H 3.1 en 3.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

H3 Interbellum

1919-1939

Het interbellum

1918-1939

§ 1 Democratie en economische crisis

Interbellum

Een interbellum (van het Latijn inter, tussen en bellum, oorlog) is een periode tussen twee oorlogen.

Het interbellum is de periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog (1918-1939)

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog (1)

Eerste democratie in Duitsland: Republiek van Weimar (1919)

Verlies van de oorlog komt hard aan, zowel emotioneel als economisch. 

De herstelbetalingen zijn niet op te brengen door de regering, en de inflatie is groot.

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog (2)

• Het vertrouwen in de de regering van de democratische republiek is laag.
  

• Verschillende groepen (extreemlinks /extreemrechts) proberen de macht te grijpen en er is veel politiek geweld (o.a. moorden op politici)
  

Dolkstootlegende

Ontstaan dolkstootlegende (de oorlog was verloren doordat de regering de militairen in de steek hadden gelaten)

Economische problemen

• De herstelbetalingen drukten zwaar op de Duitse economie
• In 1923 kon de Weimar regering niet betalen
• Frankrijk en België bezetten daarop het Ruhrgebied (industriegebied) => dit mocht volgens het Verdrag van Versailles

Bezetting van het Ruhrgebied

1923-1924

Duitse reactie: Arbeiders staken met doorbetaling.

Hoe kan er worden doorbetaald als ze niet meer werken?

De Duitse regering drukte geldbiljetten bij..
Dit veroorzaakt waardevermindering en automatisch inflatie.

Prijzen voor 1 kilo brood (1923)

December 1921:                        4 Mark 

December 1922:                       163 Mark 

Januari 1923:                              250 Mark 

April 1923:                                   474 Mark 

Augustus 1923:                          69.000 Mark 

November 1923:                        201.000.000.000 Mark

Hitlers mislukte staatsgreep

1923

In deze chaos probeert Hitler een staatsgreep te plegen, dit mislukt.

Hij wordt gearresteerd en veroordeeld tot een gevangenisstraf van 5 jaar.
In de gevangenis schrijft hij het boek 'Mein Kampf'

1.2| Hulp voor Duitsland

Volkenbond

1919-1946

De Volkenbond mislukt (zwak en niet daadkrachtig):

1. VS geen lid (wil niet nogmaals in Europese problemen komen)
   
2. Duitsland en Sovjet-Unie geen lid (als verliezers van WOI)
   
3. Had geen eigen leger.

Duitsland 

1924-1929

Politiek en economisch gaat het beter met het land.

De Amerikanen steunen Duitsland met het Dawesplan.
Mensen hebben weer vertrouwen.

1.3 Crisis in de wereld 

vanaf 1929

De Amerikaanse economie stort in en Amerika wil zijn geld terug.

Dit is het begin van een wereldwijde economische crisis.

Economische crisis

Oorzaak: te veel uitgaven -> hoe? -> geld lenen

1. Boeren en bedrijven om te kunnen investeren -> meer productie

2. Consumenten om producten te kopen

3. Aandeelhouders om aandelen in bedrijven te kopen.

-> Beurskrach

Beurskrach
1929

De aandelenmarkt stortte in, veel aandelen waren meer waard dan het bedrijf zelf.

https://schooltv.nl/video/zwarte-donderdag-het-begin-van-de-crisis-in-de-jaren-dertig/

Gevolgen

• Overal in de wereld te merken 
  
• De VS kocht niks meer in het buitenland 
  
• Het Dawesplan werd direct gestopt
• Ineenstorting internationale geldmarkt 
  
• Wereldwijde werkloosheid 
  

Een crisis is moeilijk om uit te komen...

§ 2 De opkomst van het nationaal-socialisme

Duitsland zwaar getroffen

• Leningen van het Dawesplan aan Duitsland komen stil te liggen
  
• Hierdoor steeg de werkloosheid met name in de grote Duitse steden (Bijna 30%) 
  
• Hierdoor kreeg de NSDAP van Hitler de kans om aan de macht te komen 
  

Dieptepunt 1933

- 8 miljoen werklozen

- geen daadkrachtige regering

gunstig voor: NSDAP

Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij.

Steeds meer aanhangers voor de NSDAP

Hitler belooft:

1. Economisch herstel;
2. Schande van het verdrag van Versailles ongedaan maken.
3. Een Duitsland om trots op te zijn.

Ideeën van de nationaalsocialisten

• De NSDAP (Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij) profiteert van de crisis.

• Beloofde economisch herstel.

• Zou het Verdrag van Versailles ongedaan maken.

• Een Duitsland om trots op te zijn.

• 'Verlies WOI en crisis is de schuld van de Jood!'

• Ideeën Hitlers' NSDAP: 

• Anti-democratisch

• Één sterke leider

• Rassenleer

• Het Arische ras is beter dan andere rassen.

• Antisemitisme

• 'Jodenhaat'

Nationaalsocialisme

Geloof in 1 sterke leider

Hitler geloofde in een rassenleer.

= het idee dat er meerdere rassen zijn en het ene ras beter is dan het andere.

Antisemitisme, iets van alle tijden?

Antisemitisme betekent: haat tegen Joden

Oudheid: weigeren keizer verering en worden gezien als 'moordenaars van Jezus'

Middeleeuwen:  Joden worden bij rampen ( de pest) gezien als schuldigen 

Antisemitisme, iets van alle tijden?

20e eeuw: "De Joden zijn schuldig aan nederlaag Eerste Wereldoorlog en economische crisis"

2.2| Duitsland wordt een totalitaire staat

NSDAP

Nationaalsocialisten of nazi's

Door de crisis van 1929 en slimme propaganda groeide te partij snel. 

1932 verkiezingsoverwinning

Hitler wordt kanselier

30 januari 1933

NSDAP wordt grootste partij, maar had geen meerderheid. 

Rijksdagbrand

27 februari 1933

Een Nederlandse communist, Marinus van der Lubbe, wordt 

opgepakt, veroordeeld en geëxecuteerd. 

Aan zijn schuld wordt echter nu nog steeds ernstig getwijfeld...

Hitler wordt kanselier

30 januari 1933

NSDAP wordt grootste partij, maar had geen meerderheid. Met steun van twee andere partijen kreeg de partij wel de meerderheid.

Deze meerderheid stemde in met een wet die een einde maakte aan de bevoegdheden van het parlement.

Duitsland totalitaire staat

Duitsland werd een totalitaire staat met de volgende kenmerken:

• het land werd een dictatuur
  
• er was sprake van gelijkschakeling ;  censuur, indoctrinatie, Hitlerjugend
  
• de nazi's gebruikten terreur ; Gestapo, SA,SS
  

2.3| Joden in Nazi-Duitsland

Neurenberger Rassenwetten

1935

Deze wetten moesten de rechten voor Joden sterk beperken, met als doel dat ze 'vrijwillig' uit Duitsland zouden vertrekken.

Deze wetten waren bedoeld om het Arische ras, 'zuiver te houden'

Kristallnacht 9 november 1938

Na een vlammende radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.

De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.

Opdrachten

Oriëntatie: opdracht 1,2 en 3

§1: opdracht 4, 7, 10, 12

§2; opdracht 3, 5, 6, 10, 12, 13

0