Cursus 1 Basis leesvaardigheid Par 1 Onderwerp, hoofdgedachte, tekstdoelen en titel

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Cursus 1

Gele stencil

Basis leesvaardigheid

Programma paragraaf 1

1. Onderwerp tekst
   
2. Hoofdgedachte tekst
3. Tekstdoelen
4. Titel

Cursus 1 paragraaf 1

Leerdoelen: 

• Je weet het verschil tussen een onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst.
  
• Je welke tekstdoelen en tekst kan hebben.
• Je weet welke functies een tekst kan hebben.

Het onderwerp en de hoofdgedachte

van/in een tekst

Wat is het onderwerp van een tekst? Het onderwerp van een tekst...

1. ... vertelt in één woord of in een woordgroep waar de tekst over gaat.
2. ... vertelt wat het belangrijkste van de tekst is.
3. ... vertelt wat iemand ergens van vindt.
4. ... vertelt wat waar of niet waar is.

Een onderwerp van een tekst is
nooit

Wat is het onderwerp van de tekst?

Wat is het onderwerp van de tekst?

1. gevonden pootafdrukken van dino's
2. het Schotse eiland Skye
3. wetenschappers in Schotland
4. dinosaurussen

Wat is een hoofdgedachte van een tekst?

1. gedachte uit je hoofd
2. het belangrijkste wat er over het onderwerp gezegd wordt in de tekst
3. samenvatting van een tekst
4. één zin in de tekst

Wat is de hoofdgedachte?

Wat is de hoofdgedachte?

1. Man vindt vogelspin in fruit, dit is vrij uniek.
2. Arnhemmer Bart van den Akker houdt van druiven.
3. Albert Heijn vindt de vondst van een vogelspin uitzonderlijk.
4. De vrouw van Bart van den Akker koopt druiven.

Wat is de hoofdgedachte?

1. Door alle inspanningen van de gemeente wordt Zwolle gezien als een fietsstad.
2. Door het aanleggen van fietsstraten denkt de gemeente Zwolle dat de binnenstad verkeersveiliger wordt.
3. Een fietsstraat is een straat die ingericht is als een soort fietspad waar ook auto’s op mogen rijden.
4. Door de fietsstraten zijn de belangrijke fietsroutes voor fietsers en automobilisten beter herkenbaar.

Wat je moet weten:

- Een tekst gaat over een onderwerp en heeft een hoofdgedachte.

- Het onderwerp van de tekst is een woord of een woordgroep die aangeeft waarover de tekst gaat.

- Een onderwerp is nooit een zin.

- De hoofdgedachte is altijd een mededelende zin (géén vraag!)

- De hoofdgedachte weergeeft het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp gezegd wordt. 

Tekstdoelen

De schrijver wil iets met zijn tekst bereiken bij zijn leespubliek.

Welke vijf tekstdoelen ken je/moet je kennen?

Wat is het tekstdoel?

1. amuseren
2. overtuigen
3. informeren
4. activeren

Wat is het tekstdoel?

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Wat is het
tekstdoel?

1. informeren
2. amuseren
3. activeren
4. overtuigen

Wat is het
tekstdoel?

1. informeren
2. amuseren
3. activeren
4. overtuigen

Wat is het tekstdoel?

1. informeren
2. amuseren
3. activeren
4. beschouwen

Opiniëren is een ander woord voor:

1. overtuigen
2. iemand zijn mening laten vertellen
3. iemand zichzelf een mening laten vormen

Wat je moet weten:

• Een schrijver schrijft een tekst met een reden. 
  

Deze reden noem je het tekstdoel.

• Er zijn verschillende tekstdoelen (5 stuks), die je moet kennen:
  

1. Informeren: Het publiek uitleggen hoe iets in elkaar zit, hoe iets werkt.
   
2. Overtuigen: Het publiek een mening laten overnemen.
3. Opiniëren: Het publiek zelf een mening laten vormen. 
4. Activeren: Het publiek aanzetten iets te gaan doen (of juist niet doen).
   
5. Amuseren: Het publiek vermaken met iets wat leuk, spannend of ontroerend is.

Let op: instrueren zit niet meer in dit rijtje die je moet kennen!

Titel

Bij een geschreven tekst staat de titel boven de tekst.

Een informerende titel is vooral bedoeld om de lezer nieuwsgierig te maken naar de inhoud van de tekst.

1. waar
2. niet waar

Een informerende titel geeft aan waar de tekst over gaat.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Een motiverende titel is vooral bedoeld om duidelijk te maken waar de tekst over gaat.

1. waar
2. niet waar

Deze tekst
heeft een

1. informerende titel
2. motiverende titel

De leeuwen keren terug naar hun nieuwe verblijf in Artis.

Is dit een

1. Informerende titel
2. Motiverende titel

'Proeven met je ogen'

Is deze titel een..

1. informerende titel
2. motiverende titel

'Opnieuw wolf gesignaleerd'

Deze titel is een..

1. informerende titel
2. motiverende titel

'Ja, ik wil niet meer'

1. informerende titel
2. motiverende titel

'Stuiterend in de klas'

1. informerende titel
2. motiverende titel

Wat je moet weten:

- Bij een geschreven tekst staat de titel boven de tekst.

- Er zijn twee soorten titels:

1. informerende titel:  geeft aan waarover een tekst gaat

2. motiverende titel: maakt de lezer nieuwsgierig naar de tekst

Wat je moet weten:

- geschreven teksten hebben vaak de combi van een motiverende en een informerende ondertitel

Voorbeeld:

De ware ware

Hoe ziet jouw ideale partner eruit?

(naar: Quest, augustus 2017)

Huiswerk

• In je schrift:
• Geel stencilboekje 'Basis', paragraaf 1
• Maak opdracht 1 t/m 6
• Opdracht 3 en 6 mag in tweetallen, maar hoeft niet 

Afsluiting en vooruitblik

Volgende les:

• Meenemen: laptop, stencilboekje, schrift en leesboek 3
• Programma: 
• Paragraaf 2 Inleiding en slot, en 
• paragraaf 3 Middenstuk