Les 9 Wetten en regels

• Mediawijsheid
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo, havo
• Leerjaar 1,2

• Je weet wat auteursrecht is.
• Je begrijpt waarom en  waarvoor wordt de auteursrecht © gebruikt.
• Je weet hoe kun je je auteursrecht deponeren.
  
• Je weet wat portretrecht is.
• Je maakt verschil tussen poseren en een publieke functie uitvoeren.
• Je weet welke foto's en filmpjes mag je wel opnemen of online plaatsen en welke niet.
  

Leerdoelen

De eigenaar van het auteursrecht heeft het exclusieve recht om het werk op bepaalde specifieke manieren te gebruiken. Als iemand een oorspronkelijk werk maakt dat is vastgelegd op een tastbaar medium, is deze persoon automatisch de houder van het auteursrecht op het desbetreffende werk.
Voorbeelden werk :

•    Audiovisuele werken, zoals tv-programma's, films en online video's;
•   Geluidsopnamen en muzikale composities;
•    Geschreven werken, zoals lezingen, artikelen, boeken en muzikale composities;

•    Visuele werken, zoals schilderijen, posters en advertenties;
•    Dramatische werken, zoals toneelstukken en musicals;
•    Videogames en computersoftware;
  

Wat is auteursrecht?

Volgens de wet bestaat het auteursrecht automatisch,  ten gevolge van de creatie.  Zo is je foto, ontwerp, website, geschreven of op het internet gepubliceerde tekst, of muziek reeds drager van een auteursrecht. Maar hoe bewijs je dat aan anderen?

Het auteursrecht van je werk deponeren?

De copyright deponering is officiële getuige van je recht op je creatie of ontwerp. Die is levenslang geldig, plus 70 jaar na de dood van de auteur.

De copyright deponeringen worden gearchiveerd in het kantoor van Openbare Ambtenaren. De houder van de eigendomsrechten  kan te allen tijde de gedeponeerde documenten opvragen.

 Auteursrechten en patenten zijn echter van kracht voor een beperkte tijd, maar deze kunnen in VS verlengd worden. Door deze verlengingen verdient b.v. Disney  $2 miljoen per jaar.

Waarom auteursrecht eigenlijk?

Het auteursrecht helpt de maker zijn werk te beschermen tegen reproductie of publicatie zonder zijn toestemming. Op die manier kan hij/zij er zijn brood mee te verdienen. Dankzij het auteursrecht heeft de maker ook:

•     Het recht op naamsvermelding.
•     Het recht op verzet tegen een bewerking of misvorming.

Fair use in VS

• Kort stukje van een werk citeren;
• Krantenartikelen kopiëren met als doel les te geven;
• Een parodie van het werk maken;

Uitzonderingen auteursrecht

 Redelijk gebruik in Nederland

• Kort stukje van een werk citeren;
• Krantenartikelen kopiëren met als doel les te geven;
• Een parodie van het werk maken;
• Titels vallen niet onder het auteursrecht;
• Auteursrechtelijk beschermd werk als citaat gebruiken (bronvermelding verplicht)
• Opnemen van een film voor eigen gebruik (gebruik in privé sfeer)
  

Veel rechtszaken in VS

 De rechter moet rekening houden met 4 factoren: het doel, de aard, de hoeveelheid, en het effect van het gebruik op de markt.

Sinds wanneer bestaat het auteursrecht?

1. 1710
2. 2015
3. 1912
4. 2021

Een mogelijk geweldig idee in je hoofd geniet ook al auteursrechtelijke bescherming.

1. Juist
2. Fout

Een werk kan enkel van auteursrechtbescherming genieten als het 'origineel' is.

1. Juist
2. Fout

Het auteursrecht beschermt ook je portretrecht. Daarmee heb je exclusief recht op je eigen afbeelding. Dat betekent dat je bezwaar kan maken tegen de publicatie van jouw portret als jij daar een belang bij hebt. Bekende personen en fotomodellen hebben een financieel belang: zij verdienen geld met hun bekendheid, dus hun portret is geld waard.

Publiceer dus niet zomaar foto’s van iemand op internet, daarmee loop je het risico zijn/haar belang te schaden.

Wat is een portretrecht?

Moet je toestemming aan de afgebeelde persoon vragen om de foto te maken?

1. Nee, deze persoon staat niet belachelijk op de foto.
2. Ja, ik moet eerst toestemming vragen.
3. Nee, deze persoon poseert en geeft mij daarom toestemming.

Moet je toestemming vragen aan deze jongen om deze foto te maken?

Mag het meisje dat de selfie neemt deze foto zomaar op internet zetten?

1. Ja, ze heeft de foto zelf genomen dus ze beslist zelf over de foto.
2. Ja, iedereen op de foto poseert en geeft dus toestemming.
3. Nee, ze moet eerst toestemming krijgen van iedereen.

Mag de moeder van de jongens deze foto zomaar op internet zetten?

1. Ja, ze heeft de foto zelf genomen dus ze beslist zelf of de foto online gaat.
2. Ja, ouders mogen foto’s en filmpjes maken en delen van hun eigen kinderen.
3. Nee, deze jongens zijn oud genoeg om zelf over hun foto’s te beslissen.

Mag je een liedje maken en publiceren onder de naam 'Heb je even voor mij'?

1. Ja, het mag.
2. Nee, want Frans Bauer heeft de auteursrecht ervan.
3. Ja, mits je een toestemming hebt gekregen van Frans Bauer.

Je bevindt zich op een concert. Mag je deze foto maken en op internet zetten zonder toestemming van de gefotografeerde rappers?

Lisa is de fotograaf van een feest. Mag Lisa deze foto nemen en op internet zetten?

1. Lisa mag dit doen als dit een sfeerfoto is en als vooraf aan iedereen wordt gezegd dat deze genomen zullen worden..
2. Lisa mag dit doen omdat dit een sfeerfoto is.
3. Nee, ze moet altijd de toestemming vragen aan iedereen die op de foto staat.

Een vlogger heeft zelfstandig een video gemonteerd met daaronder de muziek van haar favoriete band, zonder hun toestemming, en ze heeft deze op YouTube geplaatst. Wie is hiervoor aansprakelijk?

1. Niemand is aansprakelijk, want op YouTube mag je alles plaatsen.
2. De band is aansprakelijk want ze moeten zelf zorgen dat hun muziek geld levert aan hun muziekproducenten en de platenmaatschappij.
3. Het platform (YouTube) is aansprakelijk want ze worden gezien als tussenpersoon.
4. Door het uploaden is de vlogger namelijk degene die de muziek openbaar beschikbaar heeft gemaakt, dus de vlogger is aansprakelijk.

Tom neemt zijn mobiel en filmt een stukje van de les. ’s Avonds voegt hij grappige commentaar toe aan het filmpje en zet hij het op YouTube. Mag Tom dit doen?

1. Tom mag de les filmen, maar hij mag er geen grappige commentaar op zetten en op internet delen zonder toestemming van de leraar.
2. Tom mag dit niet doen, tenzij hij de toestemming van de leerkracht heeft voor het filmen en op internet zetten van het filmpje..
3. Tom mag dit doen omdat het grappige commentaar is. Zo’n grappig filmpje moet kunnen.

Foto’s (of video's) publiceren op internet – wat mag je wél doen?

•     Alleen afbeeldingen gebruiken waarvan jij de rechten hebt, óf die rechtenvrij zijn.
•     Toestemming vragen voordat je andermans foto (of tekst) op Facebook, Instagram of je eigen website plaatst.
•     Een bronvermelding gebruiken of een beroep op het citaatrecht doen.
•     Embedden, mits je je aan de voorwaarden houdt.

En wat kan je beter niet doen?

•     Zomaar plaatjes / video’s / muziek downloaden van internet. Ook streamen vanaf een illegale bron mag niet.

•     Zomaar foto’s van een ander op internet en sociale media plaatsen.

Samengevat

Auteursrecht Het recht van de auteur om te bepalen hoe, waar en wanneer zijn of haar werk openbaar wordt gemaakt of verveelvoudigd.  Het wordt ook wel copyright © genoemd.

Copyright deponering De officiële getuige van je recht op je creatie of ontwerp.

Embedden Het insluiten van content van een externe site op je eigen site. Zo wordt deze content zichtbaar op je site, zonder dat je de content moet kopiëren.

Portretrecht Exclusief recht op je eigen afbeelding.

Poseren  Toestemming geven voor het maken van een foto of video.

Woordenlijst

• Vraag de leerlingen om te vertellen wat ze van deze les geleerd hebben.
• Vraag of ze vanaf nu anders zullen omgaan met online contact met onbekenden.

IK VOND DEZE LES

😒🙁😐🙂😃