Mercalli schaal?

§2 Aantekening

Aardbevingen:

Oceaanbodem schiet plotseling met een schok een stuk onder het continent = aardbeving.

De aardbeving is het krachtigst recht boven de plaats waar de oceaanbodem klem heeft gezeten. Dit is het epicentrum. De plek in de aardkorst waar aardbevingen ontstaan is het hypocentrum.

De Schaal van Richter geeft de kracht van de aardbeving aan. Schaal loopt van 1 (zwak) tot 12 (sterk). 

Bij Schaal van Mercalli kijk je naar de aangerichte schade door een aardbeving. Welke schade kan een aardbeving aanrichten?

Bijv: gebouwen storten in, mensen onder het puin, gasleidingen gaan kapot. 

 

§2 Aantekening

Verdiepingsvragen 

Bekijk het filmpje op de volgende dia en beantwoordt de volgende vragen in je schrift.

1. Hoe kan een land zich voorbereiden op een aardbeving? Geef twee voorbeelden.
2. Wetenschappers hebben voor vijf grote wereldsteden een waarschuwing afgegeven. In Istanbul zijn ze zich aan het voorbereiden. Toch gaat nog niet alles goed. Wat gaat er niet goed? Geef een voorbeeld.
3. 'Armere landen worden zwaarder getroffen door aardbevingen dan rijke landen’, aldus de expert in het filmpje. Waarom is dat?
4. Stel, een wetenschapper voorspelt dat er een aardbeving in jouw woonplaats komt. Het moment weet hij niet. Wat zou je doen? Geef een antwoord van 20 - 50 woorden.
   
   

 

Verdiepingsvragen

Kijk je antwoorden na en verbeter je antwoord of vul je antwoord aan.

1. Aanleggen van een watervoorraad, een medicijnvoorraad en aanschaf van zware apparatuur als shovels.
2. Door de snelle groei van de stad voldoen de gebouwen niet aan veiligheidsnormen.
3. Rijke landen hebben meestal al voorraden en materiaal om de gevolgen van een aardbeving te kunnen opvangen, arme landen niet.
4. Eigen antwoord. Je antwoord moet tussen de 20 - 50 woorden zijn!

 

Aan de slag: in tweetallen.

1. Opdracht: Mevrouw Gül

2. Lees de opdracht op blz 33. 

3. Maken opdracht (docent deelt deze uit + ontvang je los papier). 

Geleerd?

1. Je weet wat een aardbeving is en wat de gevolgen ervan kunnen zijn;
2. Je begrijpt hoe aardbevingen ontstaan en dat de gevolgen in arme en rijle landen van elkaar kunnen verschillen;
3. Je kunt op een kaart met de aardkorstplaten de gebieden aanwijzen met een groot aardbevingsrisico;

Volgende week = geen les i.v.m. brugklaskamp. Weer erop wel.

• Maken 1,2 opg. 1, 2, 4, 5, 7
• Feedback? Inleveren deelopdracht 1 portfolio.