6.1 De verwantschap tussen soorten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 6.1 Verwantschap tussen soorten

Voorkennisvragen:

1. Wat zijn de verschillende organisatieniveaus in de biologie? Begin bij molecuul en eindig bij biosfeer.

2. Hebben mensen dezelfde genen? 

3. Hoeveel procent van onze genen zijn hetzelfde als de genen van een chimpansee?

Wanneer behoren dieren en planten tot dezelfde soort?

Organisatieniveaus

Van groot naar klein:

systeem aarde / biosfeer

ecosysteem

levensgemeenschap

populatie / soort

organisme --> orgaanstelsel --> orgaan --> weefsel --> cel-->

organel --> molecuul

6.1 Soorten en populaties

Leerdoelen:

• Je kunt de criteria noemen waarop de indeling van soorten berust.
• Je legt uit wat een hybride is, hoe deze ontstaat, en wat dit zegt over de verwantschap van de ouderdieren. 
• Je kunt de mate van verwantschap afleiden uit de wetenschappelijke soortnaam.
• Je legt uit waarom de Tree of Life is opgedeeld in drie domeinen.
• Je gebruikt de taxonomische indeling bij het bepalen van de verwantschap tussen soorten.

Wat is een soort?

Organismen behoren tot dezelfde soort als ze:

1. overeenkomst hebben in uiterlijke kenmerken

2. samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.

Tegenwoordig ook DNA-onderzoek om vast te stellen of twee organismen tot dezelfde soort behoren. 

Hybriden

Organismen kunnen wel voortplanten, maar de nakomelingen zijn (vaak) onvruchtbaar!

Hiernaast zie je een Lijger en een Zonkey.

Hybriden

muilezel (♂ ezel ♀ paard), muildier (♂ paard ♀ ezel)

Hybriden

Mineola (mandarijn en grapefruit)

Hybriden

Killer bee (Europese and Afrikaanse bij), 

wél vruchtbaar

Wetenschappelijke naamgeving

Nederlandse naam: vlaamse gaai

Wetenschappelijke naam: Garrulus glandarius L.

Garrulus = geslachtsnaam (met hoofdletter)

glandarius = soortnaam

L. = ontdekker, Linnaeus

Carl Linnaeus (1707- 1778)

Heeft zijn leven gewijd aan het systematisch indelen van dieren en planten.

taxonomie

Wetenschappelijke naamgeving (voorbeelden)

Soortnaam bestaat uit: 

Geslachtsnaam + soortnaam

Ordening

Alle organismen op aarde zijn ondergebracht in een systeem:

ordening. Deze ordening geeft verwantschap weer (zie H7).

De Tree of Life is opgedeeld in drie domeinen: bacterien, archaea, eurkaryoten 

Indeling in domeinen

kenmerk	archaea	bacteriën	eukaryoten
celmembraan	enkele laag fosfolipiden	dubbele laag fosfolipiden	dubbele laag fosfolipiden
kern	geen	geen	celkern
DNA	cirkelvormig	cirkelvormig	chromosomen

Ook heeft elk domein een ander type ribosomaal RNA (rRNA)

Taxonomische indeling (RAKOFGS)

Links de meest grote groep

Wie hoort bij wie?

Wie hoort bij wie?

Maak een stamboom

6.1 Soorten en populaties

Leerdoelen:

• Je noemt de criteria waarop de indeling van soorten berust.
  
• Je legt uit wat een hybride is, hoe deze ontstaat, en wat dit zegt over de verwantschap van de ouderdieren.
  
• Je kunt de mate van verwantschap afleiden uit een wetenschappelijke soortnaam.
• Je legt uit waarom de Tree of Life is opgedeeld in drie domeinen.
  
• Je gebruikt de taxonomische indeling bij het bepalen van de verwantschap tussen soorten.

Volgens de indeling van Linnaeus is de slak
Trivia monacha het meest verwant met....

1. Cleotrivia antillarum
2. Lymantria monacha
3. Monacha cantiana
4. Trivia arctiva

Hieronder staan vier hominiden (mensachtigen):
1 Australopithecus africanus;
2 Homo erectus;
3 Homo sapiens neandertalensis;
4 Homo sapiens sapiens.
--> Hoeveel verschillende soorten worden genoemd?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

BINAS 78: Linnaeus kende alleen het dieren- en plantenrijk. Hij deelde de schimmels bij de planten in. Welke eigenschap onderscheidt het plantenrijk van het schimmelrijk?

1. Planten hebben grotere cellen dan schimmels
2. Plantencellen hebben een celkern, schimmelcellen niet
3. Planten maken hun eigen organische stoffen uit anorganische stoffen, schimmels niet
4. Plantencellen hebben een celwand, schimmelcellen meestal niet

Verwerking

Lees par 6.1

Maak opdr 2, 3, 4, 7, 8, 12

Hoe tevreden ben je met de uitleg van par 6.1?

😒🙁😐🙂😃

Kun je toelichten waarom je wel of niet tevreden bent?

Hoe ziet jouw ideale biologieles eruit?